Indignatie redactie 
Voormalig partijleider Alexander Pechtold roept de leden van D66 op om komend weekend tijdens het partijcongres te stemmen voor de motie ‘afschaffing koningshuis’. In een video-oproep breekt Pechtold een lans voor de motie die is ingediend door de Jonge Democraten. Hij noemt het voorstel voor de invoering van een republiek “een no-brainer voor mij als democraat”. “Erfopvolging, bij de gratie gods: het stuit mij toch een beetje tegen de borst.”
Alexander Pechtold roept leden van D66 op te stemmen voor de motie ‘afschaffing koningshuis’ komend weekend. Op dit moment is de partij nog voor de monarchie. pic.twitter.com/GrE6ME5KOZ
— Republiek (@levederepubliek) May 11, 2023
D66 is, anders dan de SP, GroenLinks en BIJ1, nu nog niet voor de republiek. De Democraten zijn voor een ceremoniële rol voor het koningshuis. Om die reden vindt D66 dat de koning geen onderdeel moet zijn van de regering of van de Raad van State. Ook moet de koning behandeld worden als andere Nederlanders, meent de partij. “De koning hoort gewoon belasting en sociale premies te betalen.”
Een principieel standpunt over de monarchie kost stemmen, maar een standpunt over zoiets als afschaffen kan juist steun opleveren bij de achterban.
Propaganda
De monarchie heeft zich goed verschanst in Nederland. De politieke en maatschappelijke elite gebruikt de monarchie om haar status te behouden en zal haar verdedigen. Hoe dichter bij de macht hoe meer de discussie er over wordt vermeden en hoe vanzelfsprekender de steun voor dit instituut. De Grondwet is zo onwijzigbaar dat er een daadwerkelijke revolutie moet plaatsvinden om de monarchie te verjagen. En de burger wordt van jongs af aan op oranje geconditioneerd. Dat begint met de koningsspelen, gevolgd door een gebrek aan onderwijs over democratische uitgangspunten, tot dagelijkse oranje propaganda georkestreerd door de Rijksvoorlichtingsdienst.
Tegenstrijdig
Het is in Nederland niet gangbaar om overtuigd republikein te zijn en al helemaal niet om er ook consequenties aan te verbinden. Een Kamerlid met een dissidente mening over de monarchie stelt zijn carrière in de waagschaal. Op verjaardag feestjes is iedereen vanzelfsprekend vóór afschaffing van die ouderwetse majesteitsschennis, maar afschaffen van de monarchie is zo’n gedoe en er zijn belangrijkere zaken. En dus blijft alles hetzelfde.
De Nederlandse democratie voldoet op vele terreinen niet aan de internationaal geldende maatstaven. Onze Grondwet is intern tegenstrijdig door iedereen gelijk te stellen behalve de Koning. Het grondrecht als burger de Grondwet te toetsen is in Nederland onbekend. Vrijheid van meningsuiting is een centraal uitgangspunt, maar majesteitsschennis valt daar weer buiten.
Transparant
Het aandeelhouderschap van de oranjes in Shell en andere bedrijven toont aan dat een monarchie en een democratie niet verenigbaar zijn. Een internationaal uitgangspunt is dat elke ambtsdrager transparant moet zijn over zijn zakelijke belangen. Aandelen e.d. moeten op afstand worden gezet om de onafhankelijkheid en integriteit te waarborgen. De Koning, die als staatshoofd veel invloed heeft, is niet transparant over zijn vermogen. In een situatie zoals in Groningen kan de burger derhalve niet vertrouwen op de integriteit van het staatshoofd. De belangen van de oranjes in Shell brengen dit eens te meer voor het voetlicht.
Cabaretiers varen wel bij de monarchie. Juist die onrechtvaardigheid en ondoorzichtigheid geeft ze de kans stevig kritiek op het Koningshuis en de monarchie te geven. Ze schuren daarbij graag tegen majesteitsschennis aan om het extra pikant te maken. Want wie durft nu een cabaretier voor het gerecht te slepen. Maar ook dat bevestigd alleen maar de bestaande situatie. Humor en kritiek van de zijlijn doen de monarchie alleen maar meer gedijen want het hoort er nu eenmaal bij in Nederland.
Domheid
De monarchie komt in Nederland waarschijnlijk aan een eind door een implosie. Domheid en arrogantie van het Koningshuis zelf, zoals met de Greet Hofmans, Lockheed en Zorreguieta affaires, leidden in het verleden tot constitutionele crises. In die situaties is er een kans de monarchie om ver te werpen. Pas dan zal in Nederland het debat gevoerd moeten worden over onze democratische principes.
