Indignatie redactie 
Op 22 november 2023 trekt Nederland naar het stemlokaal voor de Tweede Kamerverkiezing. Na de enorme winst van de BoerBurgerBeweging (BBB) bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart van dit jaar, leek de populariteit van BBB even als een mislukte soufflé in mekaar te zakken door de komst van Pieter Omtzigt en diens partij Nieuw Sociaal Contract (NSC). Maar zo eenvoudig is het ook weer niet.
Nieuw Sociaal contract (NSC) van Pieter Omtzigt en landbouw- en regiopartij BoerBurgerBeweging (BBB) zijn afsplitsingen van het christendemocratische CDA. Naast de lijsttrekkers zaten veel kaderleden eerder bij CDA. Waar BBB ook mensen bevat afkomstig van de rechts-liberale VVD en andere partijen, trok NSC overwegend CDA-mandatarissen en -militanten.
Volgens peilingen krijgen de drie partijen – CDA, NSC en BBB – samen evenveel zetels als het CDA in de jaren tachtig onder CDA-premier Lubbers. CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal stelt zelfs dat de andere partijen de goede ideeën overnamen van het CDA. Helaas voor hem lijken de drie ‘communicerende vaten’. Afgelopen maart ging de winst van BBB bij de Provinciale Statenverkiezingen (goed voor zestien zetels in de Eerste Kamer oftewel Senaat) ten koste van CDA. Momenteel gaat de populariteit van NSC ook ten koste van BBB. Maar waar BBB in de peilingen nog boven de tien zetels zit, schommelt CDA rond de vijf. Had Nederland net als België een kiesdrempel van vijf procent, verdween CDA uit de Tweede Kamer.
BBB beter af door NSC
De christendemocratie is vaker doodverklaard. CDA krijgt zeer waarschijnlijk klappen op 22 november, maar kan zich later herstellen. Al deden zusterpartijen dat meestal pas nadat ze voor een centrumrechtse koers kozen. CDA mikt momenteel op het midden. De Vlaming weet hoe dit uitpakte voor CD&V onder partijvoorzitter Wouter Beke in 2019.
BoerBurgerBeweging werd afgelopen maart de grootste partij. Nu strijdt ze met de PVV van Geert Wilders om de vierde plaats. Grootste wordt of NSC of VVD of het samenwerkingsband PvdA-GroenLinks (sociaaldemocraten-groenen).
Sommige commentatoren menen dat BBB dezelfde kant opgaat als eerder LPF (Pim Fortuyn), PVV en Forum voor Democratie (Thierry Baudet): tijdelijk groot omdat ontevreden kiezers een alternatief zochten voor bestaande partijen. Zodra de volgende nieuwe partij wordt opgericht, schuiven die kiezers door. Een redenering die van NSC evenmin weinig verwacht.
Maar de deelname van NSC kan wel eens een vermomde zegen blijken voor BoerBurgerBeweging. Was BBB dit najaar ook grootste geworden, was ze verplicht geweest de regering te vormen en te leiden. Met tien Kamerzetels is er niet eens een verplichting om als kleinere partij in de regering te stappen. Dat geeft de partij een extra termijn om zich te profileren, te organiseren en mandatarissen en medewerkers ervaring op te laten doen.
Geleidelijke groei biedt Nederlandse partijen meer overlevingskansen dan gelijk de grootste worden. BBB kan dus beter op tien, hooguit vijftien, zetels blijven. In 2021 kreeg ze maar één Kamerzetel, dus dat is al groei. Omgekeerd is het nadelig voor NSC dat die partij zo groot lijkt te worden dat ze wel móet meeregeren.
BBB: meer dan Caroline van der Plas
BBB lijkt die analyse niet te delen. In een interview aan dagblad de Telegraaf, 28 oktober, stelde lijsttrekker Van der Plas dat haar partij in de peilingen onderschat wordt. Twintig tot vijfentwintig zetels moet lukken. Tegelijk waarschuwde ze kiezer voor Omtzigt, omdat die inzake de intensieve veehouderij op één lijn zit met het links-liberale D66 (dat eerder stelde dat de veestapel gehalveerd moest worden, nvdr). Geen van beide uitspraken lijkt verstandig. Nog tot aan het zomerreces verklaarde BBB dat Omtzigt welkom was bij de partij.
Maar is BBB enkel Van der Plas? De keuze van oud-CDA-staatssecretaris Mona Keijzer (nr. 2 op de lijst) was riskant, omdat het een publiek geheim is dat ze vergeefs probeerde CDA-leider te worden. De overstap maakte Keijzer pas toen BBB, hoger in de peilingen, haar kandidaat-premier maakte.
Veelbelovende namen
Maar Verderop op de lijst staan veelbelovende namen. Op nummer 3 staat luitenant-kolonel Gijs Tuinman, ontvanger van Nederlandse militaire dapperheidsonderscheidingen. Lilian Helder (5) was advocate tot ze in 2010 PVV-Kamerlid werd. In de Kamer was ze spreekbuis voor politieagenten. Claudia van Zanten (7), afkomstig uit de wereld van media en communicatie, was deelraadslid in Amsterdam. Binnen de VVD was ze betrokken bij Klassiek Liberaal, een groepering die vindt dat onder partijleider Rutte het rechtse geluid verwaarloosd werd. Nicki Pouw-Verweij (9) komt van JA21. Sinds 2021 was zij de enige arts in de Tweede Kamer.
Met tien Kamerzetels kan BBB nog een termijn in de Kamer zitten zonder te hoeven regeren. Van der Plas, die in 2021 enig verkozen Kamerlid was, kan groeien in haar rol als partijleider. En anders kiest de partij volgende keer een andere lijsttrekker kiezen. NSC wordt de eerste keer zo groot dat het maar de vraag is of zij aan kiezersverwachtingen zal voldoen. CDA hoopt wellicht dat beide concurrenten door het ijs zakken.
