Het is vrij duidelijk. Saoedi-Arabië heeft verloren en, merkt Bruce Riedel op, “de Houthi’s en Iran zijn de strategische winnaars”. Saoedische volmachten in Aden – de zetel van het Jemenitische proto-‘bestuur ‘van Riyadh – zijn uitgemergeld door seculiere, voormalige marxistische, zuidelijke secessionisten.
Wat kan Saoedi-Arabië doen? Het kan niet vooruit gaan. Nog moeilijker zou zich terugtrekken. Saoedi zal moeten vechten tegen een Houthi-oorlog die wordt gevoerd in het zuiden van het koninkrijk; en een tweede – heel andere – oorlog in het zuiden van Jemen. MbS zit vast. Het militaire leiderschap van de Houthi zit op rolletjes en is voorlopig niet geïnteresseerd in een politieke regeling. Ze willen meer ‘kaarten’ verzamelen. De VAE, die de zuidelijke secessionisten heeft bewapend en getraind, heeft zich afgemeld. MbS is alleen, ‘draagt het blik’. Het wordt rommelig.
Wat is hier de betekenis van? Het is dat MbS niet kan ‘leveren’ wat Trump en Kushner nodig hadden en van hem eisten: hij kan de Golf ‘wereld’ niet meer leveren voor hun grootse projecten – laat staan dat ze de collectieve Soennitische ‘wereld’ bijeenbrengen om een confrontatie aan te gaan met Iran, of omdat het de Palestijnen tot een verachtelijke achterstelling heeft geduwd, die zich voordeed als ‘oplossing’.
Wat is er gebeurd? Het lijkt erop dat MbZ in de Mossad ‘lijn’ moet hebben gekocht dat Iran een ‘doddle’ was. Onder druk van mondiale sancties zou Iran snel afbrokkelen en om onderhandelingen met Trump smeken. En dat het resulterende, straffende verdrag de ontmanteling van alle lastige bondgenoten van Iran in de regio zou zien. De Golf zou dus vrij zijn om een Midden-Oosten te blijven vormen dat vrij is van democratie, hervormers en (degenen die een hekel hebben aan) islamisten.
Wat maakte de VAE – in de VS geprezen als stoere ‘kleine Sparta’ – terug? Het was niet alleen dat de Emiraten zagen dat de oorlog in Jemen niet te winnen was. Dat was zo; maar nog belangrijker, het drong tot hen door dat Iran geen ‘doddle’ zou worden. Maar eerder, de poging van de VS om de Iraanse economie te wurgen riskeerde escalatie voorbij de sanctiesoorlog, in militaire confrontatie. En in dat geval zou de VAE worden verwoest. Iran waarschuwde expliciet dat een drone of twee in de ‘glazen huizen’ van hun financiële districten, of op olie- en gasfaciliteiten landden, hen twintig jaar terug zou zetten. Ze geloofden het.
Maar er was nog een factor in de mix. “Terwijl de wereld aan de rand van een nieuwe financiële crisis wankelt”, heeft Esfandyar Batmanghelidj opgemerkt , “worden weinig plaatsen gegrepen door angst zoals Dubai. Elke week voorspelt een nieuwe kop de komende crisis in de stad van wolkenkrabbers. De villaprijzen in Dubai zijn op hun laagste niveau in tien jaar, een daling van 24 procent in slechts één jaar. Door een terugval van het toerisme hebben Dubai-hotels hun laagste bezettingsgraad bereikt sinds de financiële crisis van 2008 – zelfs nu het land zich opmaakt om Expo 2020 volgend jaar te organiseren. Zoals Zainab Fattah van Bloomberg in november vorig jaar meldde, begon Dubai zijn glans te verliezen, zijn rol als centrum voor wereldwijde handel ondermijnd door een wereldwijde tariefoorlog en in het bijzonder door de Amerikaanse drang om de handel te sluiten met nabijgelegen Ik rende””.
Een vreemde Houthi-drone die landt in de financiële zone van Dubai zou de ‘laatste spijker in de kist’ zijn (de expatriates zouden er in een flits uit zijn) – een vooruitzicht veel ernstiger dan de crisis van 2009, toen de onroerendgoedmarkt van Dubai instortte en dreigde met insolventie voor verschillende banken en grote ontwikkelingsbedrijven, waarvan sommige aan de staat zijn gekoppeld, waardoor een redding van $ 20 miljard nodig is.
Kortom, de Golf realiseerde zich dat het confrontatieproject van MbS met Iran veel te riskant was, vooral omdat de wereldwijde financiële stemming zo snel verdonkerde. De leiders van de Emiraten werden geconfronteerd met MbZ, de confrontatie-ideoloog – en de VAE kwamen formeel uit Jemen (hoewel ze hun volmachten ter plaatselieten ), en initieerden outreach naar Iran, om het ook uit die oorlog te halen.
