Brexit: Sluipmoord op de democratie?

Op het belangrijkste plein van de Boliviaanse hoofdstad La Paz zag ik ooit een lantaarnpaal met een gedenkplaat eronder, ter herinnering aan het feit dat president die en die in dat en dat jaar aan die paal was opgehangen.

Dat gebeurde ongetwijfeld tijdens een coup: het plegen van staatsgrepen was in Bolivia ooit de nationale volkssport. Dit schoot me te binnen bij een tweet die ik onder ogen kreeg, van een zekere Philip Pullman, een Engelse kinderboekenschrijver: ‘When I hear the name Boris Johnson, for some reason the words ‘rope’ and ‘nearest lamp-post’ come to mind as well.’ De tweet is inmiddels weggehaald, maar het screenshot heb ik nog.

Twitter

Deze Pullman is blijkbaar een extreem fanatieke Remainer, een ‘Remaniac’ zoals dat tegenwoordig heet. Verder lijkt hij me bloody boring, net als zijn boeken, die hem evengoed 200K volgers op Twitter hebben opgeleverd.

Politieke leiders aan lantaarnpalen ophangen is nooit een goed plan, zelfs geen wrede dictators met bloed aan hun handen, of fascisten die hun land terroriseren. Zoals Mussolini — die overigens al dood was toen hij werd opgehangen. Ik vind Boris Johnson een sympathieke vent én een briljante politicus, waar vind je die nog, maar ok, dat is mijn mening. Bloed heeft hij in ieder geval niet aan zijn handen, zolang hij zich niet snijdt bij het scheren, en zijn volk heeft hij al helemaal niet verraden. Integendeel.

Storm van woede

Die tweet over het ophangen van Boris Johnson is nog maar het topje van de ijsberg, er lijkt een storm van woede door Groot-Britannië te razen. Geen volkswoede, maar razernij van het establishment, van een bepaalde bovenlaag. Zoals feel-good movie  acteur Hugh Grant en overjarige grappenmaker Stephen Fry, die de meest groffe tweets over Boris Johnson rondstuurden aan hun miljoenen volgers. Met als onzinnig hoogtepunt ‘Britain is revolted by you’, getweet door Grant. Zou de man werkelijk denken dat hij namens Engeland spreekt?

Waar zijn die Remaniacs dan zo razend over? Na drie jaar oeverloos touwtrekken en obstructie plegen door het parlement, heeft Johnson een soort dwangmaatregel aangekondigd, om verwezenlijking van de per referendum in 2016 geuite wens van het Britse volk dichterbij te brengen. Met goedkeuring van de koningin zal hij vlak voor de brexit-knoop moet worden doorgehakt het parlement voor korte tijd laten sluiten, via een zogeheten ‘prorogation’.

Sluipmoord op de democratie?

In de media wordt dit begrip enorm opgeblazen, als een soort sluipmoord op de democratie, maar dat is het allerminst. Een ‘prorogation’ is niets meer dan het formeel beëindigen van een zitting van het parlement, voorafgaand aan de toespraak die de koningin daar normaal gesproken één keer per jaar houdt, in de herfst. In 2018 heeft zij dat op verzoek van de regering-May achterwege gelaten, waardoor de huidige zitting van het parlement officieel al twee jaar duurt, en daarmee meteen de langste is van de afgelopen 400 jaar. Die ‘prorogation’ zal in plaats van de gebruikelijke drie nu vijf weken gaan duren: precies de vijf weken voorafgaand aan de speech van de koningin op 14 oktober.

Op 17 oktober is er een EU-top, waar Johnson zal proberen een nieuwe deal te sluiten. Als de EU akkoord gaat, moet de deal daarna nog wel eerst door het parlement worden goedgekeurd. Dat wordt penibel: zoals u weet is iedere eerdere poging om een Brexit-deal door het parlement te laten goedkeuren, mislukt. Omdat de deal niet goed was, maar vooral omdat de parlementsleden in meerderheid überhaupt tegen brexit zijn. Maar geen deal met de EU óf geen goedkeuring van een deal door het parlement in oktober betekent deze keer automatisch een no-deal brexit per 31 oktober. Dat helpt misschien.

Monarchie

Dat de koningin toegestemd heeft, zette kwaad bloed, maar dat is uitkijken geblazen: het respect voor Elisabeth is aanzienlijk groter dan dat voor bepaalde anderen monarchen, dichterbij. Oppositieleiders Corbyn van Labour en Swinson van de Liberal Democrats eisen beiden toegang tot de koningin om annulering van de prorogation  te vragen, maar dat kunnen ze wel vergeten.

De zender Sky News kwam in opspraak omdat vaste presentatrice Kay Burley over de beslissing van koningin Elisabeth had gezegd dat je ‘een vrouw van 94 van haar vakantieadres toch niet zomaar aan de haren bij de politiek kon slepen’, zoals Boris Johnson volgens haar had gedaan. Er kwam een storm van protest: Burley werd verweten dat ze de koningin had gekleineerd — die overigens pas 93 is.

