China: het verwijderen van ‘ Arabische stijl’- kenmerken van de grootste moskeeën van het land, de nieuwste stap in de campagne van moslimassimilatie

In de normaal rustige stad Xining, de hoofdstad van de provincie Qinghai in het noordwesten van China, verlopen de dagelijkse interacties tussen de etnische groepen van de stad – Han-Chinezen, Hui-moslims, Tibetanen, Turkse Salars en anderen – meestal zonder conflicten of fanfare. Maar dankzij de controversiële sloop door de gemeentelijke overheid van de entreehal van de beroemde Dongguan-moskee van de stad, een van de grootste in China, bevindt de stad zich in het vizier van een landelijke campagne om de islam Chineser te maken of deze te ‘siniciseren’. – in de officiële taal, “ om de islam te begeleiden om verenigbaar te zijn met het socialisme ”.

De verwijdering van de koepels en minaretten in “Arabische stijl” van de voorpoort van de moskee heeft geleid tot terugslag van de lokale bewoners en heeft zelfs de aandacht getrokken van buitenlandse diplomaten. Het verhaal van de renovatie van de Dongguan duidt op de uitbreiding van een aanhoudend hardhandig optreden tegen de islam in China, dat tot nu toe grotendeels is uitgevoerd tegen Oeigoeren en andere Turkse moslims.

Op 9 juli 2021 circuleerden beelden van een bericht van de gemeentelijke overheid van Xining waarin de renovatie van de voorpoort van de Dongguan-moskee werd aangekondigd op sociale-mediasites zoals Sina Weibo en Zhihu . Soortgelijke veranderingen werden doorgevoerd in de andere moskeeën van de stad, waarvan er alleen al minstens tien in het centrale Chengdong-district van de stad staan. Twitter-gebruikers in Xining documenteerden en deelden beelden van deze veranderingen terwijl ze door de stad raasden.

The Chinese Communist Party has begun to illegally demolish the minarets of mosques on a large scale in Qinghai Province, northwestern China pic.twitter.com/OsgWgbT8Sg

— رابطة شباب مسلمي الصين (@muslim_china) July 29, 2021

De ontevreden reactie van de lokale Hui-moslimgemeenschap – die 16% van de bevolking van Xining omvat – was voelbaar. Op 15 juli wierp een vrouw die een hijab droeg zich in gebed neer op straat voor de moskee terwijl ze snikte. Het enige protest van de vrouw, vastgelegd op video , verspreidde zich online en inspireerde een cartoon die viraal ging.

Silent Protest against demolishing of the dome of the great mosque in Xining, Qinghai of China. pic.twitter.com/oRU8jNbvVO

— Zhengheforum (@zhengheforum) July 14, 2021

A cartoon depicting a woman praying in front of the Dongguan mosque in Xining city of China’s Qinghai province. It’s dome is being destroyed as part of anti-Arabization esp anti-Saudimization campaign in China. …The deep hatred towards the Arabs and Muslims. pic.twitter.com/LSWkg4PJkX

— Zhengheforum (@zhengheforum) July 14, 2021

Maar protesten bleken zinloos. Op 13 september vergeleek een tweet van Christina Scott, het Britse plaatsvervangend hoofd van de missie naar China, die de stad bezocht, de foto van het gebouw in een recente gids die zijn Arabesque-kenmerken vertoonde, met de huidige staat van het gebouw, beroofd van zijn koepel en minaretten.

My (4 yr old) guide book getting out of date. Go to the Dongguan Great Mosque, it advises. So I do. Closed for renovations (which seem to have included removing the dome and minarets – photo from street-side of building in book) pic.twitter.com/tSKki0ZW9M

— Christina Scott (@CScottFCDO) September 13, 2021

De sinificatie van de Dongguan-moskee suggereert een zorgwekkende trend in de richting van een door de staat gestuurde, dwangmatige assimilatie van moslimminderheden door de heersende Chinese Communistische Partij.

Campagne van sinificatie

De sloop van de voorpoort vond plaats tegen de achtergrond van een veel groter optreden tegen de islamitische identiteit in heel China. De meest opvallende aspecten van deze campagne vonden plaats in het gebied dat China de Oeigoerse Autonome Regio Xinjiang noemt als onderdeel van de zogenaamde “People’s War on Terror” , een repressieve campagne die veel aspecten van het dagelijkse religieuze gedrag strafbaar stelt . Turkse moslims zijn vastgehouden in concentratiekampen , veroordeeld tot lange gevangenisstraffen en onderworpen aan dwangarbeid .

