Abonneer of accepteer : Voorstanders van gegevensbescherming in de EU wijzen abonnementsmodellen af
Indignatie redactie
4 min. lezen
Maandelijks een paar euro betalen of je individueel laten monitoren – dit is de keuze waar gebruikers van Facebook en Instagram momenteel voor staan. Dat is niet eerlijk, zegt het Europees Comité voor gegevensbescherming.
Als je moet kiezen tussen twee vervelende opties, kun je dan nog wel spreken van echte toestemming? Deze vraag rijst bij de nieuwe abonnementsmodellen van bijvoorbeeld Facebook en Instagram. Sinds november 2023 bieden de grote platforms gebruikers de mogelijkheid om zich een weg te banen uit tracking en gepersonaliseerde advertenties. Huidige kosten: 9,99 euro per maand; Dus ongeveer 120 euro per jaar.
In het Engels staat het model bekend als “Pay or oke”. Een Duitse vertaling die op dezelfde manier rijmt, zou zijn: abonneer of accepteer .
Er is weerstand tegen het model van gegevensbeschermingsautoriteiten en consumentenbeschermingsorganisaties sinds de introductie ervan op Meta en Instagram . Nu heeft de koepelorganisatie van Europese gegevensbeschermingsautoriteiten (European Data Protection Board, kortweg EDPB) hierop gereageerd . Het geeft gehoor aan verzoeken van de autoriteiten in Nederland, Noorwegen en Hamburg en geldt alleen voor grote platforms.
De teneur: functionarissen voor gegevensbescherming geven een duim omlaag voor het ‘abonneer of accepteer’-model. Mensen moeten zich niet gedwongen voelen om tegen een vergoeding in te stemmen, aldus het persbericht . De Finse EDSA-voorzitter Anu Talus zei:
Onlineplatforms moeten gebruikers een echte keuze bieden bij het gebruik van ‘toestemmings- of betalingsmodellen’. De modellen die we vandaag de dag hebben, vereisen doorgaans dat individuen al hun gegevens weggeven of betalen. Als gevolg hiervan stemmen de meeste gebruikers in met verwerking om een dienst te kunnen gebruiken en begrijpen ze niet de volledige impact van hun beslissingen.
Er zijn dus alternatieven nodig, zo blijkt uit de verklaring. Concreet spreekt de koepelorganisatie van een gratis, op advertenties gebaseerd aanbod waarbij minder of geen persoonsgegevens worden gebruikt. Op vragen van netzpolitik.org benadrukte de commissie dat haar adviezen algemeen waren en niet gericht waren op specifieke bedrijven.
De wettelijke basis voor de verklaring is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Het vereist dat mensen vrijwillig en geïnformeerd toestemming geven voor de verwerking van hun gegevens. Simpel gezegd: ze moeten echt begrijpen wat er met hun gegevens gebeurt – en dat moeten ze ook echt willen. De kwestie van toestemming is vooral urgent voor zeer grote platforms. Voor veel mensen is het opgeven van platforms als Instagram geen alternatief , omdat ze anders afstand zouden moeten doen van sociale participatie.
Abonnementsmodel als “truc”
De non-profitorganisatie noyb (“none of your business”) uit Wenen zet zich in voor gegevensbescherming in de unie. Voorzitter Max Schrems beschouwt het ‘subscribe or accept’-model als de nieuwste ‘truc om de EU-wetgeving te ondermijnen of op zijn minst de naleving met een paar jaar uit te stellen’.
Volgens noyb volgt het EDPS-advies het “enige logische begrip van vrijwillige toestemming”. Vooral een derde optie – naast ‘abonneren of accepteren’ – is een uitweg uit de ellende, zo blijkt uit een blogpost van noyb .
In werkelijkheid zijn er veel manieren om inkomsten te genereren met een website, zoals: B. via contextueel adverteren, productplaatsing, betaalde inhoud of freemium-modellen waarbij bepaalde inhoud alleen tegen betaling beschikbaar is.
Contextueel adverteren zijn advertenties die lijken te passen bij gepubliceerde inhoud. Vergelijkbaar met een gedrukte krant, waar in het beursgedeelte advertenties voor dure horloges verschijnen. Het conflict tussen gegevensbeschermingsautoriteiten en Meta zou daarom kunnen veranderen hoe commerciële diensten op internet er voor vele miljoenen gebruikers uitzien – of in ieder geval hoe de onderliggende bedrijfsmodellen werken.
Ierse autoriteiten in beweging
Ook Patrick Breyer, die voor de Pirates in het Europees Parlement werd gekozen, prees het besluit van de EDSA. Hij beschrijft het abonnementsmodel als een ‘privacyvergoeding’ die de privacybescherming ondermijnt door economische dwang uit te oefenen. “Meta moet nu toegeven, zijn ‘pay or oke’-systeem opgeven en eindelijk ons fundamentele recht op anoniem internetgebruik respecteren”, eist het parlementslid.
Het besluit van de EDSA is echter niet bindend. Op basis hiervan zullen de nationale gegevensbeschermingsautoriteiten nu hun eigen procedures voortzetten. Er zal waarschijnlijk een langer proces aan de gang zijn.
“De verklaring is slechts een antwoord op vragen van verschillende gegevensbeschermingsautoriteiten. In de procedure tegen Meta zal de Ierse gegevensbeschermingsautoriteit (DPC) echter beslissen”, legt noyb-gegevensbeschermingsadvocaat Felix Mikolasch uit, gevraagd door netzpolitik.org. Het valt echter niet uit te sluiten dat de Ierse autoriteiten de kant van Meta zullen kiezen, zoals in het verleden al het geval is geweest.
In dit scenario schat Mikolasch dat er opnieuw geschillen kunnen ontstaan met andere gegevensbeschermingsautoriteiten in de EU totdat het EDPB een bindend besluit neemt. Op de lange termijn zal het Europese Hof van Justitie waarschijnlijk het laatste woord hebben.
