Indignatie redactie 
De aardbeving van vrijdagavond in Marokko – met een kracht van 6.8 – is een geval van extreme pech: hij vond plaats op een plek waar men normaal geen beving verwacht. ‘Niet zo gek dat de stijl van bouwen hier totaal niet is voorbereid op zo’n ramp als deze.’
Marokko – Gewoon een natuurramp die kan gebeuren. Zo omschrijft aardwetenschapper Rob Govers (Universiteit Utrecht) de aardbeving in Marokko. Het heeft allemaal te maken met ‘pech, kans, waarschijnlijkheid’. Een ramp evenwel die aardbevingsexperts als Govers verrast. ‘We noemen dit een intraplaataardbeving, een beving die niet op een bekende zone zit tussen aardplaten, maar op een aardplaat zelf plaatsvindt. Die zijn zeldzaam. Maar ze komen voor. De grote verrassing is dat deze zo zwaar is.’
Het getroffen gebied ligt op de Afrikaanse plaat, die in zijn geheel richting Spanje beweegt, met zo’n 3 tot 4 millimeter per jaar. En net als met het verschuiven van een tafelkleed, wil het dan wel eens gebeuren dat er ergens verderop een vouw ontstaat.
Dat is wat er gisteravond gebeurde op 75 kilometer ten zuidoosten van Marrakech. Op 18,5 kilometer diepte scheurde een stuk gesteente over een gebied van zo’n 30 kilometer los en schoof over een ander stuk gesteente heen. Een centimeter of 30 slechts, becijferen geologen. Genoeg om een enorme schokgolf door de aardkorst te sturen.
Die schokgolf kwam hard aan, vooral in Marrakech. Govers: ‘Die stad ligt in een bekken, anders dan bijvoorbeeld Agadir, dat op stevig gesteente ligt. De grond onder Marrakech is slapper. Daardoor wordt er meer geschud.’ Een beetje zoals golven meer uitslag geven aan een touw dan aan een ijzeren staaf.
Wat ook meespeelt: de bouwstijl is er ‘bijzonder slecht’, zegt Govers. ‘Niet zo gek in een gebied waar dit soort aardbevingen maar weinig voorkomen. Het verklaart denk ik voor een deel het grote aantal slachtoffers dat valt te betreuren.’
Het Marokkaanse ministerie van Binnenlandse zaken heeft inmiddels 820 doden geteld, maakte het aan het einde van de ochtend bekend. Dat aantal loopt echter hard op. Ook zijn er honderden gewonden.
Veel naschokken verwacht Govers niet. ‘De ervaring bij dit type aardbeving is dat het in één keer klaar is. Een beving, en dan is het stil. Dat zou hier ook het geval kunnen zijn, al weet je het nooit helemaal zeker.’
Oude breuklijnen
Aardwetenschappers hebben de ogen vooral gericht op minder stabiele gebieden, zoals de overgangszone tussen de Afrikaanse en de Europese aardplaat. Mede daardoor is de informatie over het nu getroffen gebied beperkt. Er lopen onder het Atlasgebergte weliswaar enkele oude breuklijnen, maar die zijn al tientallen miljoenen jaren niet meer actief, vertelt Govers.
Niettemin zijn aardbevingen rond Marrakech ook weer niet compleet onmogelijk. Zo wijst Govers op een Marokkaanse studie die in de ondergrond aanwijzingen vond voor een aardbeving met kracht 4 tot 5 die ergens tussen 1900 en 2007 moet hebben plaatsgevonden. Die beving richtte kennelijk zo weinig schade aan dat hij onopgemerkt is gebleven.
In de vakliteratuur trof Govers één onderzoek dat wel degelijk opmaakt dat er een beving in de buurt zou kunnen plaatsvinden – al zou dat meer naar het oosten zijn en een veel minder krachtige beving opleveren. ‘De laatste vijftig tot honderd jaar is het in elk geval heel rustig geweest.’
Dodental na zware aardbeving in Marokko stijgt met het uur: al zeker 820 slachtoffers geteld
De beving had een kracht van 6.8, aldus het Amerikaans seismologisch instituut USGS, en was te voelen in een groot deel van het land. Volgens het USGS is het de zwaarste aardbeving in honderd jaar. De meeste slachtoffers zouden zijn gevallen in een moeilijk te bereiken gebied ten zuiden van de stad Marrakech. Beelden op sociale media tonen onder meer brokstukken van woningen in de steegjes van het historische centrum van Marrakech, en auto’s die beschadigd zijn door vallend gesteente.
Op sociale media verschenen filmpjes van instortende gebouwen en mensen die in paniek de straat op rennen. Een Marokkaanse nieuwssite meldt dat ziekenhuizen in Marrakech een ‘massale toestroom’ van gewonden zien. Volgens de regering zijn er inmiddels 329 gewonden geregistreerd in het hele land.
De beving vond net na 23.00 uur plaats op een diepte van 18,5 km. Het epicentrum lag in het Atlasgebergte, op zo’n 70 km ten zuidwesten Marrakech. Het USGS registreerde zo’n twintig minuten later nog een schok, met een kracht van 4.1. Daarvan lag het epicentrum zuidelijker, zo’n 50 kilometer ten noordoosten van de plaats Taroudant.
De provincie Al Haouz, net onder Marrakech, lijkt het ergst getroffen. Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn daar al 290 doden geregistreerd. Iets verder naar het zuidwesten zijn in de stad Taroudant, in de gelijknamige provincie, 190 doden gevallen.
De beving was tot in de hoofdstad Rabat te voelen. Ook daar renden mensen in paniek de straat op, uit angst voor naschokken. ‘Er is niet zoveel schade, eerder paniek. We hoorden schreeuwen op het moment van de beving. De mensen bevinden zich op de pleinen, in de cafés, ze kiezen ervoor om buiten te blijven. Er zijn stukken van gevels gevallen’, vertelde een getuige in Essaouira, zo’n 200 kilometer ten westen van Marrakech.
Stroomuitval Marrakech
Verschillende inwoners van Marrakech melden dat water, licht en internet zijn uitgevallen, zo bericht een journalist van de Franse nieuwszender ‘La Chaîne Info’ op sociale media.
Une villa fissurée après le puissant séisme au Maroc https://t.co/FSHshzwDmt
— Renaud Pila (@renaudpila) September 8, 2023
Op X laat demissionair premier Rutte weten dat zijn gedachten uitgaan naar de ‘vele slachtoffers van dit natuurgeweld’ en dat hij zijn medeleven heeft overgebracht aan minister-president Aziz Akhannouch.
