Arib vindt onderzoek een ‘poppenkast’

Reglement van Orde Terwijl de Kamerleden debatteerden over hun eigen omgangsvormen, barstte een conflict los tussen Kamervoorzitter Vera Bergkamp en oud-Kamervoorzitter Khadija Arib.

Bijna alle Tweede Kamerleden in de grote debatzaal vonden het donderdagochtend óók wel een beetje gênant: er zijn nu zoveel mensen bezorgd over de dure boodschappen, over hun energierekening, de zware winter die eraan komt, en zíj gingen een halve dag debatteren over zichzelf? Over een regeltje dat er volgens D66 en de ChristenUnie bij moet in het Reglement van Orde van de Tweede Kamer: dat ze elkaar in debatten niet meer mogen bedreigen?

„Een kind van vier snapt dat je dat niet mag doen”, zei Laurens Dassen van Volt. Liane den Haan (Groep Den Haan) wilde weten wat er nog méér in moest komen te staan, omdat het nu ontbreekt: „Dat we niet aan elkaars haren mogen trekken of elkaar laten struikelen in de gang?”

In die gang speelde zich diezelfde ochtend een conflict af dat alleen met woorden werd uitgevochten, maar wel ongekend hard. PvdA’er Khadija Arib, de vorige voorzitter van de Tweede Kamer, zei bij de lift dat het onderzoek naar mogelijk grensoverschrijdend gedrag van haar als voorzitter – waar ze woensdagavond over had gehoord via NRC – een „politieke afrekening” was van Vera Bergkamp (D66), nu voorzitter is van de Tweede Kamer. Arib noemde het onderzoek ook „een poppenkast” en zei dat zij er niet aan meewerkt. „Ik hoef alleen verantwoording af te leggen aan de kiezers, Vera Bergkamp is níet mijn werkgever.”

‘Machtsmisbruik’

Bij het presidium van de Tweede Kamer, dat bestaant uit acht Tweede Kamerleden en de Kamervoorzitter, waren twee brieven binnengekomen van mensen die anoniem klaagden over „machtsmisbruik” en een „schrikbewind” door Arib toen zij voorzitter van de Tweede Kamer was (van 2016 tot 2021). Ze zou een „onveilige werkomgeving” hebben gecreeërd. Net vóór het debat over het Reglement van Orde, bij de ingang van de zaal, zei Vera Bergkamp gezegd dat het niet de bedoeling was geweest dat Arib via NRC zou horen over het onderzoek.

Dat betreurde ze. Maar de klachten móésten onderzocht worden, zei ze. Daar had het presidium – met als lid ook PvdA’er Henk Nijboer – unaniem over beslist. En ze hoopte dat ze ’s avonds een gesprek kon hebben met Arib. „Ik heb haar daarvoor uitgenodigd, ik hoop echt dat erop in gaat.”

Vera Bergkamp krijgt al een tijdlang veel kritiek – ze komt als voorzitter vaak onzeker over, lijkt bij sommige fracties nauwelijks nog gezag te hebben en grijpt volgens veel Tweede Kamerleden te laat, of zelfs helemaal niet in als ándere Kamerleden uitspraken doen die worden gezien als beledigend of bedreigend.

Zoals vorige week nog in de Algemene Politieke Beschouwingen, toen Thierry Baudet (FVD) over de universiteit begon waar D66-leider Sigrid Kaag had gestudeerd, „spy college” volgens hem. Niet Bergkamp maar het kabinet-Rutte IV maakte een eind aan dat verhaal. De ministers en staatssecretarissen stonden op en liepen weg.

In het restaurant van de Kamerleden, achter de zaal, had Bergkamp van premier Mark Rutte en andere ministers te horen gekregen dat ze niet terug zouden gaan, tenzij Baudet zijn woorden terugnam – wat Bergkamp daarna in de debatzaal van Baudet had geëist.

Tribunalen

Het dreigement van FVD’er Pepijn van Houwelingen tegen Sjoerd Sjoerdsma (D66) dat er „tribunalen” komen, vorig jaar in november, de ontsporing van de Algemene Politieke Beschouwingen én Bergkamps steeds zwakkere positie waren de achtergrond waartegen de Kamerleden donderdag praatten over een aanpassing van het Reglement van Orde. En er ook wel over twijfelden. Want de voorzitter, zei de een na de ander, kan een Kamerlid nu al het woord ontnemen als volgens de voorzitter de orde wordt verstoord.

Maar dan moest ze dat wel dóén. Sylvana Simons (Bij1) zei dat ze al „meermaals had mogen aanschouwen hoe volstrekt onacceptabele uitspraken toch werden getolereerd”. Kees van der Staaij (SGP) zei dat híj de opmerking over de tribunalen niet zo dreigend had gevonden. Die had, vond hij, meer iets van een „mislukte profetie”.