Het is nu niet langer denkbaar dat MbS kan leveren wat Trump en Netanyahu wilden . Betekent dit dan dat de Amerikaanse confrontatie met Iran en Jared Kushner’s Deal of the Century voorbij zijn? Nee. Trump heeft twee belangrijke Amerikaanse kiesdistricten: AIPAC en de christelijke evangelische ‘zionisten’ om electoraal te ‘aaien’ in de aanloop naar de verkiezingen in 2020. Meer ‘geschenken’ aan Netanyahu in de hoofdrol in zijn eigen verkiezingscampagne zijn ook zeer waarschijnlijk, als onderdeel van het masseren van binnenlandse kiesdistricten (en donoren).
In termen van de Amerikaanse confrontatie met Iran lijkt het erop dat Trump het volume van de strijd tegen Iran afzwakt, in de hoop dat economische sancties hun ‘magie’ zullen werken om de Islamitische Republiek op zijn knieën te krijgen. Daar is echter geen teken van – en geen enkel realistisch Amerikaans plan ‘B’. (Het Lindsay Graham-initiatief is er niet een).
Waar blijft MbS achter wat betreft Amerikaanse en Israëlische belangen? Nou, om brutaal te zijn, en ondanks de familievriendschappen … misschien ‘vervangbaar’? De geur van een eventuele Amerikaanse terugtrekking uit de regio hangt weer in de lucht.
De diepere betekenis in de ‘verloren Jemen-oorlog’ is uiteindelijk een einde aan de hoop van de Golf dat ‘magiër’ Trump de eerdere Golf-paniek ongedaan zou maken die het Westen zou normaliseren met Iran (via de JCPOA), waardoor Iran als de belangrijkste regionale macht. De komst van Trump, met al zijn affiniteit voor Saoedi-Arabië, leek de Golfstaten opnieuw de kans te beloven om de Amerikaanse veiligheidsparaplu over de Golf-monarchieën te ‘vergrendelen’, deze staten te beschermen tegen belangrijke veranderingen en Iran ‘geketend’ te laten. en niet in staat om regionaal primaat aan te nemen.
Een tweede betekenis voor Jemen is dat de zware investering van Trump en Netanyahu in MbS en MbZ chimerisch is gebleken. Deze twee bleken de hele tijd ‘naakt’ te zijn. En nu weet de wereld het. Ze kunnen niet leveren. Ze zijn overtroffen door een haveloos leger van stoere Houthi-stamleden.
De regio constateert nu dat er geen ‘oorlog’ plaatsvindt (hoewel alleen door de breedte van het haar): Trump gaat Iran niet uit eigen beweging bombarderen tot de jaren 1980. En Golfstaten zien nu dat als hij dat deed, zij – de Golfstaten – de hoogste prijs zouden betalen. Paradoxaal genoeg is het gevallen in de VAE, de voornaamste agitator in Washington tegen Iran, om de outreach naar Iran te leiden. Het vertegenwoordigt een heilzame les in realpolitik voor bepaalde Golfstaten (en Israël). En nu het is geleerd, is het moeilijk om te zien dat het zo gemakkelijk wordt teruggedraaid.
De strategische verschuiving naar een andere beveiligingsarchitectuur is al aan de gang, waarbij Rusland en China een internationale conferentie over veiligheid in de Perzische Golf voorstellen: Rusland en Iran zijn al gezamenlijke marine-oefeningen overeengekomen in de Indische Oceaan en Hormuz, en China denkt na oorlogsschepen daar ook om zijn tankers en commerciële scheepvaart te beschermen. Het is duidelijk dat hier enige concurrentie zal zijn, maar Iran heeft nog steeds de overhand in Hormuz. Het is een krachtig afschrikmiddel (hoewel men het best bedreigd, maar niet gebruikt).
Natuurlijk is niets verzekerd in deze veranderende tijden. De Amerikaanse president is wispelturig en gevoelig voor flip-flop. En er zijn nog grote belangen in de VS die niet willen zien Iran uitgebreid gebombardeerd. Maar anderen in DC – nog belangrijker, aan de (nationalistische) rechterkant – zijn veel uitgesprokener in het uitdagen van de ‘haviken’ van Iran. Misschien hebben deze laatste hun moment gemist? Het feit is dat Trump zich terugtrok (maar niet om de genoemde redenen) van militaire actie. Amerika gaat nu verkiezingsseizoen in – en het is gefixeerd op zijn navel. Buitenlands beleid is al een vergeten, non-issue in de beladen feestelijke sfeer van het hedendaagse Amerika.
Trump zal waarschijnlijk nog steeds ‘een paar botten gooien’, maar zal dat iets veranderen? Waarschijnlijk niet veel. Dat is koud troost – maar het was misschien een stuk slechter voor de Palestijnen. En Groot-Israël? Een verre, Promethean-hoop.