Drastische drukval in zowel de Nord Stream 1 als de 2 pijpleidingen Luchtbemanningen observeerden een vierkante kilometer grote gasbel nabij het Deense Oostzee-eiland Bornholm. In de nacht van 25 op 26 september 2022 bereikte de oorlog van Rusland tegen Kiev en het Westen tegen Moskou een nieuw niveau van escalatie. Hij is aangekomen in EU Europa. De aanval op de pijpleidingen is vrijwel zeker te wijten aan de Verenigde Staten.
Aanvallen van enorme proporties verscheurden de twee pijpleidingen die waren aangelegd om Duitsland van gas te voorzien. Meetstations in Zweden en Denemarken registreerden krachtige ondergrondse ontploffingen. Om je een idee te geven van de kracht die nodig was voor de vernietiging, hier een paar technische gegevens: Een enkele metalen buis van de 1200 kilometer lange streng weegt 50 ton, is bedekt met beton en bitumen en ligt op de zeebodem op een diepte van 40 meter op het inslagpunt.
“De vernietiging die op één dag op drie buizen van het Nord Stream-pijpleidingsysteem plaatsvond, is ongekend. Het is momenteel onmogelijk om de periode van reparatiewerkzaamheden aan de gasleidingstructuur te specificeren”, aldus een woordvoerder van de exploitatiemaatschappij Nord Stream 1. Herstel onder de voorwaarden van het huidige EU-sanctieregime tegen Rusland is bijna ondenkbaar, aangezien er een gebrek is aan van zowel het benodigde personeel en de infrastructuur als financiële middelen en voorwaarden.
Direct daarna klonken bizarre opmerkingen uit het EU-gebied over de achtergrond van de aanslag, die elkaar qua irrationaliteit bijna overtroffen. Aan de andere kant: stilte in de VS en alarm in Rusland. Vier dagen voor de sabotage in de Oostzee verhinderde de binnenlandse geheime dienst FSB een aanval op Turkstream, een pijpleiding die Turkije, Servië en Hongarije van aardgas voorziet vanuit Anapa in het zuiden van Rusland via de Zwarte Zee.
De eerste vogel werd neergeschoten door de Poolse premier Mateusz Morawiecki, die onmiddellijk een Russische speciale operatie identificeerde achter de aanval in de Oostzee.
De vreemdste theorieën zijn opgedoken over wat Moskou ertoe zou brengen zijn eigen pijpleiding op te blazen, waardoor het enige onderhandelingsmacht heeft ten opzichte van de Europese Unie en Duitsland in het bijzonder.
Het weekblad Spiegel citeert EU-buitenlandchef Josep Borrell die “robuuste en gezamenlijke reacties” van Brussel op de “opzettelijke actie” aankondigt en dus, zonder het te zeggen, oproept tot verdere sancties tegen Rusland. Ook de Berliner Tagesspiegel vermoedt een “valse vlagoperatie” van Moskou, die zou zijn gericht op “het aanwakkeren van de onzekerheid” en “het nog verder opdrijven van de gasprijs”.
Uiteraard is de logica hierachter niet duidelijk, omdat de hogere gasprijs voor Moskou niet meer gerealiseerd kan worden door het ontbreken van een functionerende pijpleiding. Springer’s World argumenteert op een vergelijkbare borderline manier . Ook in Moskou identificeerde ze de boosdoener omdat hij wil voorkomen dat Duitsland de resterende hoeveelheid gas die in de pijpleidingen zit, gaat aftappen.
Zelfs de tafels van vermenigvuldiging van een basisschoolleerling zouden voldoende zijn geweest om deze theorie in de hoek van een samenzwering te plaatsen; want de hoeveelheid gas die in de leidingen is opgeslagen om de druk te handhaven, is slechts een kleine fractie van wat er van dag tot dag zou kunnen stromen zonder te lekken.
staatsterreur
Er is eensgezindheid in de beoordeling van de auteur dat het alleen een statelijke actor kan zijn – en dus een staatsdaad van terrorisme. Want voor de actie van detonatie op een diepte van 40 meter heb je een onderzeeër en gevechtsduikers nodig die over de juiste militaire knowhow beschikken. Er zijn maar weinig landen in de wereld die beide hebben.
Rusland zou zo’n marine hebben, maar – zoals zojuist betoogd – ontbreekt het politieke motief en het economische belang. Ook Duitsland – dat aan de andere kant van de buis ligt – kan om soortgelijke redenen gerust worden uitgesloten als dader. Polen daarentegen, dat Nord Stream herhaaldelijk verbaal heeft aangevallen, zou zo’n actie nauwelijks kunnen uitvoeren. Een enkele Sovjet-ontworpen onderzeeër ontbreekt naar verluidt gevechtsduikers. Een dergelijke aanval past in het politieke concept van Kiev, maar is daar technisch niet toe in staat.
