Boeren niet blij met gesprekken kabinet

Het kabinet helpt boeren die willen stoppen om te stoppen en helpt de boeren die willen blijven boeren om te blijven boeren. Iedereen blij, zou je denken. Niet dus.

Premier Mark Rutte zei vrijdag dat de maatregelen om de uitstoot van stikstof in de landbouw terug te dringen, waren genomen na overleg met de sector. Hij legde de nadruk op het woordje na, want “na overleg” is heel iets anders dan “in overleg”. Zijn gesprekspartners, boeren die verenigd zijn in het Landbouw Collectief, bleken dan ook niet tevreden met de uitkomst. Zij spreken over een duur pakket aan maatregelen, dat weinig bijdraagt aan de oplossing van het stikstofprobleem. Opvallend genoeg kwam dergelijke kritiek ook van de linkse oppositie.

Belangrijkste punt van kritiek is de 350 miljoen euro die het kabinet uittrekt om stoppende veehouders uit te kopen. Dat gebeurt op vrijwillige basis. Daarnaast trekt het kabinet 172 miljoen euro uit om boeren die willen blijven boeren te helpen met technische aanpassingen van hun bedrijven, zodat die minder stikstof uitstoten. Het Landbouw Collectief ziet liever dat de 350 miljoen van de uitkoopregeling anders besteed worden, maar dat collectief komt met een alternatief pakket dat maar liefst in totaal drie miljard euro zou gaan kosten.

Het blijft niet bij de 350 miljoen euro, die het kabinet vrijdag uittrok. Eerder was al een regeling aangekondigd om varkenshouders uit te kopen die met hun bio-industrie veel stankoverlast veroorzaken. Ook deze uitkoopregeling draagt bij aan vermindering van stikstofuitstoot. Het kabinet wil alle aanvragers die voldoen aan de eisen daadwerkelijk uitkopen en die regeling gaat daardoor veel meer kosten dan de 180 miljoen euro die was voorzien.

Al met al veel geld om boeren te bewegen om te stoppen. Maar de vraag of iets duur is, hangt vooral af van wat je krijgt voor je geld. Het antwoord op die vraag is er niet. Niemand weet hoeveel minder stikstof zal worden uitgestoten door de regeling. Laat staan dat we weten in hoeverre nu de biodiversiteit in kwetsbare natuurgebieden wordt hersteld, want dat is waar het uiteindelijk allemaal om begonnen is.

Het is een ingewikkelde puzzel die we moeten leggen, aldus landbouwminister Carola Schouten. Anders dan bij de aanpak van het klimaatprobleem liggen er geen concrete berekeningen over hoeveel  een bepaalde maatregel om broeikasgas terug te dringen bijdraagt aan de vermindering van de uitstoot. Bij de effectiviteit van de maatregelen rondom stikstof speelt  een belangrijke rol de afstand van de bedrijven tot aan het natuurgebied. Eerder pleitte de commissie Remkes daarom voor een “gebiedsgerichte aanpak” van het stikstofprobleem. Daarin spelen de provinciebesturen, die het bevoegd gezag zijn bij het verlenen van vergunningen aan boeren, een cruciale rol.

Naast de Tweede Kamer, zijn de provincies het strijdtoneel bij de aanpak van het stikstofprobleem. Eerder protesteerden boeren dan ook bij provinciehuizen. In Brabant ontstond een bestuurscrisis, nadat het CDA terugdeinsde voor maatregelen die stuitten op verzet van de boeren. Daar wordt nu gesproken over een coalitie van CDA, VVD en het Forum voor Democratie van Thierry Baudet, die niet gelooft dat er een stikstofprobleem is.

Het politieke debat over stikstof gaat over “geloven” in een probleem of “geloven in een aanpak”, maar geloven doe je in de kerk. Het stikstofdebat is als een twist over godsdienst, een gesprek tussen doven.