Bij de Grand Prix in Zandvoort straalt alles af op de prins. ‘Zonder Max was het niet gelukt, maar zonder Bernhard ook niet’
Indignatie redactie
8 min. lezen
Dat de naam van prins Bernhard jr. onlosmakelijk verbonden is met de badplaats Zandvoort blijkt wel uit de volgende dorpsroddel. Midden in het centrum staat het befaamde Café Neuf. Een blikvanger met zijn zachtgele buitenmuren en een ruim terras aan de Haltestraat. De zaak staat al tijden leeg. Binnen verstoffen tafels en stoelen. Het pleisterwerk aan de omheiningsmuur rond het terras laat los, bakstenen worden zichtbaar. Café Neuf moest het de afgelopen jaren doen zonder eigenaar en dus zette het verval in.
Geruchten over een nieuwe baas deden de ronde en de naam van prins Bernhard (51), gastheer van de Formule 1-race in Zandvoort op 5 september, viel ook. Rob Peters kent het verhaal. Hij moet erom lachen. Vier jaar, tot 2017, beheerde hij de dorpskroeg ’t Wapen van Zandvoort. Nu is hij manager van HDMZ, een museum waar de geschiedenis van het Zandvoortse circuit wordt getoond met racehelden van weleer. “Ik doe de deur open en dicht en alles wat er tussen in zit.”
“Deze roddel ontstond”, begint Peters (53), “omdat prins Bernhard de naam heeft in te stappen op plekken waar geld verdiend kan worden. Het was in de tijd dat hij in Amsterdam met die pandjes in de media kwam. Bernhard zocht in Zandvoort een locatie, zo ging het verhaal, waar hij zijn gasten kon ontvangen voor het circuit”, vertelt hij met een glimlach.
Het bleef bij een roddel, maar wel een aannemelijke, zegt Peters. Want Bernhard heeft als eigenaar van het circuit in Zandvoort en van strandtent Bernie’s zijn naam gevestigd. Dankzij zijn status kreeg Bernhard deuren geopend die voor anderen gesloten bleven, is de veronderstelling. De vraag is wat zijn daadwerkelijke invloed is geweest. Is hij inderdaad de grote aanjager van de Formule 1 of hebben de lokale bestuurders ook een belangrijk steentje bijgedragen?
Projectontwikkelaar
Toen prins Bernhard het circuit begin 2016 kocht, had hij niet kunnen voorzien dat er ooit weer geracet zou worden. Dat is inmiddels wel de werkelijkheid: over een week gaat de Formule 1 van start. Iedere dag verandert momenteel het aangezicht van het circuit. Tribunes en tenten verrijzen. Vlaggen wapperen strak door de stevige westenwind. Bij een van de ingangen hangt een poster met ‘Welkom thuis, Max’. Hekken met witte en zwarte doeken maken het onmogelijk om naar binnen te loeren. Vrachtwagens rijden af en aan. Wc’s worden naar binnen gebracht.
“Bernhard is een projectontwikkelaar. Hij wilde een conferentiecentrum neerzetten bij het circuit”, zegt Maarten van Dun, samen met Michiel Couzy auteur van Zakenprins. De jacht naar succes van Bernhard van Oranje. “Bij hem was die Formule 1-droom niet aanwezig. Toch gingen in de Zandvoortse gemeenteraad daarvoor stemmen op. Toen dacht Bernhard: ‘Wat denken ze wel niet. Alsof je dat even regelt’.”
De droom
Het is dus vooral het lokale bestuur dat droomt van een terugkeer van de Dutch Grand Prix. De laatste vond 36 jaar geleden plaats. De Formule 1 met zijn snelle auto’s gaf de badplaats grandeur, zette het dorp op de kaart van de autosport. Zandvoort leefde in het verleden van het toerisme, de horeca én de Formule 1. Maar na de laatste Grand Prix in 1985 raakt de badplaats in de vergetelheid. Bij de voormalige baas van de Formule 1, Bernie Ecclestone, staat het circuit in Zandvoort synoniem aan een stoffige bende, valt te lezen in Zakenprins.