De enige logische verklaring voor de aanslag is een daad waarvoor het Witte Huis in Washington verantwoordelijk is. De tot ontploffing gebrachte explosieve ladingen bezegelden het einde van de Duits-Russische energiesamenwerking. Dit is altijd een doorn in het oog van de Verenigde Staten geweest. En de Amerikaanse president Joe Biden was eerlijk genoeg om de aanval aan te kondigen. Op de laatste persconferentie, die hij samen met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz op 7 februari 2022 in Washington hield, voorspelde hij: “Als Rusland Oekraïne binnenvalt, dan zal Nord Stream 2 niet langer bestaan. We zullen er een einde aan maken.” Toen een journalist vroeg hoe dit moest, glimlachte Biden zelfvoldaan en voegde eraan toe: “Ik beloof dat we het zullen kunnen doen.”
Het feit dat Biden maanden nodig had om zijn belofte na te komen, is misschien niet alleen te wijten aan de technische mogelijkheden, maar ook aan het feit dat de stemming voor het openen van Nord Stream 2 in Duitsland zou kunnen veranderen als het echt koud wordt. Dit werd nu voorkomen met explosieve ladingen.
Uiteindelijk was het een prominente Pool die duidelijk maakte wie hij verantwoordelijk hield voor de staatsterreur in de Oostzee. Niemand minder dan de lang dienende ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken, parlementsvoorzitter en huidig Europarlementariër Radosław Sikorski, ooit een van de onderhandelaars tussen de Oekraïense president Viktor Janoekovitsj en de rechtse Maidan in februari 2014, tweette twee dagen na de aanval: ” Bedankt VS”.
De gevolgen
Met de aanval op de twee pijpleidingen, die naar alle waarschijnlijkheid door de VS is uitgevoerd, heeft het Witte Huis de oorlog, die Rusland had geïnternationaliseerd door de invasie van Oekraïne, naar een nieuw niveau van escalatie gebracht. Tot dusver is de inmenging van de VS en daarmee van bijna alle andere NAVO-landen beperkt gebleven tot wapenleveranties en logistieke steun aan Oekraïne, evenals een steeds wijdverbreide economische oorlog tegen Rusland. In dit geval zijn de mogelijkheden zo goed als uitgeput. Staatsterreur tegen Russische instellingen zoals de Gazprom-linies is nu blijkbaar bedoeld als aanvulling op de bestaande wapens.
Concreet volgt Washington daarmee de bekende geopolitieke richtlijn van de meervoudig Amerikaanse presidentieel adviseur Zbigniew Brzeziński, die de Amerikaanse strategie voor Eurazië heeft vastgelegd. Om de Verenigde Staten als wereldmacht op dit gebied te behouden, is volgens hen het belangrijkste om koste wat kost een Duits-Russische as te voorkomen. Dit keer ten koste van het vernietigen van een energetische Euraziatische slagader.
Naast de oorlog bij volmacht van de VS tegen Rusland, die plaatsvindt op Oekraïens grondgebied, is het ook mogelijk geweest om een mogelijke Duitse concurrent op de wereldmarkt terug te dringen en klein te houden, die onlangs, bijvoorbeeld tijdens het uiteenvallen van Joegoslavië, ook toonde een toenemende geopolitieke aanwezigheid.
Met de aanval op Nord Stream 1 en 2 verliezen de eisen tot opheffing van anti-Russische sancties, die ook in Duitsland steeds populairder worden, hun effectiviteit.
Omdat de impliciete hoop om te ontsnappen aan een winter van energiecrises door Rusland het gas weer te laten stromen, is gedoofd door de daad van terrorisme – althans voorlopig. Temeer daar gasleveringen uit Rusland tot voor kort officieel niet onderworpen waren aan EU-sancties.
De pure kracht van de explosie verzwakt de mogelijkheid van een alternatief voor “bevriezen voor (Oekraïense) vrijheid”, met andere woorden: bevriezen voor oorlog. Ook Rusland verloor onderhandelingsmacht en kan nu nog maar in zeer beperkte mate de energiekaart voor of tegen het Westen uitspelen.
De winnaars van de aanval zijn allemaal gevestigd in de Verenigde Staten. Ten eerste zijn er de fracking-bedrijven, die gas uit de diepte van de aarde halen om het tegen dure prijzen in vloeibare gastransporters over de oceaan te vervoeren. Met de explosie van Nord Stream is Washington ook een stuk dichter bij het creëren van een wereldwijde gasmarkt gekomen die Washington al meer dan tien jaar nastreeft.
Tot voor kort was de verkoop van gas uitsluitend gebonden aan pijpleidingen, wat langdurige investeringen en samenwerking vereist. Dit wordt nu tegengewerkt door de volatiliteit en onzekerheid van de wereldmarkt.
Een geopolitieke overwinning voor Washington voegt zich bij de economische winst van machtige Amerikaanse bedrijven. De drie ontploffingen in de Oostzee troffen niet alleen Rusland, maar ook de Europese Unie, in het bijzonder haar leidende economische macht Duitsland.