Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in Washington heeft een werkdocument gepubliceerd over het afschaffen van contant geld (de-cashing). Bij de slotconclusies staan ook adviezen hoe regeringen de tegenstand van burgers kunnen verminderen en hen over hun ware bedoelingen kunnen misleiden.
Het is een van de wensen van Christine Lagarde, de nieuwe baas van de Europese Centrale Bank: het afschaffen van baar geld, ofwel cash. Hoe zij opeens op die stoel in Frankfurt terecht is gekomen, kunnen alle pagina’s van een hele krant niet bevatten, laat staan dat ik dat poog in een column. Maar zij zit er, een advocaat die via ministersposten en het IMF de topbankier van de EU is geworden.
Er kleven enkele vlekjes aan haar biografie, maar wie ligt daar wakker van? Niemand, toch? Maar van haar voornemen om cash af te schaffen, moeten we wel wakker liggen. Tenzij het je niet interesseert dat de ultieme totalitaire staat ligt te wachten, daar in een duister steegje in Frankfurt, ergens in de schaduw van de toren van de ECB. Met het afschaffen van cash wordt al het betalingsverkeer geregistreerd, en daarmee krijgen overheden de kans om wetje na wetje controle te gaan uitoefenen over ons bestaan: wie de geldstromen kan registreren, kan ook het koopgedrag, en dus de leefwijze, van individuen belonen of bestraffen.
U denkt misschien: dat lukt haar nooit. Maar dan onderschat u de vasthoudendheid van de Europese revolutionairen, en daar hoort zij bij. De rente is momenteel zo goed als nul, en dat betekent dat het ECB-beleid van het opkopen van schulden ongestoord wordt voortgezet. De noordelijke EU-landen draaien daarvoor op.
Onderwereldgeld
Het is technisch mogelijk cash van online geld te scheiden en aan beide een verschillende rentestand vast te knopen. Twee soorten rente voor twee soorten geld. En de cash kun je een negatieve rente toekennen, bijvoorbeeld vijf procent, waardoor de cash die je thuis in de sok bewaart aan hevige inflatie onderhevig is (dit voorbeeld stond in een artikel in de Oostenrijkse krant Die Presse), terwijl je online-geld onbelast blijft. Maar er zijn andere manieren om cash af te schaffen, bijvoorbeeld met het argument dat onderwereldgeld daarmee waardeloos wordt.
Meerdere malen heb ik het hier gemeld: het gevaar van de totalitaire staat komt met goede bedoelingen. En daar loert ook het duivelse. Er zijn sterke maatschappelijke krachten op gang gekomen die ten koste van letterlijk alles ons gedrag willen aanpassen. Zij bestaan voornamelijk dankzij hun zorg over het klimaat. Zij vrezen dat de mensheid aan haar einde komt als we de uitstoot van CO2 niet direct en volledig stoppen. Het gevaar is zo groot dat alles daaraan ondergeschikt gemaakt moet worden, ook individuele vrijheid. Ze hebben een meerderheid van politieke partijen en maatschappelijke organisaties hiervan overtuigd, en nu moeten stringente maatregelen worden genomen en uitgevoerd.
Begrenzing
Mobiliteit, de ongelooflijke verworvenheid van de twintigste eeuw, moet worden begrensd, de consumptie van voedsel dat energie-intensief geproduceerd wordt, moet worden gestaakt, huizen moeten worden ingepakt in een soort vacuümzakken, voor vliegen moet je je schamen – het is er allemaal al, maar ze zijn slechts het begin van de revolutie.
Het fatale moment, het point of no return, is het moment waarop Christine erin slaagt cash te laten verdwijnen. Vanaf dat moment zijn we naakt voor de registratie en analyse van ons gedrag. Tel daar rekeningrijden bij op, zet er ook nog eens onze zoekopdrachten op Google naast, en we zijn weerloos geworden voor de goede bedoelingen van de staat.
Die staat gaat ons in de nabije toekomst berichten sturen: u heeft een dozijn flessen wijn gekocht, dat deed u vorige week ook, heeft u een feestje? Heeft u daarvoor toestemming gekregen en heeft u aangemeld hoeveel auto’s moeten worden opgeladen die avond en hoeveel liter drinkwater zal worden verbruikt? Let op: u heeft uw feestje niet geregistreerd, zo blijkt bij controle; u krijgt binnen drie uur bezoek van onze gedragscontroleurs, u weet wat uw straf is: een maand lang geen toestemming voor het kopen van wijn.
Totalitaire staat
De databases van de zorgverzekeringen worden op een dag aangesloten, met dezelfde soort consequenties, alle gestoeld op goede bedoelingen, maar met een duivels gevolg: de totalitaire staat, het einde van de vrijheid.