Een terugkeer lijkt dan ook jarenlang niet aan de orde. Maar soms komen dingen bij elkaar, valt alles op zijn plek, analyseert Allard Kalff, presentator van het autosportprogramma RTL GP. Hij racete samen met de prins. “Bernhard en zijn bedrijf nemen het circuit over in een tijd dat je denkt: zal er ooit nog een Grand Prix in Zandvoort komen? Kunnen zij werken aan die droom? Dan komt Max Verstappen. Die zet Nederland in vuur en vlam. De Formule 1 leeft. Nederlandse fans gaan de hele wereld over, overal zie je oranje tribunes. Dit zien ook de F1-bazen. De gemeenteraad denkt, als het nu niet gebeurt, gebeurt het nooit.”
De belangen van de prins en het lokale bestuur ontmoeten elkaar. Want uiteindelijk is Bernhard met zijn bedrijf de drijvende kracht, stelt Kalff. “Zonder de Max-factor was het niet gelukt. Maar zonder Bernhard ook niet. Hij praat met Ecclestone en dan speelt de vraag: Wil de Formule 1 Zandvoort? De Formule-1-baas hoeft dan geen ja te zeggen, maar wel aangeven dat hij interesse heeft. Dan kun je aan de slag en met sponsoren praten.” De Formule 1 ziet de potentie van Zandvoort en Bernhard kan verder.
Oranjes en autosport
De Oranjes zijn dus onlosmakelijk verbonden met de autosport. Tel daar de ondernemerservaring van prins Benhard bij op. Hij is goed in het aanknopen van contacten met de verschillende sponsoren zoals Heineken en Pon. Van Dun: “Hij heeft inmiddels de zakelijke bril om die voorzet van de achternaam in te koppen. Hij heeft ervaring in het maken van de deals en weet die te benutten. Of hij de grote roerganger is bij het binnenhalen van de Formule 1? Hij regelt de Formule 1. Hij is de spin in het web. Bij Bernhard komt alles samen.”
Verloopt het binnenhalen van de Formule-1 dan helemaal zonder hobbels? Nee. Als Ecclestone vertrekt als baas van de Formule-1 is Bernhard een belangrijke ingang kwijt. Hij valt dan terug op Hans Erik Tuijt, sponsordirecteur bij Heineken. Tuijt heeft goede contacten bij het nieuwe Amerikaanse management van de Formule 1. “Om Bernhard bij de Amerikanen te introduceren is Tuijt heel belangrijk”, meent Van Dun. “En de Heinekens en Oranjes hebben al decennia een innige band.” Het netwerk van Bernhard betaalt zich uit.
In 2019 geven de Formule 1-bazen groen licht. Opvallend genoeg is het de periode dat Bernhard zelf naar de achtergrond verdwijnt. Oud-coureur Jan Lammers is het gezicht naar buiten. De woordvoerder. Altijd positief, een echte Zandvoorter, zegt Peters vol lof.
Prins Bernhard had dit liever anders gezien, weet Van Dun. “Het is een bewuste keuze. In de jaren dat de Formule 1 naar Nederland wordt gehaald, ontstaat ook de ophef over zijn vastgoed.” Hij wordt dan in de media omschreven als pandjesprins, een naam die verwijst naar het massaal opkopen van Amsterdamse panden. Ook zou de prins de verhuurdersregels hebben overtreden. “Bernhard merkt dat zijn imago een kras heeft opgelopen. Hij hoopt dat dat goedkomt met het binnenhalen van de Formule 1.”
De kras gaat niet meer weg. “Overal waar hij komt, wordt hij herinnerd aan de panden.” Bij persconferenties gaan daar standaard alle vragen over. Van Dun: “Terwijl hij sponsors moet regelen, en dan is het niet in zijn belang als dit soort zaken worden opgerakeld. Dus schuift hij Lammers naar voren.”
Of Bernhard daarmee zijn imago kan redden, is twijfelachtig. Want de Grand Prix zelf is dan al omgedoopt tot een omstreden evenement. In een tijd van klimaatverandering en corona, is het de vraag of Nederland zo’n evenement in de duinen moet willen organiseren. Zonder Bernhard zou dat niet gelukt zijn, luidt de kritiek.
