Baanbrekende technologische ontwikkelingen ontstaan ​​vaak bijna als bijproduct. De stoommachine is aanvankelijk ontwikkeld en voornamelijk gebruikt om pompen aan te drijven voor het leegpompen van mijnputten. Het loste een belangrijk probleem van zijn tijd op, maar het potentieel is niet beperkt tot het verpompen van water. Het maakte het voor het eerst mogelijk om de warmte die vrijkomt bij het verbranden van stoffen om te zetten in beweging.

De geschiedenis van internet was vergelijkbaar. Eind jaren zestig begon ze met de ontwikkeling van de zogenaamde Arpanet. Zijn doel was om mainframecomputers van universiteiten en onderzoeksinstellingen met elkaar in een netwerk te verbinden om hun rekenkracht efficiënter te gebruiken.

Zowel bij de stoommachine als bij de Arpanet werden oplossingen ontwikkeld voor specifieke problemen, waarvan de basiswerking veel mogelijkheden opende die voorheen de verbeelding van veel mensen te boven gingen. In de loop van de tijd hebben beide technologieën hun weg gevonden naar veel traditionele levensgebieden, soms fundamenteel veranderd en ook volledig nieuwe mogelijkheden geopend die voorheen moeilijk voor te stellen waren.

Bitcoin, misschien een technologie van vergelijkbare proporties, zag elf jaar geleden het levenslicht. Bitcoin is opgevat als een nieuwe, gedecentraliseerde valuta en vervult deze functie tot op de dag van vandaag betrouwbaar. Het is een nieuwe vorm van geld en op zichzelf een belangrijke technische innovatie.

Maar vergelijkbaar met de stoommachine en internet is Bitcoin een uitvinding die mogelijk veel uitgebreidere effecten heeft op onze samenleving. Deze nieuwe uitvinding heet blockchain. Het belooft een nieuwe manier waarop we elkaar kunnen vertrouwen.

Een nieuw soort supercomputer

In een vorig artikel heb ik het principe van de blockchain al uitgebreid gepresenteerd. Samenvattend omschrijf ik de blockchain als een digitaal register met bijzondere eigenschappen. In dit register kunnen vrijwel alle vormen van digitale data betrouwbaar, transparant en decentraal worden opgeslagen en gewijzigd. In het geval van gedecentraliseerde valuta’s zoals Bitcoin worden gegevens over rekeningsaldi en hun mutaties door transacties voornamelijk opgeslagen in het register van de blockchain.

Op nieuwere, blockchain-gebaseerde platforms kunnen aanzienlijk meer – praktisch alle – soorten digitale gegevens worden opgeslagen en ze bieden een veelvoud aan opties om met deze gegevens te werken. Terwijl Bitcoin alleen eenvoudige rekenkundige bewerkingen zoals optellen en aftrekken beheerst, verwerken nieuwere blockchain-gebaseerde platforms zoals Ethereum bijna alle rekenkundige bewerkingen die ook mogelijk zijn op een normale computer.

De term supercomputer verwijst meestal naar mainframecomputers die hele hallen vullen en op hun beurt uit duizenden onderling verbonden componenten bestaan. In een netwerk werken alle componenten van zo’n supercomputer als een enkele computer, die een veelvoud van de bronnen van een gewone computer heeft en daardoor snel rekenintensieve taken kan voltooien.

Zoals alle op blockchain gebaseerde systemen is Ethereum gebaseerd op een gedecentraliseerde architectuur. Veel individuele computers, verspreid over de hele wereld, zijn via internet met elkaar verbonden en vormen het Ethereum-netwerk. Ze communiceren op een bepaalde, vaste manier met elkaar en gedragen zich dus – net als klassieke supercomputers – in het netwerk als één mainframe. Blockchain-systemen zijn qua rekenkracht vergelijkbaar met supercomputers en overtreffen ze in sommige gevallen duidelijk.

