De terugkeer van de Taliban aan de macht zal nog een teken zijn van het einde van het Amerikaanse rijk – en niemand zal verantwoordelijk worden gehouden.
Het debacle in Afghanistan, dat de komende weken razendsnel zal ontaarden in chaos en ervoor zal zorgen dat de Taliban weer aan de macht komt, is weer een teken van het einde van het Amerikaanse rijk. De twee decennia van gevechten, de biljoen dollar die we hebben uitgegeven, de 100.000 troepen die zijn ingezet om Afghanistan te onderwerpen, de high-tech gadgets, kunstmatige intelligentie, cyberoorlogvoering, Reaper-drones bewapend met Hellfire-raketten en GBU-30-bommen en de Global Hawk-drones met hoge -resolutiecamera’s, Special Operations Command bestaande uit elite rangers, SEAL’s en luchtcommando’s, zwarte sites, marteling, elektronische bewaking, satellieten, aanvalsvliegtuigen, huursoldaten, infusies van miljoenen dollars om de lokale elites af te kopen en om te kopen en een Afghaan op te leiden leger van 350.000 dat nooit de wil om te vechten heeft getoond,
Zoals elk imperium in terminaal verval, zal niemand verantwoordelijk worden gehouden voor het debacle of voor de andere debacles in Irak, Syrië, Libië, Somalië, Jemen of waar dan ook. Niet de generaals. Niet de politici. Niet de CIA en inlichtingendiensten. Niet de diplomaten. Niet de onderdanige hovelingen in de pers die dienen als cheerleaders voor oorlog. Niet de volgzame academici en gebiedsspecialisten. Niet de defensie-industrie. Empires aan het eind zijn collectieve zelfmoordmachines. Het leger wordt in het late rijk onhandelbaar, onverklaarbaar en eindeloos zichzelf in stand houdend, ongeacht hoeveel fiasco’s, blunders en nederlagen het het karkas van de natie aandoet, of hoeveel geld het plundert, de burgers verarmt en regeringsinstellingen en de fysieke infrastructuur vervallen.
De menselijke tragedie – ten minste 801.000 mensen zijn omgekomen door direct oorlogsgeweld in Irak, Afghanistan, Syrië, Jemen en Pakistan en 37 miljoen zijn ontheemd in en vanuit Afghanistan, Irak, Pakistan, Jemen, Somalië, de Filippijnen, Libië, en Syrië volgens The Watson Institute van de Brown University – is teruggebracht tot een verwaarloosde voetnoot.
Bijna alle ongeveer 70 rijken van de afgelopen vierduizend jaar, waaronder de Griekse, Romeinse, Chinese, Ottomaanse, Habsburgse, keizerlijke Duitse, keizerlijke Japanse, Britse, Franse, Nederlandse, Portugese en Sovjetrijken, stortten in in dezelfde orgie van militaire dwaasheid. De Romeinse Republiek, op haar hoogtepunt, duurde slechts twee eeuwen. We zullen in ongeveer dezelfde tijd uiteenvallen. Dit is de reden waarom Karl Liebknecht aan het begin van de Eerste Wereldoorlog in Duitsland het Duitse leger, dat hem gevangen zette en later vermoordde, “de vijand van binnenuit” noemde.
Mark Twain, die een felle tegenstander was van de pogingen om de zaden van het rijk in Cuba, de Filippijnen, Guam, Hawaï en Puerto Rico te planten, schreef een ingebeelde geschiedenis van Amerika in de twintigste eeuw, waar zijn “lust naar verovering” had vernietigd “de Grote Republiek … [omdat] het vertrappen van de hulpelozen in het buitenland haar, door een natuurlijk proces, had geleerd om thuis met apathie te verduren; menigten die de verplettering van andermans vrijheden hadden toegejuicht, leefden te lijden voor hun fout.”
Twain wist dat buitenlandse bezettingen, bedoeld om de heersende elites te verrijken, bezette bevolkingsgroepen als laboratoriumratten gebruiken om controletechnieken te perfectioneren die spoedig terug naar het thuisland migreren. Het waren de brute koloniale politiepraktijken in de Filippijnen, waaronder een enorm spionagenetwerk, samen met routinematige afranselingen, martelingen en executies, die het model werden voor gecentraliseerd binnenlands politiewerk en het verzamelen van inlichtingen in de Verenigde Staten. De wapen-, bewakings- en drone-industrie van Israël testen hun producten op de Palestijnen.
