Brandbrief aan het kabinet: De zes vraagtekens van kritische artsen bij het coronabeleid: ‘Niet in proportie’

Het begon in juli met ruim tachtig artsen, maar inmiddels zijn er volgens de initiatiefnemers ruim duizend die een brandbrief over de coronamaatregelen hebben ondertekend (Nederland telt in totaal 75.000 artsen). De kritische artsen willen debat over de vraag of het huidige beleid, dat deze week werd aangescherpt, niet erger is dan de kwaal.

Huisarts Saskia Benthem uit het Limburgse Afferden is een van de ondertekenaars; arts-microbioloog Marc Bonten van het UMC Utrecht staat juist achter de huidige maatregelen. Twee verschillende visies aan de hand van de zes concrete punten uit de brandbrief.

1: Het virus moet worden geschrapt van de lijst A van meldingsplichtige ziekten. Covid-19 blijkt niet dodelijker of gevaarlijker dan andere griepvirussen

Benthem: “Wij zijn beslist geen virusontkenners, het is duidelijk dat corona een naar virus is en dat er maatregelen nodig zijn. Het gaat ons om de proportionaliteit. Wereldwijd is de schatting nu een sterfte van 0,6 procent. Met een gemiddelde leeftijd van de overledenen van boven de 80.”

Bonten: “Het exacte sterftecijfer bij corona is moeilijk vast te stellen, net als overigens bij griep. Zeker op het moment dat de zorgsector wordt overspoeld en de intensive care-afdelingen in ziekenhuizen vol komen te liggen, zoals in maart gebeurde. Wat denk je dat het sterftecijfer was geworden als er geen maatregelen waren genomen en de IC’s duizenden mensen hadden moeten weigeren? Als je naar de modellen van de epidemie kijkt, dan was dat op tenminste 69.000 gekomen. Corona is echt andere koek dan griep.”

Benthem: “Hoe dan ook is het sterftecijfer onvergelijkbaar met bijvoorbeeld ebola, dat een sterftecijfer van 50 procent kent. Dat zijn de ziekten die naast covid op die A-lijst staan en die vergaande stappen mogelijk maken, zoals gedwongen lichamelijk onderzoek en gedwongen quarantaine.”

2: Afschalen van de maatregelen en zo snel mogelijk terug naar ‘normaal’. De huidige maatregelen veroorzaken meer schade dan zij proberen te voorkomen

Bonten: “Deze stelling gaat ervan uit dat er geen economische, sociale en psychische schade ontstaat als je de maatregelen afschaft. Maar geloof me: zonder lockdown was de maatschappelijke ellende pas echt compleet geweest. De economie stokt als de lijkkisten zich opstapelen, de scholen dicht moeten bij gebrek aan personeel, niemand meer de straat op durft en je geen toegang tot de zorg meer hebt omdat de ziekenhuizen overstromen. Precies dat was de situatie waar we op afstevenden.”

Benthem: “Niemand kan precies voorspellen wat er was gebeurd als er geen maatregelen waren genomen. Wat ik wel weet, als huisarts, is wat de consequenties waren van de maatregelen: de toegenomen kindermishandeling, de angststoornissen, ouderen die verder vereenzamen, vaker vallen, de maandenlang gemiste kankerdiagnoses, ga zo maar door. Vooral bij jongeren vind ik dat schrijnend, gezien het feit dat zij totaal geen risicogroep vormen. Wat dat betreft kijk ik met veel belangstelling naar het beleid in Zweden, waar het virus gecontroleerd mag circuleren onder het weerbare deel van de bevolking. Om daarmee immuniteit op te bouwen en daarmee uiteindelijk het kwetsbare deel te beschermen.”

3: Opheffing van de inperking van vrijheden en grondrechten. Maatregelen mogen alleen in goed overleg worden toegepast en op basis van vrije keuze

Bonten: “Dit punt vind ik meer iets voor een jurist.”

Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht in Leiden: “Als je als overheid vrijheidsbeperkende maatregelen wilt nemen, grondrechten wil beperken, dan moet dat met toestemming van het parlement. Dat is mijn bezwaar tegen de coronamaatregelen in de huidige vorm. Met de nieuwe coronawet komt die basis er wel. Het is de vraag of je zover moet gaan. Want meer in het algemeen geldt, volgens grote vrijheidsdenkers zoals Stuart Mill, dat je meer bereikt bij burgers door een beroep te doen op hun eigen verantwoordelijkheid dan door dwingend op te treden.”

Benthem: “Die spoed- of coronawet is waar onze bezwaren zich op richten. Misschien ben ik naïef, maar ik geloof inderdaad dat je meer bereikt als je mensen zelf de kans geeft om de juiste beslissingen te nemen. Op basis van de juiste informatie, zoveel mogelijk gebaseerd op wetenschappelijke inzichten.”

4: Duidelijkheid scheppen over het doel van de maatregelen. Flattening the curve, het oorspronkelijke doel van de maatregelen, is al lang bereikt

Bonten: “Kijkend naar de cijfers van dit moment zou ik van de opstellers wel willen weten of die laatste stelling van afgelopen juli nog wel actueel is. De curve in het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames loopt weer duidelijk op.”

Benthem: “Deze stelling is zeker nog actueel. Het is waar dat de cijfers oplopen, ook in de ziekenhuizen. Maar daarbij moet je bedenken: doordat we nu meer weten van het virus en de behandeling duidelijk is verbeterd, komen er aanzienlijk minder mensen op de IC’s terecht. Dat vergroot de capaciteit daar ook weer met 30 procent. Ondertussen blijven wij ons afvragen wat nou exact de bedoeling is van de maatregelen? Bescherming van de zwakkeren? Dat wil ik ook, daarvoor ben ik zelfs dokter geworden! Maar ik zie dus juist veel zwakkeren getroffen worden door deze maatregelen. Ik vraag mij af hoe lang mensen dit nog gaan volhouden. Wat nou als het nog vijf jaar duurt voordat er een veilig en werkzaam vaccin is? Sluiten we onszelf dan nog meerdere malen per jaar op?”

5: Positieve coronatesten worden ten onrechte gebracht als ‘besmetting’ en als ‘uitbraak’

Benthem: “Het concrete gevolg van het gebruiken van de PCR-test voor het vaststellen van het aantal besmettingen, is dat de uitbraak groter lijkt dan die is. Terwijl je die uitkomsten dus met een korreltje zout moet nemen en daarbij 98 procent van de besmette mensen niet of nauwelijks ziek worden. Dat geldt met name voor jongeren. Als je die bij hun ‘oma’s’ weg weet te houden, dan is de vraag of al die maatregelen ook voor hen moeten gelden.”

Bonten: “In de stelling zit een kern van waarheid. De PCR-test die de laboratoria gebruiken is heel gevoelig; die toont snel aan dat je virus bij je hebt. Maar niet hoe besmettelijk je bent. Het idee is dat je besmettelijker bent bij een grote virusload. Het wachten is op sneltests die minder gevoelig zijn, maar misschien wel juist de besmettelijke personen detecteren. Alleen zijn die nog niet gevalideerd.”

6: Het overheidsbeleid moet vooral gericht zijn op gezondheidsbevordering. De huidige ‘angst voor het virus’, de anderhalvemetermaatregel en de mondkapjes verlagen de weerstand onnodig, waardoor het risico op infecties en andere aandoeningen verder toeneemt

Bonten: “Ik juich een gezonde levensstijl natuurlijk toe, maar je moet natuurlijk wel kunnen aantonen dat deze stelling klopt. Voor zover ik weet is er geen enkel bewijs dat het de gezondheidstoestand van mensen negatief beïnvloedt als zij thuis werken of mondkapjes dragen.”

Benthem: “Laat ik het omdraaien: van de patiënten op de IC heeft bijna 80 procent overgewicht. De overheid stopt tientallen miljoenen in steunmaatregelen in deze coronatijd. Waarom gaat niet een deel van dat geld naar gratis sporten, 1000 euro als het je lukt te stoppen met roken, dat soort maatregelen?”