In het vak waar bij andere debatten ministers of staatssecretarissen zitten, ‘vak K’, zaten nu de fractievoorzitters van D66 en ChristenUnie, Jan Paternotte en Gert-Jan Segers, omdat zij het voorstel voor een extra zinnetje in het Reglement van Orde hadden voorgesteld. Maar volgens Renske Leijten van de SP moest Vera Bergkamp er gaan zitten.

„Dit debat gaat over het functioneren van de Tweede Kamer, daar horen antwoorden op te komen van de Kamervoorzitter.” Leijten vond ook dat Bergkamp aangifte moest doen tegen het lek over het onderzoek naar Arib. Want als er iets „bedreigend” was, zei Leijten, dan was dat wel een lek naar een krant, „waartegen je je niet kunt verweren”.

Niet altijd vrienden maken

Rond die tijd kwam Arib zelf net het gebouw van de Tweede Kamer binnen. Ze zei tegen journalisten dat ze in haar tijd als voorzitter „orde op zaken” had moeten „stellen” bij de ambtelijke organisatie van het parlement en dat ze daar lang niet altijd vrienden mee had gemaakt.

Ze zei ook dat ze de afgelopen maanden al van oud-medewerkers had gehoord dat die steeds weer werden aangespoord om mee te doen aan een onderzoek naar sociale veiligheid in de Tweede Kamer dat nu loopt. Dat dat onderzoek ook gaat over háár tijd als Kamervoorzitter, is volgens Arib niet voor niets: ze ziet dat als onderdeel van de „afrekening”.

En dat Bergkamp haar ’s avonds wilde spreken? „Ik kan vanavond niet.” Ze wilde ook niet nee. Op maandagavond, net nadat het nieuws naar buiten was gekomen, had Bergkamp al een paar keer geprobeerd om haar te bellen. „Maar ik zat toen aan de telefoon.” Arib had op háár beurt geprobeerd om fractiegenoot Henk Nijboer te bellen, die dus blijkbaar ook had ingestemd met een onderzoek naar Aribs gedrag. Maar die nam niet op.

Over het Reglement van Orde en dreigende taal werd dinsdag nog niets beslist. Volgende week of de week erna praat de Tweede Kamer erover verder. Dan pas komen de twee indieners van het voorstel aan het woord.

Oh jee. Er komen tribunalen. Nou ja, er komt een onderzoek naar het SCHRIKBEWIND van ex-Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib. Aan de ene kant is dat een lekkere bliksemafleider voor het gestuntel van haar opvolger Vera Bergkamp (hoewel, wij hebben het er nu ook weer over), maar aan de andere kant is deze situatie wel serieuzer dan vorig jaar, toen fluisterende anonymi Arib ook al een dolk in haar rug probeerden te steken.

Dit keer hebben juristen van de (louche) landsadvocaat het presidium van de Tweede Kamer geadviseerd extern onderzoek te laten doen naar Arib naar aanleiding van twee anonieme brieven:

“waarin melding wordt gemaakt van „machtsmisbruik”, „een schrikbewind” en „een onveilige werkomgeving””. Dat advies is gelekt aan NRC: “Uit het advies van landsadvocaat Pels Rijcken valt af te leiden dat de gedetailleerde klachten in de laatste brief, van eind juli dit jaar, „passen bij eerdere (concrete en ernstige) signalen van een onveilige werkomgeving”. De in de brief geformuleerde klachten worden „bovendien bevestigd” door de „ambtelijke leiding” van de huidige organisatie van de Tweede Kamer.” .

Het onderzoek gaat er dus komen, en dankzij Gijs van Dijk en Nilüfer Gündogan weten we dat daar waarschijnlijk niks wijzer van zullen worden, maar wel een hoop sappige quotes van al dan niet rancuneuze al dan niet slachtoffers van al dan niet grensoverschrijdend gedrag in de weekendbijlages van de couranten krijgen. En daarmee zijn we aan het einde gekomen van deze beraadslaging.

ARIB SLAAT TERUG in AD: “Vera Bergkamp is hier verantwoordelijk voor. Dit is de lelijke kant van de politiek. De vorige dolk was het stuk op de site van RTL Nieuws, toen ik kandidaat was voor het Kamervoorzitterschap. Daar heeft Bergkamp ook een rol in gespeeld. Dat was kennelijk niet genoeg.’’

Handschoenen uit

Ik eis van Vera Bergkamp (D66) een verklaring over deze werkwijze. Dit staat haaks op zorgvuldigheid en een sociaal veilige werkomgeving.

— Khadija Arib (@khadijaArib) September 28, 2022