Indignatie redactie 
GLASGOW, SCOTLAND - NOVEMBER 08: Red Rebels join protesters from Extinction Rebellion for a "die in" outside the offices of American asset management firm Mercer on November 08, 2021 in Glasgow, Scotland. As World Leaders meet to discuss climate change at the COP26 Summit, many climate action groups have taken to the streets to protest for real progress to be made by governments to reduce carbon emissions, clean up the oceans, reduce fossil fuel use and other issues relating to global heating. (Photo by Jeff J Mitchell/Getty Images)
Klimaatapocalyps Groene actievoerders ‘volgen de wetenschap niet’ – ze promoten een bijbelse fantasie.
klimaatapocalyps De Eindtijd is weer terug. Het laatste rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), dat deze week werd gepubliceerd, leidde tot een typisch apocalyptische reactie in de media en daarbuiten. ‘Het is onze laatste kans om de opwarming van de aarde te beperken voordat de schade door klimaatverandering onomkeerbaar wordt’, luidde een kop. ‘Doe nu iets of het is te laat’, was het weloverwogen oordeel van The Guardian . Het had net zo goed kunnen zeggen: ‘Bekeert u zondaars, het einde is nabij’.
Deze uitwijking naar bijna religieuze retoriek is niet eenmalig. De reguliere verslaggeving en het activisme over klimaatverandering worden nu gedomineerd door de apocalyptische verbeelding. De overtuiging dat de mensheid in de volgende eeuw of eerder mogelijk met uitsterven wordt bedreigd, vormt inderdaad de kern van de propaganda van Extinction Rebellion (XR) en zijn spin-off, Just Stop Oil. Tijdens interviews en steeds vaker optredens voor de rechtbank, presenteren activisten zichzelf als bedroefd en boos door de zelfgenoegzaamheid van het publiek. De tijd dringt , zeggen ze verwoed.
De apocalyptische aard van zoveel van het hedendaagse milieubewustzijn is niet zomaar een retorische bloei. Het lijkt het denken en de kijk van activisten te structureren. Om te begrijpen waarom apocalyptisch denken zo sterk lijkt te resoneren met hardnekkige milieuactivisten, is het de moeite waard om te kijken naar de oude, zelfs bijbelse oorsprong van dit denken – waarin fantasieën over wraak en de belofte van een verloste wereld voor het eerst werden gesmeed.
Apocalyps dan
De apocalyps wordt tegenwoordig vaak gezien als een terminaal gewelddadige gebeurtenis, zoals de catastrofale opwarming van de aarde. Maar dat was niet altijd het geval. Apocalyps betekende oorspronkelijk een openbaring, een profetie van onbekende dingen of gebeurtenissen die aan iemand zouden verschijnen in dromen, visioenen of via engelen. Het geloof in een openbaring, een dag des oordeels en het daarop volgende koninkrijk van God dateert van vóór Christus en is zowel in de Perzische en Grieks-Romeinse literatuur als in de joodse en christelijke literatuur te vinden. Deze laatste drieëenheid – openbaring, dag des oordeels en een daaropvolgend koninkrijk van God – zou verantwoordelijk zijn voor de zonden van de mensheid.
In het laatste boek van het Nieuwe Testament, Openbaring, met als ondertitel ‘The Revelation of St John the Divine’, verschijnt de apocalyps aan een profeet. Hij voorziet Gods wraak op een zondige, stervende wereld. Gods toorn culmineert in Armageddon, een laatste strijd tussen goed en kwaad.
Het is natuurlijk rijkelijk symbolisch. Maar er zijn ook sporen van de letterlijke wereld. Zo wordt aangenomen dat het woord Armageddon is afgeleid van de oude stad Megiddo, een oud slagveld op de noordelijke vlakte van Israël. Dit is niet incidenteel – het maakt deel uit van de bepalende politieke context van Openbaring. Vanaf ongeveer 730 voor Christus beleefden de Israëlieten een eeuwenlange bezetting door Syriërs, Perzen, Grieken en Romeinen. En ze vochten ook eeuwenlang terug. Jezus zou inderdaad het grootste deel van zijn leven hebben doorgebracht in het theater van een van de hevigste guerrilla-opstanden uit de geschiedenis. En het is in de context van deze almachtige strijd dat de apocalyptische verbeelding tot bloei kwam.
De Eindtijd is weer terug. Het laatste rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), dat deze week werd gepubliceerd, leidde tot een typisch apocalyptische reactie in de media en daarbuiten. ‘Het is onze laatste kans om de opwarming van de aarde te beperken voordat de schade door klimaatverandering onomkeerbaar wordt’, luidde een kop. ‘Doe nu iets of het is te laat’, was het weloverwogen oordeel van The Guardian . Het had net zo goed kunnen zeggen: ‘Bekeert u zondaars, het einde is nabij’.