De majesteit had bovendien alvorens in te stemmen de zaak grondig doorgesproken met een drietal constitutionele experts, en ik verzeker u dat het niet de minsten waren.

Brexit-hysterie

Eerder beschreef ik de hysterie over brexit , vooral aanwezig bij dat deel van de bevolking dat liever aan Brussel horig blijft. Zij achten het morele gelijk aan hun kant en voelen zich daarom vrij om wanstaltig tekeer te gaan tegen volk dat er anders over denkt. Sinds Johnson zijn laatste plan heeft gelanceerd, is alles nóg honderd keer erger geworden.

In zekere zin heeft een deel van de elite definitief de oorlog verklaard aan het volk. Op de sociale media zingt een onafgebroken stroom van berichten rond, die Johnson niet alleen voor landverrader uitmaken, maar hem zelfs met Hitler of Goebbels vergelijken. Er lijkt een wedloop gaande onder journalisten, schrijvers, filmmakers en politici, wie hem het grofst kan beledigen. Het volk dat normaal gesproken het monopolie heeft op onbehoorlijke teksten op internet, houdt zich nu redelijk koest. Arbeiders, vakkenvullers of uitkeringstrekkers hoor je niet. Het gewone volk dat voor Brexit heeft gestemd, en daarmee argeloos de poorten van de hel heeft opengezet…

Na het bekend maken van de iets langer dan gebruikelijke prorogation, werden meteen over het hele land demonstraties georganiseerd, onder het dubieuze motto ‘Stop the Coup’. De opkomst was klein, en bestond voornamelijk uit de redelijk tot zeer well-to-do  middenklasse, studenten en young professionals. Veelal voorzien van EU-attributen: blauwe baretten met gouden sterren, dito t-shirts en capes, en een zee van EU vlaggen. De volop aanwezige pers vond al snel een paar jonge werksters en kindermeisjes uit het vasteland, die hysterische onzinverhalen ophingen over hoe ze binnenkort het land uitgeknikkerd zouden worden, na zoveel jaar noeste arbeid in Engeland.

‘Candyfloss of outrage’

Dit waren geen demonstraties om de democratie te redden, zoals ze werden aangekondigd, of om een denkbeeldige ‘coup’ van Johnson tegen het parlement te stoppen. Het waren glibberige liefdesbetuigingen aan Brussel. Er stond een groep bevoorrechte mensen op straat, die niet de democratie maar wel het lidmaatschap van de EU door hun vingers zien glippen.

Parlementariër en lid van de regering Johnson als ‘Leader of the House’, Jacob Rees-Mogg, noemde de opgeklopte verontwaardiging ‘candyfloss of outrage, which is almost entirely confected’: suikerspin-woede die bijna helemaal nep is. Met dramatisch doen over Johnsons zogenaamde aanval op de democratie, maken deze demonstranten kenbaar dat ze meer waarde hechten aan buitenlandse technocratie dan aan binnenlandse democratie, zeiden anderen.

Vergeet niet dat de uitslag van het Brexit referendum voor de globaliserende en grootstedelijke bovenlaag niet alleen een onverwachte nederlaag was, maar een gruwel. Een aardbeving in de gevestigde orde, waarin zij de dienst uitmaken en anderen volgen. Als iemand van die ‘anderen’ zich herkenbaar als Brexiteer in de buurt van zo’n demonstratie waagde, werd hij steevast voor ‘Fascist Scum’ uitgescholden.

Twitter

Natuurlijk werd ook meteen de onvermijdelijke petitie op internet georganiseerd, onder het motto: ‘Do not prorogue Parliament’. Die staat inmiddels op anderhalf miljoen handtekeningen. De Spectator geeft een aardig beeld van hoeveel mensen op welke plekken hebben getekend: samengevat tekenden de hogere inkomens gemiddeld voor iets meer dan 5%, en de lagere voor zo’n 0,5%.

Uiteindelijk is het niet Boris Johnson die de democratie met voeten treedt, maar het parlement zelf, dat al drie jaar lang brexit keer op keer saboteert. Politici en andere Remainers beginnen in de gaten te krijgen dat het Johnson waarschijnlijk toch gaat lukken. En daarom wordt hij door niet de minst bekende figuren in de Britse samenleving neergezet als een clown en een nazi: ze hebben hem vreselijk onderschat…

‘Calm Down’

Engeland zou Engeland natuurlijk niet zijn als iedereen hysterisch bleef; de redelijkheid komt alweer bovendrijven. Op de voorpagina van de Times plaatste de hoofdredactie de volgende tekst: ‘Calm Down. The government has acted to strengthen its hand in negotiations with the European Union. It is wrong, and hysterical, to speak of a coup.’

Geen woord van gelogen. In de Guardian staat een stuk van hoogleraar regeringszaken Vernon Bogdanor, van King’s College in Londen. Hij begint met een typerend understatement: ‘It is time perhaps to tone done the rhetoric and consider the facts…’