De ‘constructieve vernietiging’ van het Russische model van betrekkingen met het Westen

Poetin meent wat hij zegt: Rusland staat met de rug tegen de muur, en er is nergens waar Rusland zich nu kan terugtrekken – voor hen is het existentieel.

Het collectieve Westen was al boos. En het is apoplectisch nadat president Poetin de westerse leiders schokte door een speciale militaire operatie in Oekraïne te bevelen, die algemeen wordt beschreven (en in het Westen wordt gezien ) als een oorlogsverklaring: ‘een schok en ontzag die steden in heel Oekraïne treft’. Het Westen is zelfs zo boos dat de informatieruimte letterlijk in tweeën is gesplitst: het is allemaal zwart-wit,zonder grijstinten. Voor het Westen heeft Poetin Biden uitvoerig getrotseerd; hij heeft unilateraal en illegaal ‘de grenzen van Europa veranderd’ en heeft hij gehandeld als een ‘revisionistische macht’, in een poging niet alleen de grenzen van Oekraïne te veranderen, maar ook de huidige wereldorde. “Dertig jaar na het einde van de Koude Oorlog staan ​​we voor een vastberaden poging om de multilaterale orde te herdefiniëren”, waarschuwde de hoge vertegenwoordiger van de EU, Josep Borell . ‘Het is een daad van verzet. Het is een revisionistisch manifest, het manifest om de wereldorde te herzien”.

Poetin wordt gekarakteriseerd als een nieuwe Hitler, en zijn daden zouden ‘illegaal’ zijn. Er wordt beweerd dat hij het was die het Minsk II-akkoord verscheurde (maar de republieken verklaarden hun onafhankelijkheid in 2014, ondertekenden Minsk in 2015, en het was Rusland dat het akkoord nooit ondertekende – en daarom niet in strijd kan zijn met het akkoord). Het is inderdaad de VS die sinds 2014 zijn veto heeft uitgesproken over het proces van Minsk, en de publicatie van diplomatieke correspondentie door Rusland in november 2021 onthulde dat ook Frankrijk en Duitsland niet van plan waren Kiev onder druk te zetten voor een zinvolle implementatie . En dus, nadat hij tot de conclusie was gekomen dat een onderhandelde regeling – zoals bepaald in de akkoorden van Minsk – gewoon niet zou plaatsvinden, besloot Poetin dat het geen zin had om nog langer te wachten met het implementeren van de rode lijn van Rusland.

Wijlen Stephen Cohen schreef over de gevaren van zo’n ongekwalificeerd manichanisme – hoe het spook van een kwaaddoende Poetin het Amerikaanse beeld van hem zo had overweldigd en vergiftigd dat Washington niet in staat was om helder te denken – niet alleen over Poetin – maar over Rusland per zie . Cohens punt was dat zo’n volslagen demonisering diplomatie ondermijnt. Hoe verdeel je het verschil met het kwaad? Cohen vraagt, hoe is dit gebeurd? Hij suggereert dat de columnist van de NY Times , Nicholas Kristof, in 2004 per ongeluk, althans gedeeltelijk, de demonisering van Poetin uitlegde. Kristof klaagde er bitter over dat hij “door de heer Poetin was geplaagd. Hij is geen nuchtere versie van Boris Jeltsin”.

De meeste Russen staan ​​echter achter Poetin met de erkenning van de Donbas-republieken, die hij vervolgens opvolgde door het verkrijgen van toestemming van het Russische parlement voor het gebruik van strijdkrachten buiten Rusland (zoals vereist in de grondwet). De resolutie van de Federatieraad werd dinsdag tijdens een buitengewone zitting unaniem gesteund door alle 153 senatoren.

In zijn nationale toespraak sprak Poetin met een bitterheid die door veel Russen wordt weerspiegeld. Hij beschouwt de politieke ontwikkelingen na 2014 in Oekraïne als zijnde ontworpen om een ​​anti-Russisch regime in Kiev te creëren, gevoed door het Westen, en met vijandige bedoelingen jegens Rusland. Poetin illustreerde dit punt door uit te leggen dat “het Oekraïense troepencontrolesysteem al in de NAVO is geïntegreerd. Dit betekent dat het NAVO-hoofdkwartier directe commando’s kan geven aan de Oekraïense strijdkrachten, zelfs aan hun afzonderlijke eenheden en squadrons”. Poetin merkte ook op dat de Russische grondwet bepaalt dat de grenzen van de regio’s Donetsk en Lugansk moeten zijn zoals ze waren “toen ze deel uitmaakten van Oekraïne”. Dit is een zorgvuldig geformuleerde formulering: de grenzen van de twee republieken ondergingen belangrijke veranderingen in de nasleep van de Maidan-coup.