Deze uitwijking naar bijna religieuze retoriek is niet eenmalig. De reguliere verslaggeving en het activisme over klimaatverandering worden nu gedomineerd door de apocalyptische verbeelding. De overtuiging dat de mensheid in de volgende eeuw of eerder mogelijk met uitsterven wordt bedreigd, vormt inderdaad de kern van de propaganda van Extinction Rebellion (XR) en zijn spin-off, Just Stop Oil. Tijdens interviews en steeds vaker optredens voor de rechtbank, presenteren activisten zichzelf als bedroefd en boos door de zelfgenoegzaamheid van het publiek. De tijd dringt , zeggen ze verwoed.
De apocalyptische aard van zoveel van het hedendaagse milieubewustzijn is niet zomaar een retorische bloei. Het lijkt het denken en de kijk van activisten te structureren. Om te begrijpen waarom apocalyptisch denken zo sterk lijkt te resoneren met hardnekkige milieuactivisten, is het de moeite waard om te kijken naar de oude, zelfs bijbelse oorsprong van dit denken – waarin fantasieën over wraak en de belofte van een verloste wereld voor het eerst werden gesmeed.
Apocalyps dan
De apocalyps wordt tegenwoordig vaak gezien als een terminaal gewelddadige gebeurtenis, zoals de catastrofale opwarming van de aarde. Maar dat was niet altijd het geval. Apocalyps betekende oorspronkelijk een openbaring, een profetie van onbekende dingen of gebeurtenissen die aan iemand zouden verschijnen in dromen, visioenen of via engelen. Het geloof in een openbaring, een dag des oordeels en het daarop volgende koninkrijk van God dateert van vóór Christus en is zowel in de Perzische en Grieks-Romeinse literatuur als in de joodse en christelijke literatuur te vinden. Deze laatste drieëenheid – openbaring, dag des oordeels en een daaropvolgend koninkrijk van God – zou verantwoordelijk zijn voor de zonden van de mensheid.
In het laatste boek van het Nieuwe Testament, Openbaring, met als ondertitel ‘The Revelation of St John the Divine’, verschijnt de apocalyps aan een profeet. Hij voorziet Gods wraak op een zondige, stervende wereld. Gods toorn culmineert in Armageddon, een laatste strijd tussen goed en kwaad.
GESPIJKERD
Het is natuurlijk rijkelijk symbolisch. Maar er zijn ook sporen van de letterlijke wereld. Zo wordt aangenomen dat het woord Armageddon is afgeleid van de oude stad Megiddo, een oud slagveld op de noordelijke vlakte van Israël. Dit is niet incidenteel – het maakt deel uit van de bepalende politieke context van Openbaring. Vanaf ongeveer 730 voor Christus beleefden de Israëlieten een eeuwenlange bezetting door Syriërs, Perzen, Grieken en Romeinen. En ze vochten ook eeuwenlang terug. Jezus zou inderdaad het grootste deel van zijn leven hebben doorgebracht in het theater van een van de hevigste guerrilla-opstanden uit de geschiedenis. En het is in de context van deze almachtige strijd dat de apocalyptische verbeelding tot bloei kwam.
‘De cultus van de wraakzuchtige messias’, schreef nieuwtestamenticus Bart Ehrman, ‘was geworteld in de praktische strijd tegen het Romeinse kolonialisme’. Eeuwen voor Christus begonnen de Israëlieten te hopen en te geloven dat er een messias zou komen om de kolonisten te vernietigen. Christus was slechts een van de vele messiassen, en hij was er niet altijd voor om de andere wang toe te keren – in het evangelie van Lucas zegt Christus: ‘Wie geen zwaard heeft, laat hem zijn kledingstuk verkopen om er een te kopen.’
Inderdaad, Flavius Josephus, een Romeins-joodse historicus en militair leider uit de eerste eeuw, beweerde dat Jezus een van de vijf joodse rebellenleiders was die leefden tussen 40 voor Christus en 73 na Christus. Hij was betrokken bij de Eerste Joods-Romeinse Oorlog (66-73 n.Chr.), Die eindigde met de verwoesting van Jeruzalem en, volgens Josephus, de moord op wel een miljoen Joden en de slavernij van bijna 100.000 anderen.
De nederlaag van de Joden viel samen met de voltooiing van de vroegste evangeliën, te beginnen met Marcus. Volgens antropoloog Marvin Harris bracht de Romeinse overwinning de vroege christenen ertoe te ontkennen dat hun sekte was ontstaan uit ‘het joodse geloof in een messias die het Romeinse Rijk ten val zou brengen’ (1). En dus werd Jezus herontdekt als een pacifist, en de geschriften van de van Rome tot christen bekeerde Paulus hielpen de joodse messiaanse oorsprong van de Jezus-beweging te verdoezelen.