De schandalen die rondom het circuit ontstaan, worden aan de prins toegeschreven. Bijvoorbeeld het idee om de F1-coureurs met hun auto’s over het strand van Noordwijk naar Zandvoort door een natuurgebied te laten rijden. Of neem de festivals die niet doorgaan in coronatijd, terwijl de Formule 1 met zijn 70.000 toeschouwers per dag – in totaal drie dagen van trainingen, kwalificaties en de wedstrijd – wel plaats mag vinden. Allemaal lobbywerk van Bernhard.
Van Dun en Couzy hebben hier geen aanwijzingen voor. Zij spraken met mensen rond Bernhard, politici en deskundigen, deden WOB-verzoeken en plozen archieven na. “Ik heb niet het gevoel dat Nederland een bananenrepubliek is waar dit aan tafel even wordt geregeld”, vertelt Van Dun. “Wat van invloed is, zijn de grote belangen die meespelen bij de Formule 1. De wereld kijkt mee. Grote bedrijven zijn hierin ingestapt. Werk dat door Bernhard is gedaan.”
Het is eerder, stelt Van Dun, de gemeente Zandvoort die overijverig is om de oude glorie van de Formule 1 terug te laten keren in het dorp. “Ze bedekken daarom alles met de mantel der liefde. Niet vanwege het feit dat er een prins bij is betrokken. Ze zijn heel toeschietelijk en hadden strenger kunnen optreden.” De optocht over het strand ging uiteindelijk niet door, al hadden Noordwijk en Zandvoort er wel toestemming voor gegeven.
Aan de bar van het museumcafé praat museummanager Peters enthousiast over de gemeente. “Ze ziet de belangen van de Grand Prix voor Zandvoort. Dan wordt alles uit de kast gehaald. Als je het doet, moet je het goed doen. Gaan ze te ver? Nee, wat niet kan, dat kan niet. Wel worden beslissingen sneller genomen dan anders, omdat ze er volledig voor gaan. Iedereen werkt mee. Dat is gaaf om te zien.”
Geheel onterecht, noemt Kalff alle klaagzangen richting Bernhard. “Heel flauw dat mensen dit meteen roepen. Jongens, doe eens even normaal. Ik zal de laatste zijn die vindt dat er niks moet gebeuren aan het milieu. Minder energie, daar ben ik het hartgrondig mee eens.”
Het is meten met twee maten, stelt Kalff. “Ga eens kijken bij de open dag van Ajax in de Johan Cruijff ArenA waar de hele dag lampen boven in het stadion branden, terwijl dat niet nodig is. Is dit zo milieuvriendelijk?”
Controversiële keuzes
Afgelopen week zette prins Bernhard opnieuw kwaad bloed. Hij had aan de band Chef’Special gevraagd of zij bij de Formule 1 zonder vergoeding zouden willen optreden. Dat viel verkeerd bij leadzanger Joshua Nolet. “Het zegt iets over hoe er naar muzikanten wordt gekeken en alles wat erachter zit. Ik heb het niet over mezelf. Ik heb het over de licht engineer die al geen huis kan kopen”, sprak hij op Instagram. “Dat, afgezet tegen hossende mensen in stadions, duizenden mensen op een meerdaags event in Zandvoort… het voelt gewoon even niet meer eerlijk.” De prins zou inmiddels spijt hebben van zijn vraag om een gratis optreden.
Bernhard, merkt Van Dun op, staat symbool voor een aantal discussies in Nederland: over ongelijkheid, de verantwoordelijkheid van de elite, hoe de rijkdom is verdeeld, privileges voor de een, maar niet voor de ander. “Hij heeft een lullige positie. Maar het is geen toeval. Keer op keer gaat het mis met daar waar hij geld wil verdienen. Hij maakt controversiële keuzes. Is het verstandig om een Formule 1 te organiseren in tijden van klimaatverandering? Hij kan zich ook op minder omstreden projecten richten. Waarom niet meer tijd besteden aan zijn bestrijding van lymfeklierkanker, waar hij zelf aan leed. Zijn familieleden waarschuwen hem. Maar hij luistert niet.”
Of de kritiek op Bernhard terecht is of niet, het is heel logisch dat het gebeurt, vindt Van Dun. “Alles straalt op hem af. Natuurlijk kun je zeggen: Bernhard zit niet overal achter. Maar hij is wel eindverantwoordelijk. Daar wordt hij op afgerekend.”
Prins Bernhard was niet bereikbaar voor commentaar.