Het Bitcoin-netwerk heeft zo’n driehonderd keer meer rekenkracht dan de snelste supercomputer ter wereld. Geen enkel ander blockchain-netwerk combineert zoveel rekenkracht als Bitcoin. Op de tweede plaats staat Ethereum, dat nog steeds ongeveer acht keer meer rekencapaciteit heeft dan zijn snelste, gecentraliseerde collega. Helaas eisen hoge prestaties vaak hun tol in de vorm van grote energiebehoeften. Ik kom hier later op terug.

Blockchain-netwerken kunnen dus op veel manieren als supercomputers worden beschouwd. In tegenstelling tot hun traditionele tegenhangers dient hun rekenkracht echter niet om complexe modelberekeningen snel te verwerken, maar om het netwerk te beveiligen.

Zoals eerder vermeld, volgt de communicatie tussen computers binnen het netwerk bepaalde regels. Met andere woorden, alle netwerkdeelnemers houden zich aan een specifiek protocol, dat specificeert hoe communicatie binnen het netwerk verloopt. Dit protocol wordt het consensusprotocol of consensusmechanisme genoemd. De naam komt van het feit dat de communicatieregels worden gebruikt om overeenstemming, d.w.z. een consensus, te bereiken tussen alle netwerkdeelnemers over welke netwerkberekeningen als geldig worden geaccepteerd.

Het gebruik van consensusprotocollen is essentieel voor de zeer hoge betrouwbaarheid van blockchain-gebaseerde systemen. Hiervoor is het minstens zo belangrijk dat geen enkele actor in het netwerk het consensusmechanisme ongeautoriseerd kan wijzigen en dat veranderingen transparant en transparant zijn voor iedereen.

Platforms zoals Ethereum maken iets mogelijk dat in het Engels vaak “Trusted Computing” wordt genoemd, wat zich vertaalt als iets als: betrouwbaar of betrouwbaar computergebruik. Het echt nieuwe is dat deze systemen in feite hun betrouwbaarheid genereren door het ontbreken van vertrouwen. Ik kom daar later op terug.

Digitale olie

Het beveiligen van een blockchain vereist veel middelen en veroorzaakt dus hoge kosten. Blockchain-gebaseerde systemen zoals Bitcoin en Ethereum bieden daarom incentivesystemen in de vorm van inkomensmogelijkheden voor iedereen die rekenkracht levert om hun netwerken te beveiligen. Ethereum maakt beloning mogelijk in zijn eigen valuta, die Ether wordt genoemd. Net als Bitcoin is ether een zogenaamde cryptocurrency. Dit is de verzamelnaam voor alle valuta die gebaseerd zijn op blockchain-technologie en komt voort uit het feit dat cryptografie – oftewel encryptietechnieken – een essentiële rol spelen in deze technologie.

Als je Bitcoin vergelijkt met digitaal goud, dan is ether zoiets als digitale olie, omdat het in zekere zin de brandstof van Etherum is. Alle berekeningen die door het Ethereum-netwerk worden uitgevoerd, moeten worden betaald in de valuta van ether. De hoogte van de prijs is afhankelijk van de inspanning die de gevraagde actie betekent voor het netwerk.

De kosten van rekenkundige bewerkingen op de nieuwe supercomputers zijn vele malen hoger dan die op klassieke computers. Het kost bijvoorbeeld ongeveer 17.500 ethers om een ​​gigabyte aan gegevens op de Ethereum-blockchain op te slaan. Bij een prijs van momenteel rond de 500 euro per ether komt dit overeen met bijna negen miljoen euro voor het datavolume van een video van tien minuten. Ethereum en andere blockchain-gebaseerde systemen zijn daarom niet geschikt voor dezelfde taken als klassieke computers.

De inkomsten uit de vergoedingen worden uitgekeerd aan degenen die rekenkracht leveren om het netwerk te beveiligen. Dit creëert een stabiele economische cyclus waarin de ethermunten constant circuleren tussen degenen die de technische infrastructuur voor Ethereum leveren en de gebruikers van het platform. Deze cyclus zorgt ervoor dat het netwerk in stand wordt gehouden en beschikbaar blijft. Maar waarvoor?

