Bouterse definitief veroordeeld tot 20 jaar cel voor betrokkenheid bij Decembermoorden

Desi Bouterse is woensdagochtend ook in hoger beroep door het Hof van Justitie veroordeeld tot 20 jaar cel voor zijn aandeel in de Decembermoorden van 1982. De onmiddellijke gevangenneming van Bouterse is verworpen. Bouterse was niet in de rechtszaal aanwezig.

Het Hof van Justitie acht ook in hoger beroep onomstotelijk bewezen dat Bouterse in die bewuste nacht van 7 op 8 december 1982 in Fort Zeelandia aanwezig was en de militaire leiding had toen de 15 tegenstanders van de militaire dictatuur planmatig werden gemarteld, verminkt en uiteindelijk standrechtelijk geëxecuteerd.

Volgens het Hof had Bouterse in Fort Zeelandia de hoogste verantwoordelijkheid ten tijde van de moorden. De tegenargumenten van zijn advocaat Irvin Kanhai zijn allemaal verworpen.

Rechter Dinesh Sewrattan zei dat de beweringen dat slachtoffers van plan waren een tegencoup te plegen ’niet aannemelijk’ en ’een lege bewering’ zijn. Ook stelt het Hof dat Bouterse als machtigste man van Suriname destijds genoeg tijd had om zich te beraden over zijn daden.

De onmiddellijke gevangenneming is echter verworpen. Volgens het Hof heeft het Openbaar Ministerie onvoldoende de noodzaak daarvan kunnen motiveren.

De veroordeelde oud-president zou binnen acht dagen gratie kunnen aanvragen.

Regering ziet uitspraak 8 decemberstrafproces als begin helingsproces

De 8 decemberstrafzaak heeft het Surinaamse volk en de internationale gemeenschap gedurende de afgelopen 41 jaar in spanning gehouden. Het definitieve vonnis is woensdag 20 december uitgesproken en de regering ziet dit als een belangrijk moment van heling.

De regering roept de gemeenschap in het algemeen, en met name direct betrokkenen en hun sympathisanten, op om de uitspraak van de rechterlijke macht – besluit tot 20 jaar gevangenisstraf en geen onmiddellijke gevangenneming – te respecteren en te accepteren. Suriname is een goed functionerende democratische rechtsstaat, met een onafhankelijke rechterlijke macht en respect en bescherming voor fundamentele mensenrechten, aldus de regering.

De regering doet een oproep om als burgers het als ieders individuele en collectieve verantwoordelijkheid en plicht te zien om de democratie en rechtsstaat te beschermen en versterken. Een onafhankelijke en integere rechterlijke macht is in dit maatschappelijk bestel van groot belang. Als verantwoordelijke en respecterende bestuurlijke autoriteit zal de regering in de komende periode, in nauw overleg met de relevante autoriteiten, in achtneming van de wettelijke bepalingen, het vervolg op het uitgesproken vonnis ter hand nemen.

Samen met de bevolking zal Suriname werken aan heling, verzoening en een rechtvaardige samenleving voor iedereen, zo bericht de Communicatie Dienst Suriname.

et Hof van Justitie in Paramaribo heeft oud-legerleider en oud-president Desi Bouterse tot 20 jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens de moord op politieke tegenstanders in 1982. Hij hoeft niet direct de cel in. Bouterse was zelf afwezig bij de uitspraak.

Met het vonnis komt er voor de nabestaanden van de slachtoffers een einde aan het lange wachten op rechtvaardigheid. ‘Degenen die gerechtigheid zochten, hebben engelengeduld gehad’, zei de voorzitter van het Hof over de moorden van 41 jaar geleden. In de zestien jaar dat het proces duurde, deden Bouterse en zijn advocaten er alles aan om de rechtsgang te bemoeilijken.

Bouterse werd al twee keer eerder veroordeeld, maar ging eerst in verzet en later in beroep. Dat er nu een definitief vonnis ligt, is dus ook een overwinning voor de Surinaamse rechtsstaat.

De grote vraag in dit hoger beroep was vooral of het gerechtshof het zou aandurven om tot de directe gevangenneming van Bouterse over te gaan, zoals de aanklagers hadden geëist. Daar ziet het Hof vanaf. Op een later moment zal de procureur-generaal bepalen wanneer en hoe Bouterse zijn straf moet uitzitten.

Decembermoorden

In de nacht van 7 op 8 december 1982 werden in Paramaribo vijftien politieke tegenstanders van Bouterse gemarteld en daarna vermoord. Militairen hadden de journalisten, advocaten, vakbondsleiders en intellectuelen eerder op de dag van hun bed gelicht en naar Fort Zeelandia afgevoerd. Daar werden ze later door soldaten geëxecuteerd, volgens de openbaar aanklager op bevel van Bouterse, die in 1980 via een militaire staatsgreep aan de macht was gekomen.

Het zou tot in de jaren negentig duren voordat een groep nabestaanden het aandurfde om justitie te vragen Bouterse aan te laten klagen voor wat de Decembermoorden was gaan heten. Hadden ze langer gewacht, dan waren de moorden verjaard. In 2000 werd uiteindelijk een Krijgsraad geïnstalleerd, een militaire rechtbank die uit civiele rechters bestaat. Na het opgraven van de lijken en het horen van honderden getuigen, begon in 2007 het proces.

