Hysterie over ballonnen is iets vreemds. Heteluchtballonnen deden hun intrede tijdens het Napoleontische tijdperk, waar ze dienden als overbrengingswapens voor bommen en bewakingstaken op zich namen. Ballonnen op grote hoogte werden in de jaren vijftig ook gebruikt door, van alle mogendheden, de Verenigde Staten om inlichtingen te verzamelen, hoewel deze werden neergeschoten door de geïrriteerde Sovjets.
Op de een of andere manier zijn het Amerikaanse imperium en zijn luidruchtige koorzangers erin geslaagd zich op te winden over een eenzame Chinese ballon die meer dan een week door de Verenigde Staten vloog voordat hij werd neergeschoten door de Amerikaanse luchtmacht.
Op 28 januari kwam een apparaat dat naar verluidt een “surveillanceballon op grote hoogte” was, het Amerikaanse luchtruim in Alaska binnen. Het had daarna een korte periode in het Canadese luchtruim voordat het op 31 januari via Idaho terugkeerde naar de VS. Op 4 februari, toen de ballon voor de kust van South Carolina bewoog, besloot het Amerikaanse leger om het neer te schieten met een F -22 Raptor van de 1 e Fighter Wing gestationeerd op Langley Air Force Base. Het Pentagon heeft onthuld dat het verzamelen van puin aan de gang is.
Als reactie hierop gaf het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken een streng afkeuringsbericht af, waarin werd geprotesteerd tegen “de Amerikaanse aanval op een civiel onbemand luchtschip met geweld”. Dit was “een duidelijke overdreven reactie en een ernstige schending van de internationale praktijk.” Peking heeft ook een verontschuldigingsbrief uitgegeven, waarin het “de onbedoelde binnenkomst van het schip in het Amerikaanse luchtruim als gevolg van overmacht” betreurt.
Een functionaris van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken nam nota van de spijtbetuiging, maar voelde zich genoodzaakt om “ de aanwezigheid van deze ballon in ons luchtruim [als] een duidelijke schending van onze soevereiniteit en het internationaal recht” te noemen.
Geruchten over een tweede Chinese ballon die door Latijns-Amerika zou vliegen, werden ook bevestigd door een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken op 6 februari, die het omschreef als “van civiele aard en wordt gebruikt voor vliegproeven”. Het instrument was aangetast door het weer in zijn richting en had “beperkte zelfbeheersingsmogelijkheden”.
De perssecretaris van het Pentagon, brigadegeneraal Pat Ryder, bevestigde ook het bestaan van de tweede ballon en kwam tot de voorspelbaar tegengestelde conclusie van zijn Chinese tegenhangers. “We zien meldingen van een ballon die door Latijns-Amerika reist. We beoordelen nu dat het weer een Chinese surveillanceballon is.”
Deze overdreven sage heeft veel zendtijd en kolomruimte gezien die is gewijd aan degenen die in dienst zijn van het militaire verdedigingscomplex. Er werd weinig nagedacht over het doel van zo’n ogenschijnlijk grove manier om militaire inlichtingen te verzamelen. Timothy Heath van de Rand Corporation ging zelfs zo ver dat hij de verdiensten van zulke brutale middelen prees. Om te beginnen waren ze moeilijk te detecteren, waardoor ze op de een of andere manier betrouwbaar waren.
Generaal Glen VanHerck, commandant van het North American Aerospace Defense Command en het US Northern Command, verwees naar een aantal Chinese spionageballonnen die tijdens de Trump-regering ongestraft zouden hebben geopereerd. “Ik zal je vertellen dat we die bedreigingen niet hebben gedetecteerd.” Dit had geresulteerd in een “domeinbewustzijnskloof die we moeten uitzoeken.” Op dit moment wordt de bedelkom voor nog grotere defensiebudgetten door de wandelgangen van de macht geduwd.
Advocaten van internationaal recht hebben ook hun zegje gedaan, reiken naar hun handleidingen en schudden ernstig hun hoofd. Donald Rothwell van de Australian National University dacht dat “de inval van de Chinese ballon de grenzen van het internationale recht op de proef stelde”.
Gelukkig hebben een of twee nuchtere reflecties de overhand gehad, zelfs van binnen de broederschap van de militaire inlichtingendienst. Het Centrum voor Strategische en Internationale Studies heeft een aantal voor de hand liggende waarheden naar buiten gebracht. “Ballonnen zijn geen ideaal platform om te spioneren”, schrijft James Andrew Lewis. “Ze zijn groot en moeilijk te verbergen. Ze gaan waar de wind hen brengt”. Dergelijke instrumenten “zou een vreemde keuze zijn voor een technologisch geavanceerde en geavanceerde tegenstander.”
Dit absurde spektakel is het spul van politieke stenen en stro geworden voor een regering-Biden die haar stotterende verkiezingskar graag wil voortduwen. Verwikkeld in zijn eigen schandaal met geheime documenten, werd president Joe Biden afgeschrikt door zijn aandacht voor elke aankondiging over een tweede ambtstermijn. Het polijsten van de China-dreiging was slechts het ticket.
In zijn State of the Union- toespraak maakte Biden de weg vrij voor een aantal retorische salvo’s tegen de Grote Gele Hordes die hij zo bedreigend vindt voor de ontzagwekkende majesteit van de Amerikaanse macht. “Vandaag bevinden we ons in de sterkste positie in decennia om te concurreren met China of wie dan ook in de wereld.” Bij het doorgeven van de ballon bewees de president vermakelijk, zij het absurd strijdlustig: “zoals we vorige week duidelijk maakten, zullen we optreden om ons land te beschermen als China onze soevereiniteit bedreigt. En dat hebben we gedaan.” Zo’n reactie en zo’n dreiging.
De Chinese uitleg is bespot en spottend afgewezen. Toch zijn ballonnen een bijna alledaags kenmerk van wetenschappelijk en meteorologisch werk, wat de officiële verklaring van Peking ook mag zijn. NASA’s eigen Scientific Balloon Program, bijvoorbeeld, is de laatste tijd het meest betrokken. De organisatie wilde graag haar najaarscampagne van 2022 aanprijzen met zes wetenschappelijke, technische en studentenballonvluchten ter ondersteuning van 17 missies.
De schaal van een missie kan aanzienlijk zijn. “Onze ballonplatforms”, luidde de beschrijving van NASA’s Scientific Balloon-chef Debbie Fairbrother, “kunnen enkele duizenden ponden naar de rand van de ruimte tillen, waardoor meerdere, verschillende wetenschappelijke instrumenten, technologieën en educatieve ladingen samen kunnen vliegen in één ballonvlucht. ”
De onevenredige aard van de reactie van Washington op Peking over dergelijke ballonnen ziet er ook nogal vreemd uit in het licht van de enorme bewakingstechnologieën die het inzet tegen tegenstanders en vrienden. Maar politiek is niet alleen de kunst van het mogelijke, maar een kans voor het absurde om vorm en stem te vinden. Op dit punt heeft de muis de olifant duidelijk de stuipen op het lijf gejaagd.