Maar die messiaanse oorsprong blijft duidelijk bestaan in Openbaring. Het laatste boek van het Nieuwe Testament kan worden gelezen als een wraakfantasie – als een fictieve terugverdientijd voor de catastrofale nederlaag die de Israëlieten door toedoen van de Romeinen hebben geleden. ‘En toen het Lam het vijfde zegel opende’, staat er in Openbaring 6:9, ‘zag ik onder het altaar de zielen van hen die waren geslacht om het woord van God en om het getuigenis dat zij hadden gehouden. En ze riepen met luide stem: “Hoe lang, o Heer, heilig en waarachtig, totdat U ons bloed wreekt en oordeelt over hen die op aarde wonen?”.’
Terwijl het christendom zich verspreidde, deed de fantasie van de apocalyps dat ook – het kwam de islam binnen in de koran en de hadith. De grote christelijke denker Augustinus (354-430) ontwikkelde het apocalyptische thema door te berekenen dat het einde van de wereld zo’n 300 honderd jaar na zijn leven zou zijn . Daarna deden bisschoppen, monniken, mystici en een paus verdere voorspellingen. Tegen de Middeleeuwen was de wederkomst al duizend jaar te laat, dus besloten bepaalde christelijke facties om te proberen het tot stand te brengen. Dit was gedeeltelijk de aanzet tot het systematische geweld van de kruistochten.
De vergroening van de Apocalyps
Het apocalyptisme kan zich hand in hand hebben ontwikkeld met religie en met name het christendom. Maar het is blijven bestaan als een manier van denken onder bepaalde delen van de samenleving, ook al is de invloed van het christendom afgenomen. Naarmate samenlevingen seculier zijn geworden, is het apocalyptische denken ook seculier geworden.
We zien dit vandaag vooral in het geval van milieubewustzijn. Want daar zijn apocalyptische projecties en voorspellingen nu het meest thuis. Het groenisme deelt met zijn bijbelse voorloper een obsessie met dagen van oordeel, met wraak op de goddelozen en de droom van een verloste wereld. Maar er is een essentieel verschil tussen de bijbelse apocalyps en zijn groene iteratie. Degenen die vandaag geoordeeld worden, maken geen deel uit van de zondige mensheid. Nee, ze zijn allemaal van de mensheid. En de verloste wereld waarvan klimaatactivisten dromen, is niet het koninkrijk van God dat beloofd werd door eerdere apocalyptische verhalen. In plaats daarvan is het een koninkrijk van de natuur, en het is duidelijk tegengesteld aan de mensheid. Kortom, de groene Eindtijd komt neer op een zeer antimenselijke apocalyps.
In de voorhoede van de wapenwedloop in catastrofale profetieën staat Extinction Rebellion. Elke pagina op haar website geeft een overzicht van de omvang van de klimaatcrisis en de verschrikkelijke impact die de menselijke ontwikkeling zogenaamd heeft op het leven op aarde. Het uitsterven waarnaar in de titel van de beweging wordt verwezen, omvat niet alleen dieren in het wild, maar de mensheid zelf. Activisten beweren dat ons uitsterven slechts een generatie verwijderd is.
Hier is een letterlijk hopeloos credo. XR en zijn apocalyptische soort lijken niet geïnteresseerd in klimaatverandering als een praktische uitdaging – als iets dat kan worden aangepakt met technologische en materiële ontwikkeling, aangezien milieuproblemen in het verleden zijn verzacht. In plaats daarvan zien ze klimaatverandering als een vorm van noodzakelijke straf. Zoals Roger Hallam, mede-oprichter van XR, het in een blogpost verwoordt, moeten XR-leden ‘begrijpen dat verlossing alleen komt door lijden en dat het enige eervolle leven is om in dat lijden te gaan in een daad van geloof dat er een andere kant zal zijn om naar buiten te komen. van, in een staat van genade’.
Zoals deze woorden laten zien, is XR in feite een apocalyptische sekte. Daarom heeft de propaganda van XR meer dan een vleugje van het boek Openbaring. Een XR-video uit 2021 is getiteld ‘ Advies aan jonge mensen als ze worden geconfronteerd met vernietiging ‘. Een blogpost van Hallam begint met ‘ In these End Times …’. Een ander roept uit : ‘Alleen als we toegeven dat onze zielen in deze tijd van totale vernietiging totaal verloren zijn, zullen we een reis beginnen waar we trots op kunnen zijn, ongeacht de uitkomst.’ Dit zijn niet de woorden van een politieke campagnevoerder. Het zijn de woorden van een zelfbenoemde profeet.