Desi Bouterse heeft zijn betrokkenheid bij de planning en de uitvoering van de moorden altijd ontkend. Volgens hem bereidden de mannen die werden gedood een tegencoup voor. Daarvoor is nooit bewijs geleverd.

Geen spijtbetuiging

De Krijgsraad veroordeelde Bouterse in 2019 tot 20 jaar gevangenisstraf, waartegen hij verzet aantekende. Twee jaar later volgde een nieuwe veroordeling. Daartegen ging Bouterse, inmiddels geen president meer, in hoger beroep. Het vonnis dat de Krijgsraad woensdag nu heeft uitgesproken, is definitief. De aanklager had opnieuw 20 jaar geëist.

Bouterse betuigde deze zomer opnieuw geen spijt in zijn slotpleidooi, iets waarop de nabestaanden van de vijftien vermoorde mannen wel hadden gehoopt. Hij zegt alleen politiek verantwoordelijk te zijn geweest, omdat hij in 1982 bevelhebber van het leger was.

Wel noemde hij de Decembermoorden ‘betreurenswaardig’. ‘Dat hebben we duizenden keren gezegd en dat blijven we zeggen, maar laten we die mensen het juiste verhaal vertellen’, reageerde hij in juli van dit jaar voor de tv-camera’s na afloop van de op een na laatste zitting .

Arrestatiebevel

Bouterse had in de dagen voorafgaand aan de uitspraak zijn volgelingen gevraagd om kalm te blijven. Hij is de leider van de NDP, de grootste oppositiepartij in Suriname. Hij is nog altijd populair bij een groot deel van de bevolking, hoewel onder zijn bewind als president de economie in een afgrond viel en de corruptie welig tierde.

Een veroordeling bij verstek in Nederland wegens drugshandel zat zijn verkiezing tot president niet in de weg, maar beperkte wel zijn bewegingsvrijheid. Hij kon amper het land verlaten vanwege een internationaal arrestatiebevel dat Nederland tegen hem heeft uitgevaardigd.

In zijn voorgelezen verklaring zei Bouterse, die volgens het vonnis persoonlijk actief betrokken is geweest bij de wrede executie van zijn toenmalige opponenten, ‘verdriet’ en ‘spijt’ te voelen dat hij de moorden van 8 december 1982 niet heeft ‘zien aankomen’. Hij verwacht echter dat de geschiedenis hem ‘zal vrijspreken van alle schuld aan het trieste, traumatische gebeuren’.

tegencoup

In 1980 had Bouterse de leiding bij een militaire staatsgreep tegen de regering van Suriname, het land dat in 1975 onafhankelijk was geworden van Nederland. Eind 1982 werden vakbondsmensen, journalisten, ondernemers en oud-militairen opgepakt, omdat zij plannen zouden hebben het bewind-Bouterse door een tegencoup omver te werpen.

Die groep, zo liet Bouterse maandag weten, werd feitelijk aangestuurd door buitenlandse machten als Nederland en de VS, die op hun beurt uit zouden zijn geweest op een militaire invasie. De bewijzen daarvoor zouden te vinden zijn in Nederlandse documenten. Deze zijn echter tot staatsgeheim verklaard en zullen niet eerder vrijkomen dan in 2060, als de meeste betrokkenen zullen zijn overleden.

Bouterse refereerde aan eerdere berichten over Nederlandse betrokkenheid bij de coup van 1980. Een centrale, maar onopgehelderde rol hierbij zou zijn weggelegd voor kolonel Hans Valk, destijds de militair attaché op de Nederlandse ambassade in Paramaribo. Valk overleed in 2012.

verdenking

De zaak is onlangs ook weer aangekaart door Jan Pronk, die als minister van Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Den Uyl, maar ook daarna nauw betrokken was bij de ontwikkeling van het jonge, onafhankelijke Suriname. In een lezing eerder deze maand zegt Pronk dat door de geheimhouding van Nederland ‘de verdenking’ blijft bestaan.

Bouterse meent dat de Krijgsraad bij het tot stand komen van het eerdere, overigens zeer uitvoerig gemotiveerde vonnis onvoldoende aan waarheidsvinding heeft gedaan. ‘Wanneer mensen worden verdacht van ernstige staatsgevaarlijke activiteiten dan is het volkomen legitiem om die onder arrest te plaatsen’, aldus Bouterse.

Hij probeerde aan te geven dat bij de Decembermoorden geen sprake was van voorbedachten rade. In dat verband sprak hij over niet nader verklaarde ‘onderliggende psychologische factoren’, waarmee de Krijgsraad geen rekening heeft gehouden.

Medeverdachten Bouterse ook veroordeeld

Het Hof van Justitie sprak vandaag ook een oordeel uit over vier andere betrokkenen bij de Decembermoorden: Stephanus Dendoe, Ernst Geffery, Iwan Dijksteel en Benny Brondenstein. Ook zij waren in hoger beroep gegaan. Zij kregen vier tot vijftien jaar cel. Net als Bouterse waren de vier medeverdachten niet aanwezig bij het voorlezen van het vonnis.