Amazon promoot hoofddoek: Hoofddoek als schaamlap

Het bedrijf Amazon probeert zich in Europa als sociaalvoelend voor te doen door het promoten van de hoofddoek. Een schaamlapje van diversiteit dat moet verhullen dat Amazon een van de grootste bedreigingen is voor de economische diversiteit en voor de opwaartse mobiliteit van migranten.

Retailers aller landen verenigt u

Het wordt helaas een vertrouwd patroon: zij die in de praktijk de diversiteit en vrije meningsuiting afblokken, proberen zich te presenteren als diversiteitskampioen. Een van die ‘diversiteitskampioenen’ en tevens gevaar voor de welvaartstaat is Amazon. Eind maart 2021 adverteerde Amazon paginagroot in Duitse bladen als Der Spiegel een lofzang op de eigen hoofddoekpolitiek met Hatice, de gesluierde area-manager. De hoofddoek als symbool van tolerantie van een economische kolos die de lof zingt van een brave new, global world, maar die een ramp blijkt voor de integratie en economische kansen van lager opgeleiden.

Het wereldbedrijf van de Amerikaanse oprichter Jeff Bezos doet, onder meer via de islamitische hoofddoek, alle moeite om zich voor te stellen als hét bedrijf van de toekomst. Een bedrijf waarin in grote warenhallen alle volkeren te wereld vredig naast elkaar zweten en zwoegen (bijgestaan door honderdduizenden robots en cameraogen) om over de zeven wereldzeeën een eindeloze stroom producten te verzenden. Het bedrijft toetert overal de mantra van diversiteit en inclusie uit. Schaamteloos wordt die diversiteitsmantra ingezet als een masker waarachter een razendsnelle afbraak van de werkelijke diversiteit plaatsvindt.

Afbraak economische diversiteit

Het eerste domein waarin Amazon diversiteit vernietigt als kern van de bedrijfsmissie, is de bonte biotoop van winkeltjes. Gespecialiseerde winkeltjes en supermarkten in de retailsector zijn in Europa en de Verenigde Staten een belangrijke motor van tewerkstelling – vaak van lager geschoolden of van migranten die hun eigen zaak starten. Amazon, waar meer dan 65 procent van de Amerikanen een Prime-account hebben, creëert per 10 miljoen dollar retailomzet zowat drie keer minder jobs dan de gemiddelde warenhuizen.

Dat is precies wat Amazon voor ogen heeft. Door de onmenselijk zware, door algoritmes gestuurde jobs in immense pakhuizen, bijgestaan door robots, zo veel mogelijk omzet genereren met zo weinig mogelijk personeel. Niet dat Amazon voor een businessmodel zonder winkels kiest. In 2017 nam het bijvoorbeeld de 470 winkels tellende keten WholeFoods over om de supermarkt-concurrent Walmart nog harder te treffen. Vergeet echter de klassieke winkels met de jeugdige rekkenvullers en de kassiers uit een verstofte American Dream. Amazon zet in op winkels die door robots, computers en camera’s worden bestierd. Amazon-supermarkten zouden niet meer dan drie werknemers nodig hebben. Daar gaan al die mogelijke ‘eerste job’-ervaringen voor jongeren… om nog niet te spreken van de exotische kruideniers om de hoek. De democratische president Obama bleek niet bijster kritisch tegenover Amazons blitse new speak. Hoe zal de nieuwe president Biden, de man van de jobcreatie, zich positioneren?

De gesluierde manager Hatice van de Amazon-hoofddoekadvertentie kon dankzij de financiële steun van haar vader een opleiding volgen. Gaat een migrant-vader als die van Hatice in de vrolijke Amazon-toekomst nog een job vinden om de studies van de kinderen te betalen? Temeer omdat Amazon kampioen is in vernuftige belastingconstructies zodat het in vele landen niet veel bijdraagt aan de openbare middelen om het onderwijs te financieren. Dat Amazon-oprichter en ex-ceo Jeff Bezos zelf niet gelooft dat zijn economische model genoeg jobs voor de bevolking zal creëren, bewijst hij door te pleiten voor een universeel basisinkomen. Hoeveel zal deze man, die een even groot vermogen heeft als de armste helft van de Amerikanen, voor dat utopische belastingproject zelf ophoesten?

Portemonnee open en mondje toe

Ook op het terrein van de vrije meningsuiting wordt Amazon een aanfluiting van een echte diversiteit. Via Prime Video is Amazon een van de grootste distributeurs van films en documentaires ter wereld. Deze filmdiensten wil Amazon de volgende jaren uitbreiden in grote markten als India of Saoedi-Arabië. In zijn nieuwe rol als voorzitter van de raad van bestuur van Amazon wil Bezos zich vooral met die nieuwe dienstenmarkten bezighouden.

Grote winsten maken in landen waar de democratie onbestaande is of erg fragiel, vergt blijkbaar een censuur van het online-aanbod. Een censuur die Amazon gewillig doorvoert. De nieuwe documentaire Dissident van de Oscarwinnaar en documentairemaker Bryan Fogel over de moord van het Saoedi-Arabische regime op de journalist Jamal Khashoggi werd tot verrassing van velen niet door het Amazon-streamingplatform aangeboden. Liever geen autocraten zoals de Saoedisch heerser Mohammed Bin Salman tegen de schenen schoppen…

Religieuze taboes

Amazon lijkt nu, samen met andere streamingdiensten zoals Netflix, de weg van de (zelf)censuur op te gaan. Om niet tegen hindoe-nationalistische schenen te schoppen, werden er door Amazon al minuten film uit de populaire serie Tandav gesneden; onder meer de scènes waarin de god Shiva te zien was. Leve de diversiteit!

Zoals zo vaak gaat er ook bij Amazon achter de mooie slogan van de diversiteit een keihard opportunisme schuil dat de echte diversiteit verdringt en vooral gericht is op profijt en controle. Hoofddoekjes worden daarbij ingezet als schaamlapjes. Wie echt geeft om de bestaande diversiteit en om de vrije meningsuiting koopt beter bij de lokale winkelier en boekhandel.