Het is een van de duistere ironieën dat het Amerikaanse rijk, geleid door Jimmy Carter’s nationale veiligheidsadviseur Zbigniew Brzezinski, de oorzaak was van de puinhoop in Afghanistan. Brzezinski hield toezicht op een CIA-operatie van miljarden dollars om de Taliban te bewapenen, te trainen en uit te rusten om tegen de Sovjets te vechten. Deze clandestiene poging zette de seculiere, democratische oppositie buitenspel en verzekerde het overwicht van de Taliban in Afghanistan, samen met de verspreiding van zijn radicale islam in Centraal-Azië, toen de Sovjettroepen zich terugtrokken. Het Amerikaanse rijk zou jaren later wanhopig proberen zijn eigen schepping te vernietigen. In april 2017, in een klassiek voorbeeld van dit soort absurde terugslag, lieten de Verenigde Staten de “moeder aller bommen” vallen – de krachtigste conventionele bom in het Amerikaanse arsenaal – op een grottencomplex van de Islamitische Staat in Afghanistan waar de CIA miljoenen in had geïnvesteerd om te bouwen en te versterken.
De aanslagen van 11 september 2001 vormden geen existentiële bedreiging voor de Verenigde Staten. Ze waren niet politiek significant. Ze hebben het machtsevenwicht in de wereld niet verstoord. Ze waren geen oorlogsdaad. Het waren daden van nihilistische terreur.
De enige manier om terroristen te bestrijden is door ze te isoleren binnen hun eigen samenlevingen. Ik was na de aanslagen in het Midden-Oosten voor The New York Times. Het grootste deel van de moslimwereld was ontzet en in opstand over de misdaden tegen de menselijkheid die in naam van de islam waren begaan. Als we de moed hadden om kwetsbaar te zijn, om te begrijpen dat dit een inlichtingenoorlog was, geen conventionele oorlog, zouden we vandaag veel veiliger en zekerder zijn. Deze oorlogen in de schaduw, zoals de Israëli’s illustreerden toen ze de moordenaars van hun atleten opspoorden tijdens de Olympische Spelen van 1972 in München, vergen maanden, zelfs jaren werk.
Maar de aanvallen gaven de heersende elites, verlangend naar controle over het Midden-Oosten, vooral Irak, dat niets te maken had met de aanslagen, het excuus om de grootste strategische blunder in de Amerikaanse geschiedenis te begaan: de invasie van Afghanistan en Irak. De architecten van de oorlog, waaronder de toenmalige senator Joe Biden, wisten weinig van de landen die werden binnengevallen, begrepen de grenzen van de industriële en technocratische oorlog niet of de onvermijdelijke terugslag die de Verenigde Staten in de hele moslimwereld zou zien beschimpen. Ze geloofden dat ze in de hele regio met geweld cliëntregimes konden invoeren, de olie-inkomsten in Irak konden gebruiken, aangezien de oorlog in Afghanistan binnen enkele weken voorbij zou zijn, om de kosten van de wederopbouw te dekken en om op magische wijze de Amerikaanse mondiale hegemonie te herstellen. Het deed het tegenovergestelde.
Irak en Afghanistan binnenvallen, ijzeren fragmentatiebommen op dorpen en steden laten vallen, tienduizenden mensen ontvoeren, martelen en gevangenzetten, drones gebruiken om terreur vanuit de lucht te zaaien, de in diskrediet geraakte radicale jihadisten tot leven wekken en een krachtig wervingsinstrument zijn in de strijd tegen de VS en NAVO-troepen. We waren het beste wat de Taliban en al-Qaeda ooit is overkomen.
Er was weinig bezwaar binnen de machtsstructuren tegen deze invasies. De congresstemming was 518 tegen één voor het machtigen van president George W. Bush om een oorlog te beginnen, waarbij Rep. Barbara Lee de enige andersdenkende was. Degenen onder ons die zich uitspraken tegen de idiotie van de dreigende bloeddorst, werden belasterd, mediaplatforms ontzegd en in de wildernis geworpen, waar de meesten van ons nog steeds zijn. Degenen die ons de oorlog verkochten, behielden hun megafoons, een beloning voor hun dienst aan het rijk en het militair-industriële complex. Het maakte niet uit hoe cynisch of dwaas ze waren.