Voor Hui-gemeenschappen heeft dit harde optreden geleid tot uitsluiting van niet door de staat goedgekeurde uitingen van geloof. Interne partijtoespraken hebben de islam vergeleken met een ‘virus’ . Het is deze mentaliteit die het regime ertoe aanzet openlijk islamitische architectuur in de openbare ruimte aan banden te leggen .

De Nanguan-moskee in Yinchuan onderging in 2020 een soortgelijke transformatie . Het autonome district Linxia Hui in Gansu verwijderde in juni 2018 luidsprekers (meestal gebruikt om de oproep tot gebed uit te zenden) en Arabische borden uit moskeeën . In december van hetzelfde jaar werden drie moskeeën in Yunnan gesloopt , nadat ze waren uitgeroepen tot “illegale niet-geregistreerde gebouwen”.

Eind 2019 wezen rapporten van Henan en Shandong op de nationale uitbreiding van de campagne. Zelfs winkels en restaurants hebben hun Arabische bewegwijzering verminkt zien worden .

Centrum van de islam

Het symbolische belang van de Dongguan-moskee is moeilijk te onderschatten. Politiek gezien heeft de Dongguan lange tijd de macht in de regio vertegenwoordigd. Toen ik het gebied enkele jaren geleden bezocht om onderzoek te doen naar mijn aanstaande boek, Pure and True: The alledaagse politiek van etniciteit voor China’s Hui Muslims , verwees een van de mensen die ik interviewde naar de buurt die het domineerde als de “de-facto islamitische hoofdstad van China ”. Het gebied herbergt talloze bedrijven, restaurants en culturele bronnen. De moskee geeft lessen in het Arabisch en plaatst collectebussen voor donaties aan liefdadigheidsprojecten.

Als plaats van aanbidding is de Dongguan de enige Yihewani-moskee in Xining die wekelijks vrijdagmiddaggebeden houdt. Maar liefst 70.000 mensen komen in een normale week naar de kerk en lopen de straat op. Tijdens de Ramadan kunnen meer dan 200.000 mensen samenkomen voor het vrijdaggebed , met Eid-vieringen die maar liefst 300.000 trekken.

Het vrijdaggebed in de Dongguan-moskee werd gezien als prominente voorbeelden van samenwerking tussen de lokale overheid en de moskee. De lokale overheid hielp bij het beheersen van de menigte door verkeersagenten te sturen om het drukke verkeer op straat tijdens gebeden te leiden.

Ook al is de voorpoort van de moskee, een recente toevoeging die in het begin van de jaren negentig is gebouwd, geenszins een ‘erfgoed’-element, het staat nog steeds als een zichtbaar cultureel symbool in het hart van de gemeenschap. Het feit dat het wordt ontdaan van iconografie die het visueel verbindt met de islam, is schokkend. De emotionele impact van deze beslissing op de leden van de gemeenschap zal ongetwijfeld aanzienlijk zijn.

De toekomst van de islam in Hui-gemeenschappen

Tot op heden heeft sinificatie weinig weerstand ondervonden. In augustus 2018 leidde de voorgestelde sloop van de Grote Moskee van de gemeenschap in de landelijke gemeente Weizhou, ten oosten van Qinghai, tot protesten van de geestelijkheid. Hoewel het gebouw uiteindelijk gespaard bleef van totale sloop, werden de architecturale kenmerken in “Arabische stijl” gesiniceerd, de koepel verwijderd en opnieuw ingericht met een dak in Chinese stijl.

Tijdens mijn bezoek begin 2016 uitten inwoners van Weizhou trots op hun moskee als teken van de opkomst van hun gemeenschap om de welvaart te matigen vanuit de diepten van de armoede op het platteland. De demonstraties van 2018 spraken tot de schok van de bewoners dat hun symbool van succesvolle samenwerking met de staat het doelwit kon worden van sloop.

Nu de sinificatiecampagne op de drempel van China’s meest prominente en cultureel belangrijke moskee arriveert, zullen dergelijke gevoelens van ontevredenheid alleen maar groter worden. Door agressieve standaardisatiemaatregelen te nemen dreigt de partij de stabiliteit die zij wil behouden te ondermijnen. De sloop van de voorpoort leidde tot frustratie en mobilisatie, wat suggereert dat er sterke stromingen van ontevredenheid onder de oppervlakte lopen.