De erkenningsverklaring van Poetin ging vergezeld van een ultimatum aan de strijdkrachten van Kiev om hun artilleriebombardementen over de controlelijn te staken, anders moesten zij de militaire gevolgen onder ogen zien. De hele woensdagavond verhevigde de situatie op de contactlijn echter met hevig artillerievuur; maar donderdagochtend vroeg werd er voor het eerst meerdere keren raketvuur gebruikt door de strijdkrachten van Kiev over de controlelijn. (Iemand van de kant van Kiev wilde duidelijk escalatie – misschien om Washington onder druk te zetten). Poetin beval onmiddellijk wat klaarblijkelijk een vooraf voorbereide speciale operatie was ‘om Oekraïne te demilitariseren en te denazificeren’ .Het Russische leger kondigde binnen een paar uur na het offensief aan dat alle luchtverdedigingssystemen van Oekraïne waren uitgeschakeld. Een massale Russische aanwezigheid vanuit de lucht, waaronder straaljagers en helikopters, is bevestigd in een groot deel van het land.

Mogelijk zal deze operatie (waarvan Poetin zei dat het niet over het bezetten van Oekraïne gaat), het patroon van Georgië in 2018 volgen, toen Russische troepen zich na een paar dagen terugtrokken. Dit was ook het patroon in Kazachstan. We weten gewoon niet of dit het geval zal zijn in Oekraïne – zeer waarschijnlijk niet. Toen Poetin sprak over ‘denazificatie’, verwees hij naar de Amerikaanse coöptatie van een neonazistische formatie in de Oekraïense strijdkrachten om de Maidan-coup van 2014 te helpen opzetten . De zogenaamde Azov-brigade van neonazi’s was de meest effectieve strijdmacht gebleken bij het terugdringen van de DLR-militie in de Donbass-regio. (Oekraïne is ’s werelds enige natie met een neonazistische formatie in zijn strijdkrachten en er zullen rekeningen worden gehouden).

Niettemin heeft Poetins speciale bevel, zoals hij ongetwijfeld voorzag, het Westen diep geschokt met zijn beslissende militaire reactie. Het heeft de wereld – en haar financiële en energiemarkten – op scherp gezet.

Het laatste aspect kan inderdaad het meest in het oog springen. In 1979 zorgden de omwentelingen in het Midden-Oosten ervoor dat de energieprijzen stegen (zoals nu gebeurt), en de westerse economieën stortten in. Wat de komende dagen ook brengen, het moet duidelijk zijn dat de korte persconferentie van Poetin op 22 februari werkt zoals bedoeld, als een krachtige versneller. De “constructieve vernietiging” van de oude Wereldorde zal sneller gaan dan velen van ons hadden gedacht. Het markeert een einde aan illusies – een einde aan het idee dat de VS een op regels gebaseerde orde oplegde en een optie blijft.

Hoe dan de extreme woede in het Westen te interpreteren? Simpelweg dit: uiteindelijk is er de realiteit. En die realiteit – dat wil zeggen wat het Westen eraan kan doen – is het enige dat telt – en dat is … weinig.

Het brute eerste besef dat aan de woede ten grondslag ligt, is dat het Westen niet van plan is – en, kritiek, niet in staat is – om de Russische bewegingen militair tegen te gaan. Biden heeft de ‘no boots on the ground mantra’ opnieuw herhaald in de nasleep van Russische militaire operaties. En voor Europa had het opleggen van een sanctieregime aan Rusland niet op een slechter moment kunnen komen. Europa wordt geconfronteerd met een recessie en een reeds bestaande energiecrisis (die enorm zal worden verergerd door Duitslands aanbod van Nordstream 2 aan de hongerige goden van wraak). En de stijgende inflatie (verergerd met olie van $ 100) zorgt ervoor dat de zenuwen van de rentetarieven en staatsobligaties rammelen. Nu zal de druk op Europa komen te liggen om aanvullende sancties te vinden.

Er zullen sancties komen – en ze zullen de Europeanen rechtstreeks in hun zak pijn doen. Sommige Europese staten voeren een achterhoedegevecht om sancties te beperken die de komende Europese recessie zouden kunnen verergeren. In een zeer reële zin is het echter een feit dat Europa zichzelf effectief sancties oplegt (het zal de grotere schade van zijn eigen sancties dragen), en Moskou heeft beloofd eventuele sancties te beantwoorden op een manier die de VS en Europa zal schaden. We bevinden ons in een nieuw tijdperk. Dit vooruitzicht en deze onmacht moeten een groot deel van de Europese frustratie en woede verklaren.