Klimaatverandering vormt een uitdaging voor de mensheid. Maar groene apocalyptiek helpt niemand. Het wekt paniek op bij degenen die erin geloven, vooral jonge mensen. Ze zien het dan als hun taak om ons allemaal wakker te schudden, om ons te laten zien wat zij zien, om het komende Armageddon te onthullen. Wat hen betreft overtreft deze rechtschapen missie al het andere. En het culmineert in ondoordachte, reflexmatige acties, zoals het beklimmen van de portalen op de M25 om het verkeer tot stilstand te brengen. We moeten tenslotte de dwaling van onze wegen inzien. En als we dat niet doen, verdienen we de straf die zeker gaat komen.
De quasi-religieuze hectoring van Hallam is onverbiddelijk. Vanuit het standpunt van Hallam is er geen andere keuze dan berouw te hebben – dat wil zeggen: proberen de regering ten val te brengen en het moderne leven een halt toe te roepen. Dit was de apocalyptische strategie van zijn inmiddels ter ziele gegane politieke partij, Burning Pink. ‘Alles minder dan dit is deugdsignalering en aanstellerij’, schreef hij in een blogpost uit 2021 , waarin hij ook de ‘reformistische elites’ aan de kaak stelde vanwege hun ‘medeplichtigheid aan massamoord’.
Het ijverige, onberedeneerde activisme dat dit soort denken bevordert, is al erg genoeg. Maar het tweede effect van deze milieuactivistische apocalyptiek is waarschijnlijk nog schadelijker. De menselijke geschiedenis en de verworvenheden van de mensheid afdoen als zondig, afschuwelijk, zelfs gevallen, kan mensen alleen maar demoraliseren. Het draagt bij aan een breder maatschappelijk pessimisme dat alle vooruitzichten op positieve sociale verandering ondermijnt.
Je kunt dit zien aan de manier waarop reguliere politici , die proberen hun groene geloofsbrieven op te poetsen, nu de industriële revolutie bekritiseren. Tijdens de COP26 in Glasgow in 2021 verklaarde de toenmalige premier Boris Johnson dat Britse vernieuwers tijdens de industriële revolutie de oorspronkelijke daders waren van de klimaatzonde – en dat Glasgow de bron was van de klimaatcrisis. ‘Het was hier, in Glasgow, 250 jaar geleden, dat James Watt een machine bedacht die werd aangedreven door stoom, die werd geproduceerd door kolen te verbranden’, zei Johnson. ‘En ja, mijn vrienden, we hebben jullie naar de plek gebracht waar het doemscenario begon te tikken.’ Zo omschreef hij een innovatie (de stoommachine) die de levens van miljoenen ten goede veranderde – als een bron van onze komende ondergang.
Geen wonder dat sommige eco-radicalen beweren dat Groot-Brittannië herstelbetalingen moet doen voor de industriële revolutie, ook al was het een enorme stap voorwaarts, niet alleen voor de Britten, maar voor de mensheid over de hele wereld. Zowel de radicale als de elitevleugels van de groene politiek houden vast aan het apocalyptische verhaal dat een absolute breuk met het verleden vereist – omdat het als zo zondig wordt gezien.
Gezien deze minachting voor de prestaties van de mensheid, is het geen verrassing dat Just Stop Oil-activisten graag canonieke kunstwerken aanvallen , van renaissancekunstenaars zoals Vermeer tot modernistische grootheden zoals van Gogh. Wat deze eco-ijveraars betreft, is alles wat mensen hebben bereikt waardeloos, in het meedogenloze licht dat wordt geworpen door de komende dag des oordeels.
Net als in bijbelse tijden lijkt het erop dat de groene apocalyps opnieuw de rol speelt van een wraakfantasie. Maar het is niet langer de fantasie van een onderdrukt volk dat zijn onderdrukkers kwaad toewenst. Het is de wraakfantasie van een minderheid van activisten die de mensheid kwaad wensen – omdat ze het niet met hen eens zijn, omdat ze niet wakker worden van hun zondigheid, omdat ze zich niet bekeren.
Kortom, groene apocalyptiek is een diep antimenselijk verhaal. Door de verworvenheden van de mensheid als zondig te bestempelen, berooft het ons van veel van onze bronnen van kracht en hoop. Daarom moet het worden bestreden. We zouden om ons heen moeten kijken, en over onze schouder, naar de enorme vindingrijkheid en vindingrijkheid die mensen in het verleden hebben getoond en nog steeds aan de dag leggen. We boeken vooruitgang op alle gebieden van menselijke kennis, van energie tot medicijnen tot transport en ruimtevaart. De natuur is nog nooit zo onbedreigend geweest als nu.
Dit alles zou de huidige groene apocalyptiek en het klimaat van pessimisme dat daardoor is ontstaan, in twijfel moeten trekken. En het zou ons eraan moeten herinneren dat de toekomst niet wordt voorspeld en dat berichten over onze aanstaande ondergang, zoals altijd, sterk overdreven zijn.
