Aanklager Internationaal Strafhof start onderzoek naar oorlogsmisdaden Rusland en Wit-Rusland

Rusland dreigt voor een oorlogstribunaal te komen. De Britse jurist Karim Kahn, aanklager bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, gaat onderzoeken of Rusland en Wit-Rusland oorlogsmisdaden pleegden in Oekraïne. Dat meldde het Internationaal Strafhof (ICC) maandag in een persbericht.

Oorsprong

Het Internationaal Strafhof bestaat sinds 1998 en ontstond na de oorlogen in ex-Joegoslavië, Rwanda en Congo. Het is één van de vier rechtbanken in het Vredespaleis in Den Haag. Deze aan het VN-systeem verbonden gerechtshoven functioneren los van elkaar.

Het Permanent Hof voor Arbitrage en het Internationaal Gerechtshof zijn de oudste rechtbanken in hun soort. Het Permanent Hof voor Arbitrage werd opgericht in 1899 op vraag van tsaar Nicolaas II van Rusland. Het was bedoeld om oorlogsmisdaden een oorlogen te bestrijden door middel van arbitrage tussen staten.

Het Internationaal Gerechtshof werd na de Eerste Wereldoorlog in 1920 door de Volkenbond opgericht als het Permanente Hof van Internationale Justitie en maakte een doorstart als de rechtbank van de Verenigde Naties (VN) in 1945. Daarmee is het één van de hoofdinstellingen verbonden aan de Verenigde Naties en hoeder van het Handvest van de Verenigde Naties. Andere gerechtshoven zijn het Joegoslavië-tribunaal en het Iran-VS Claims Tribunaal.

Financieren van terrorisme en racisme

Er loopt al een rechtszaak tussen Rusland en Oekraïne bij het Internationaal Gerechtshof van de Verenigde Naties in Den Haag voor het financieren van terrorisme en racisme. De Oekraïense president Volodimir Zelenski kondigde vorige week ook al aan een zaak aanhangig te maken in Den Haag bij het Internationaal Gerechtshof. Dusver is onduidelijk of het een nieuwe zaak bij het Internationaal Gerechtshof wordt of het om dezelfde zaak handelt tussen Rusland en Oekraïne.

Het Internationaal Strafhof (ICC) is geen onderdeel van de Verenigde Naties, maar ermee verbonden zoals ook andere onafhankelijke intergouvernementele organisaties zoals de Bretton Woods-instellingen, het IMF en Wereldbank of de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Toenemende zorgen

De aanklager van het ICC schreef dat hij afgelopen vrijdag reeds zijn toenemende zorgen over de gebeurtenissen in Oekraïne uitte en riep op om voorvallen te melden op het e-mailadres [email protected].

Maandag opende hij een onderzoek naar de situatie in Oekraïne. Nochtans is de staat Oekraïne geen ondertekenaar van het Statuut van Rome in het internationaal rechtsbestel. Daarom kan Oekraïne niet zelf een zaak verwijzen naar het Internationaal Strafhof. Toch aanvaardde Oekraïne in het verleden al twee keer de jurisdictie van het Internationaal Strafhof betreft zaken op haar territorium.

Namelijk voor de periode van november 2013 tot februari 2014 en een tweede keer voor de periode erna. Deze zaken gingen over de bezetting van de Krim en de opstand in Oost-Oekraïne. De aanklager bekeek de conclusies van het voorlopig onderzoek voor die twee gevallen en oordeelde dat er grond genoeg is om oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid te vervolgen.

Bewijzen veiligstellen

‘Het is mijn intentie om in dit onderzoek ook elke nieuwe beschuldigingen die binnen de jurisdictie van mijn ambt vallen op te nemen’, aldus Kahn. Het gaat om misdaden van eender welke partij in het conflict op het grondgebied van Oekraïne.

Als eerste maatregel wil Kahn zijn team de bewijzen laten veiligstellen. De volgende stap is het proces om het Strafhof toestemming te vragen om een voorlopige kamer te openen ter voorbereiding van een onderzoek.

Een tweede piste die Kahn in gedachten heeft is dat een land dat het Statuut van Rome ratificeerde de toestand in Oekraïne aanhangig maakt bij het Internationaal Strafhof en dus zijn ambt. Dit laatste zou ondertussen ook al het geval zijn omdat Litouwen zich meldde. Op die manier kan de aanklager een onafhankelijk en objectief onderzoek starten.

Kahn roept alle staten en internationale gemeenschap op om voor bijkomende financiële middelen te zorgen en rechters, juristen en andere onderzoekers gratis ter beschikking te stellen. ‘Het belang en de urgentie van onze missie is te ernstig om gegijzeld te worden door een gebrek aan middelen’, zei Kahn.

Strijdtoneel

Ondertussen volgt de aanklager de ontwikkelingen op het strijdtoneel en riep hij op tot terughoudendheid en het strikt volgen van de internationale humanitaire wetten.

De eerste berichten dat Rusland clusterbommen gebruikt doken maandag op. Ook het gebruik van thermobarische explosieven (die alle zuurstof wegzuigen en zo omstaanders uitschakelen bij impact en daarom vacuümbommen worden genoemd) is sinds het begin van de vijandelijkheden waargenomen.

Zo’n honderdtwintig landen ondertekenden het Statuut van Rome, maar Rusland stapte eind 2016 uit het Internationaal Strafhof omdat het de objectiviteit betwist. Dat neemt niet weg dat mocht Rusland of Wit-Rusland veroordeeld worden dit kan betekenen dat de betrokkenen in 120 landen opgepakt en uitgeleverd kunnen worden aan het Internationaal Strafhof.