Australië gaat ons allemaal aan

Met de branden in Australië is het geloof dat de natuur met technische middelen beheerst kan worden in rook opgegaan, zegt journalist Sieglinde Geisel. Niemand kan nu de door de mens veroorzaakte klimaatverandering en de gevolgen daarvan ontkennen.

Australië staat in brand – en de rest van de wereld doet alsof de “bosbranden” ons niet aangaan. De Australiërs die ternauwernood aan de vuren ontsnapten, spreken daarentegen van de apocalyps. Waar de branden woeden, zal er niets zijn zoals voorheen, maar dat geldt niet alleen voor Australië, maar voor ons allemaal. Het apocalyptische vuur in het verre continent vernietigt het basisvertrouwen waarmee de westerse moderniteit haar bevoorrechte burgers heeft begiftigd: wij geloven dat we erin geslaagd zijn de aarde te onderwerpen. Gezien de branden in Australië is de homo faber, met al zijn technische prestaties, aan het einde van zijn wijsheid.

“Vader, vergeef hen omdat ze niet weten wat ze doen.” Er is nauwelijks een zin in de Bijbel die op zoveel situaties kan worden toegepast als deze woorden van Jezus aan het kruis. We weten ook niet wat we gaan doen als we ondanks de opwarming van de aarde blijven leven alsof er niets is. We weten niet wat er met ons zal gebeuren als we geloven dat de branden in Australië ons niet aangaan. Iedereen die wil weten, weet dat ze de tijd verkorten die we nog hebben om de aarde te beschermen als leefgebied voor mens en dier.

Klimaatverandering is ook bij ons aangekomen

Vuurstormen zo krachtig dat ze brandweerauto’s de lucht in zuigen, hun eigen weer creëren en het in de lucht laten flitsen terwijl brandweerlui zonder water op de grond raken. De branden in Australië zijn een ervaring van flauwvallen. Maar Australië maakt deel uit van de westerse wereld. Een boodschap aan ons is dat een geïndustrialiseerde natie haar grenzen zal bereiken als zij haar burgers wil beschermen. De branden laten ons vermoeden dat onze heerschappij over de natuur allesbehalve veilig is.

Met het brandende Australië en de verwoestende overstromingen in Venetië hebben de gevolgen van de klimaatverandering ook de westerse wereld bereikt. In ons zelfbeeld is er echter geen voorziening voor impotentie jegens de natuurkrachten, wij geloven dat we onszelf kunnen redden. Dit kan een van de redenen zijn waarom mensen nog steeds weigeren te “geloven” in de opwarming van de aarde.

We zitten allemaal in hetzelfde schuitje

Het is een macabere ironie van het lot dat ontkenners van klimaatverandering aan de macht zijn precies waar de bossen het meest branden. De Amazone behoort tot Brazilië en het land kan ermee doen wat het wil, zoals Jair Bolsonaro bekend staat. Voor Scott Morrison heeft de kolenindustrie voorrang op klimaatbescherming, en dat is niet alles: juist omdat de klimaatbeschermers daar nu een reden voor hebben, wil de Australische premier hen verbieden om te demonstreren. Je zou kunnen lasteren dat de Australiërs de kwitantie hebben ontvangen voor hun besluit om te stemmen, maar dat is weinig troost. Omdat we in het Anthropoceen allemaal in dezelfde boot zitten.

We hebben lang geleden erkend dat het opgeven van de rede de democratie in gevaar brengt, maar dit besef heeft geen effect. De ergste ontkenners van klimaatverandering zijn electief geworden – en de wereldwijde gemeenschap is nu gedwongen om te leven met leiders die niet weten wat ze doen en die de oorlog verklaren op de planeet.