In zo’n wereld beweegt alles toe naar uniformiteit. Wat afwijkt, wat excentriek is, wat zich wil onttrekken aan het nuttige en efficiënte en geoorloofde, moet worden onderdrukt, of bestraft. Zo zullen de massa’s zijn, en daarnaast zal er een mini-kosmos van leiders zijn, met families die in aparte districten leven en dynastieke trekken krijgen; de bevoorrechten, de heersers.
Overdrijf ik? Een beetje. Maar deze dystopie ligt op de loer. Want sympathieke en erudiete mensen als Christine Lagarde willen wat goed en veilig lijkt voor de volken van de EU, en waarom zou je in het virtuele universum waarin we leven nog zoiets archaïsch als cash nodig hebben?
Er komt een moment, niet zo ver in de geschiedenis, ben ik bang, dat al die maatregelen die gevoed worden met goede bedoelingen het monster van de totalitaire staat voortbrengen. Net als al die andere commissarissen en Hoge Vertegenwoordigers, en hoe ze zichzelf ook noemen daar in de supranationale top van de EU, heeft Christine geen idee dat zij een duivel gaat baren.
In het werkdocument getiteld “The Macroeconomics of De-Cashing” [1] doet IMF-analist Alexei Kireyev bij zijn slotconclusies aanbevelingen aan regeringen die het contante geld willen afschaffen, hoe zij het best met onschuldig ogende maatregelen te werk kunnen gaan.
Hij adviseert hen te beginnen met het afschaffen van grote coupures en het invoeren van bovengrenzen voor het doen van contante betalingen. Hij stelt ook voor met onschuldig ogende maatregelen een verdere stap in het afschaffingsproces te doen, bijvoorbeeld het betalen van koffie middels de mobiele telefoon.
Rechtstreeks ingrijpen van de Staat bij het afschaffen van cash zou de weerstand onder de bevolking kunnen aanwakkeren en het wantrouwen bij de burgers doen toenemen. Burgers zouden in zo’n geval namelijk wel eens valide tegenargumenten kunnen opvoeren: bijvoorbeeld dat hun regering door het afschaffen van cash de gangen van hun burgers kunnen nagaan, precies te weten kan komen wat zij – de burgers – uitgeven en waar aan, en de privacy van de burgers ernstig aangetast wordt.
Het zou meer opschieten met het afschaffen van het contante geld als er gehamerd blijft worden op de individuele voordelen en het wijzen op de kosten-baten-analyse. Contante betalingen zouden namelijk duurder zijn en denk eens aan al die criminelen die zich van cash bedienen, of de belastingontduikers…..
Voor de goede orde: de auteur vindt het wantrouwen niet ongerechtvaardigd, maar hij vindt dat de mogelijkheid alle financiële transacties van mensen te controleren expliciet als één van de grote voordelen van het afscchaffen van cash, terwijl hij het ook een voordeel vindt dat de kosten voor de banken omlaag gebracht worden door elektronisch betalingsverkeer.
Verder adviseert hij regeringen om internationaal de krachten te bundelen bij het invoeren van beperkingen bij contanten betalingen, en het invoeren van verdergaande maatregelen.
Het document is een mooi voorbeeld van een public relations campagne die ons te wachten staat. De mogelijke nadelen van contant geld worden in krachtige termen veroordeeld, zoals bijvoorbeeld dat “bankbiljetten verbleken en beschadigd raken”, “bankbiljetten zijn anoniem en een geliefd middel bij misbruik, het ontduiken van belastingen, het financieren van terrorisme en het witwassen van geld”. Daarnaast worden bankbiljetten “gemakkelijk vervalst”.
De voordelen lijken in de ogen van de auteur echter hypothetisch en indirect buiten de waarneming van mensen geplaatst, zoals in “contant geld wordt gezien als een middel van het handhaven van de privésfeer” en dat elke stap in de betalingsgeschiedenis van mensen “gezien kan worden als een bedreiging van de privacy”.
Het werkdocument komt bij de slotconclusies tot aanbevelingen hoe men tegenstribbelende burgers het afschaffen van contant geld door de strot kan duwen, zonder in het document een analyse te geven over de voor- en nadelen van contant geld. Uiteraard komen de aanbevelingen in het werkdocument – officieel – voor rekening van de auteur en niet het IMF, maar dat geldt veel vaker voor dit soort anti-democratische aanbevelingen voor elitaire technocratenorganisaties.
Het feit dat in flink wat landen nu al bovengrenzen voor contante betalingen zijn ingevoerd en grote coupures zijn afgeschaft, laat zien dat het onderwerp steeds meer in de belangstelling van politici en bankiers komt te staan.