Historici noemen het zelfvernietigende militaire avonturisme van late rijken ‘micro-militarisme’. Tijdens de Peloponnesische oorlog (431-404 v. Chr.) vielen de Atheners Sicilië binnen, waarbij 200 schepen en duizenden soldaten verloren gingen en er in het hele rijk opstanden kwamen. Groot-Brittannië viel Egypte in 1956 aan in een geschil over de nationalisatie van het Suezkanaal en werd vernederd toen het zijn troepen moest terugtrekken, waardoor de status van Arabische nationalisten zoals de Egyptenaar Gamal Abdel Nasser werd versterkt.
“Terwijl opkomende rijken vaak oordeelkundig, zelfs rationeel zijn in hun toepassing van gewapend geweld voor verovering en controle van overzeese heerschappijen, zijn vervagende rijken geneigd tot ondoordachte machtsvertoon, dromend van gedurfde militaire meesterslagen die op de een of andere manier verloren prestige en macht zouden terugverdienen, ” schrijft de historicus Alfred McCoy “In the Shadows of the American Century: The Rise and Decline of US Global Power.” “Vaak irrationeel, zelfs vanuit een imperialistisch oogpunt, kunnen deze micromilitaire operaties leiden tot bloedingen of vernederende nederlagen die het proces dat al aan de gang is alleen maar versnellen.”
De doodsteek voor het Amerikaanse rijk zal, zoals McCoy schrijft, het verlies zijn van de dollar als ’s werelds reservevaluta . Dit verlies zal de Verenigde Staten in een verlammende en langdurige depressie storten. Het zal een enorme inkrimping van de wereldwijde militaire voetafdruk afdwingen.
Het lelijke, smerige gezicht van het rijk, met het verlies van de dollar als reservevaluta, zal thuis bekend worden. Het sombere economische landschap, met zijn verval en hopeloosheid, zal een reeks gewelddadige en zelfdestructieve pathologieën versnellen, waaronder massale schietpartijen, haatmisdrijven, overdoses van opioïden en heroïne, morbide obesitas, zelfmoorden, gokken en alcoholisme. De staat zal in toenemende mate afzien van de fictie van de rechtsstaat om uitsluitend te vertrouwen op gemilitariseerde politie, in wezen interne bezettingslegers, en de gevangenissen en gevangenissen, die al 25 procent van de gevangenen in de wereld bevatten, hoewel de Verenigde Staten minder dan 5 procent vertegenwoordigen van de wereldbevolking.
Onze ondergang zal waarschijnlijk sneller komen dan we ons voorstellen. Wanneer de inkomsten krimpen of instorten, merkt McCoy op, worden rijken ‘bros’. Een economie die sterk afhankelijk is van massale overheidssubsidies om voornamelijk wapens en munitie te produceren en om militair avonturisme te financieren, zal in een neerwaartse spiraal terechtkomen met een sterk gedeprecieerde dollar, die kan dalen tot misschien een derde van zijn vroegere waarde. De prijzen zullen dramatisch stijgen vanwege de sterke stijging van de importkosten. De reële lonen zullen dalen. De devaluatie van staatsobligaties zal het betalen voor onze enorme tekorten zwaar, misschien zelfs onmogelijk maken. Het werkloosheidsniveau zal stijgen tot het niveau van het depressietijdperk. Bijstandsprogramma’s worden vanwege een krimpend budget sterk ingeperkt of afgeschaft. Deze dystopische wereld zal de woede en het hypernationalisme voeden die Donald Trump in het Witte Huis plaatsten. Het zal een autoritaire staat voortbrengen om de orde te bewaren en, naar ik verwacht, een gekerstend fascisme.
De instrumenten van controle op de buitenste regionen van het rijk, die al deel uitmaken van ons bestaan, zullen alomtegenwoordig worden. De grootschalige surveillance, de afschaffing van fundamentele burgerlijke vrijheden, gemilitariseerde politie die geautoriseerd is om willekeurig dodelijk geweld te gebruiken, het gebruik van drones en satellieten om ons gecontroleerd en angstig te houden, samen met de censuur van de pers en sociale media, bekend bij Irakezen of Afghanen, Amerika zal definiëren. We zijn niet het eerste rijk dat dit lot ondergaat. Het is een bekend einde. Imperialisme en militarisme zijn vergiften die de scheiding der machten uitroeien, ontworpen om tirannie te voorkomen en de democratie uit te roeien. Als degenen die deze misdaden hebben georkestreerd niet verantwoordelijk worden gehouden, en dit betekent het organiseren van aanhoudend massaverzet, zullen we de prijs betalen, en we zullen die binnenkort misschien betalen, voor hun overmoed en hebzucht.