Washington beweert een ‘killer wapen’ op Moskou te hebben gericht: het sanctioneren van halfgeleiderchips. “Dit zou het moderne equivalent zijn van een olie-embargo uit de 20e eeuw, aangezien chips de kritieke brandstof zijn van de elektronische economie”, stelt Ambrose Evans Pritchard in de Telegraph : “Maar ook dit is een gevaarlijk spel. Poetin heeft de middelen om cruciale mineralen en gassen af ​​te sluiten die nodig zijn om de westerse toeleveringsketen voor halfgeleiderchips te ondersteunen”. Kortom, de controle van Moskou over belangrijke strategische mineralen zou Rusland een hefboom kunnen geven, vergelijkbaar met de energiewurggreep van de Opec in 1973.

Hier ligt de tweede lijn van Europa’s uitbarsting van frustratie: de onuitgesproken erkenning dat Bidens Oekraïne-beleid; het falen van de diplomatie van het westen (alle processen en geen inhoudelijke aanpak van de onderliggende problemen); plus Duitslands onhandige behandeling van de Nordstream 2-kwestie, hebben de EU gedoemd tot jaren van economisch verval en lijden.

De derde lijn is complexer en wordt weerspiegeld in de verontwaardigde kreet van Josep Borell dat Rusland en China twee ‘revisionistische’ mogendheden zijn die proberen de huidige wereldorde te veranderen. De Europese ‘angst’ is niet alleen gebaseerd op de inhoud van de gezamenlijke verklaring van Peking, maar waarschijnlijk ook op het feit dat president Poetin niet eerder zo’n toespraak heeft gehouden als de toespraak van maandag tot het Russische volk. Noch heeft hij ooit de Amerikanen uitgeroepen tot de nationale vijand van Rusland in zulke ondubbelzinnige Russische termen – Amerikaanse beloften: waardeloos; Amerikaanse bedoelingen: dodelijk; Amerikaanse toespraken: leugens; Amerikaanse acties: intimidatie, afpersing en chantage.

De toespraak van Poetin voorspelt een grote breuk. Het lijkt net tot Europeanen (zoals Borrell) door te dringen hoeveel van een buigpunt Poetins toespraak vertegenwoordigt. Het werd opgesteld rond Oekraïne, maar de laatste kwestie – hoewel dwingend – is ondergeschikt aan het besluit van Rusland en China om het geopolitieke evenwicht en de veiligheidsarchitectuur van de wereld voor altijd te veranderen.

Wat de erkenning van de Donbas-republieken vertegenwoordigde, was de manifestatie van deze eerdere geostrategische beslissing. Het is de eerste praktische ontvouwing van die breuk met het Westen (nooit absoluut natuurlijk), en de onthulling van Ruslands verzameling van ’technisch-militaire’ maatregelen die zijn ontworpen om een ​​scheiding van de wereld in twee verschillende sferen te forceren. De eerste was de erkenning van de republieken; de tweede militair-technische maatregel was het adres van Poetin; en de derde, zijn daaropvolgende ‘Special Operations’-bevel.

Zij – de Rusland-China-as – willen scheiding. Dit moet tot stand komen ofwel door middel van dialoog (wat onwaarschijnlijk is, aangezien het kernprincipe van de hedendaagse geopolitiek wordt bepaald door het opzettelijk niet begrijpen van ‘anders zijn’), ​​of het moet worden bereikt door een wedstrijd van escalerende pijn (gedefinieerd in termen van rode lijnen) totdat de ene of de andere kant gespen. Natuurlijk gelooft Washington niet dat presidenten Xi en Poetin mogelijk menen wat ze zeggen – en ze geloven dat het Westen hoe dan ook een escalerende dominantie heeft op het gebied van het opleggen van pijn.

Minder diplomatiek gezegd hebben Rusland en China geconcludeerd dat het niet langer mogelijk is om een ​​mondiale samenleving te delen met een Amerika dat vastbesloten is een hegemonische wereldorde af te dwingen die is gemaakt om ‘op Arizona te lijken’. Poetin meent wat hij zegt: Rusland staat met de rug tegen de muur, en er is nergens waar Rusland zich nu kan terugtrekken – voor hen is het existentieel.

De ontkenning van het Westen dat Poetin ‘het meent’ (en daarmee de daaruit voortvloeiende mislukking van de diplomatie verzekert) suggereert dat deze crisis ons ten minste de komende twee jaar zal voortduren. Het is het begin van een langdurige fase met veel inzet van een door Rusland geleide poging om de Europese veiligheidsarchitectuur in een nieuwe vorm te veranderen, die het Westen momenteel afwijst. Het Russische doel zal zijn om de druk – en zelfs de latentie van oorlog altijd aanwezig te houden – om oorlogsmijdende westerse leiders lastig te vallen om de noodzakelijke verschuiving te maken.

Uiteindelijk zal Europa – na een pijnlijke strijd – verzoening zoeken. Amerika zal langzamer zijn: de Beltway-haviken zullen proberen te verdubbelen. En het zal de westerse economische en marktsituatie zijn die uiteindelijk het ‘wanneer’ zal bepalen.