Slimme contracten

Voor het gebruik van de blockchain zijn processen met een relatief lage rekenkracht die betrouwbaar, voorspelbaar en verifieerbaar moeten verlopen bijzonder geschikt. Dezelfde vereisten kunnen worden gevonden in een prestatie van een beschaving die tot op de dag van vandaag ons leven heeft gevormd: contracten.

Contracten bevatten een of meer voorwaarden waaraan moet worden voldaan om bepaalde volgende gebeurtenissen te activeren. Een voorbeeld is een grondaankoopovereenkomst waarbij de voorwaarde voor een eigendomsoverdracht van een stuk grond de ontvangst van een bepaald bedrag op een specifieke rekening is. Zodra het geld op de betreffende rekening is ontvangen, wordt de woning meestal overgemaakt aan de koper.

In principe is dit een puur op gegevens gebaseerd proces, dat in wezen alleen de verandering in twee informatietoestanden omvat. Ten eerste moet het rekeningsaldo van de bestaande eigenaar toenemen met het aankoopbedrag en ten tweede moet dan de naam van de bestaande eigenaar in het kadaster worden vervangen door die van de nieuwe eigenaar. Daarnaast zijn een of meer betrouwbare actoren nodig die beide operaties betrouwbaar kunnen uitvoeren.

Overdrachten van onroerend goed zijn meestal duur. Na belastingen vormen de kosten van de notaris en het kadaster vaak het grootste deel van de bijkomende aankoopkosten. Deze vergoedingen zijn in principe alleen van toepassing omdat het proces zo betrouwbaar, voorspelbaar en controleerbaar mogelijk moet zijn. Alle taken van het kadaster en de notaris kunnen worden overgenomen door een supercomputer als Ethereum, die veel sneller werkt, met behoud van hetzelfde beveiligingsniveau en tegen een fractie van de kosten.

Vanuit technisch oogpunt is het gemakkelijk mogelijk om de eigendomsstructuur van grond te koppelen aan datarecords in een blockchain, en sommige bedrijven zijn al actief op dit gebied. Ethereum neemt de administratie van alle relevante data over en voert alle benodigde processen automatisch uit. Handelingen zoals het controleren van rekeningsaldi en het wijzigen van boekingen in digitale kadastrale vermeldingen vereisen zeer weinig rekenkracht en hun kosten op de blockchain variëren doorgaans van een paar cent tot een paar euro. Geen enkele partij kan een contract dat op een blockchain is afgesloten willekeurig wijzigen, alle relevante informatie is op elk moment voor iedereen in te zien en de supercomputer garandeert de levering van de afgesproken dienst en voert deze automatisch uit.

Het potentieel van op blockchain gebaseerde systemen wordt duidelijk aan de hand van het voorbeeld van een verandering van vastgoedeigenaar. De typische vergoedingen van ongeveer twee procent van de aankoopprijs van het onroerend goed worden teruggebracht tot enkele euro’s en de nodige inspanningen worden tot een minimum beperkt.

Op blockchain gebaseerde platforms kunnen contracten automatisch en in realtime beheren, beoordelen en uitvoeren. Dergelijke contracten worden daarom ‘slimme contracten’ genoemd, wat vertaald kan worden als ‘slimme contracten’. Intelligente contracten zijn in principe complete computerprogramma’s met de eigenschap dat ze bijzonder betrouwbaar en transparant worden uitgevoerd. Deze programma’s kunnen net zo complex worden gemaakt als we ze kennen van onze computers. Ze worden gedecentraliseerde applicaties of “dApps” genoemd omdat ze op gedecentraliseerde systemen draaien en veel van de eigenschappen van hun platforms erven.

Meer dan alleen contracten

Slimme contracten en dApps creëren veel nieuwe toepassingsgebieden en hebben het potentieel om hele economische gebieden te transformeren. Waarschijnlijk behoren de meest ontwikkelde, gedecentraliseerde applicaties tot een gebied dat gedecentraliseerde financiën wordt genoemd, of kortweg “DeFi”.

Het nieuwe, gedecentraliseerde financiële systeem biedt alle essentiële functies van het klassieke gecentraliseerde financiële systeem. Daar is het mogelijk om leningen aan te gaan, te investeren in fondsen en projecten, handelswaarden te verhandelen en nog veel meer.

Gedecentraliseerde financiering verschilt in twee opzichten van traditionele financiering: ten eerste was het voornamelijk mogelijk om op blockchain gebaseerde valuta’s en waarden daar te verhandelen. Ten tweede communiceren kopers en verkopers rechtstreeks met elkaar op gedecentraliseerde markten in plaats van via tussenpersonen zoals banken of handelsbeurzen.

De rol van tussenpersonen wordt overgenomen door gedecentraliseerde applicaties die draaien op de nieuwe supercomputers zoals Ethereum. Afgezien van mogelijke onopgemerkte programmeerfouten, gedragen deze gedecentraliseerde applicaties zich op een absoluut voorspelbare en betrouwbare manier. In die zin lijkt hun gedrag meer op dat van machines dan dat van organisaties of instellingen die worden bestuurd door menselijke beslissingen. Dit geeft hen het karakter van tools waarmee marktpartijen met elkaar kunnen communiceren zonder elkaar te hoeven vertrouwen of zelfs maar te kennen.

Het principe van directe interactie is van toepassing op zowel gedecentraliseerde handelsplatformen als digitale kredietverlening, waardoor eigenaren van cryptovaluta’s deze tegen rente kunnen uitlenen. Een slim contract houdt de onderliggende zekerheid van de lener in vertrouwen en garandeert de geldschieter dat hij zijn geld terugkrijgt.

De betrouwbare en geautomatiseerde uitvoering van financiële transacties zonder tussenpersonen tussen marktdeelnemers is het centrale kenmerk van gedecentraliseerde financiering.

Het elimineren van tussenpersonen verwijdert ook alle toetredingsbarrières die financiële instellingen opleggen aan de gecentraliseerde financiële wereld. Bestaande, gedecentraliseerde financiële applicaties maken het al voor iedereen met een paar euro mogelijk om geldverstrekker te worden of te investeren in start-ups, zonder dat iemand dat kan voorkomen. Veel financiële marktproducten van het traditionele en het gedecentraliseerde financiële systeem zijn in wezen weddenschappen met op zijn best twijfelachtige voordelen voor de samenleving en de verspreiding ervan mag niet extra worden bevorderd door nieuwe technologieën.

Desalniettemin beschouw ik gedecentraliseerde financiële applicaties als een fundamenteel positieve ontwikkeling. Ze geven voor het eerst vrijwel iedereen toegang tot financiële transacties die voorheen slechts voor enkelen beschikbaar waren. De gevolgen hiervan zijn moeilijk te overzien. Een financieel systeem dat niet afhankelijk is van tussenpersonen en ook toegankelijk is voor iedereen met een smartphone, lijkt mij een aanzienlijk potentieel te hebben.

Problemen en vragen

Gemeten tegen de biljoenen van het traditionele financiële systeem is het gebied van gedecentraliseerde financiering nog klein. Desalniettemin worden er al waarden van meer dan 700 miljoen US dollar per dag verhandeld op gedecentraliseerde markten, en de trend groeit snel. De financiële sector is slechts een van de vele die drastisch kunnen veranderen door blockchain-technologieën. Het tijdschrift Forbes publiceerde al in 2018 een lijst met tien gebieden die mogelijk getroffen zullen worden. Naast de bank- en vastgoedsector omvatten ze ook gebieden als politiek, recht, gezondheidszorg en onderwijs.

Individuele analisten identificeren meer dan vijftig delen van de samenleving die te maken hebben met ingrijpende veranderingen als gevolg van blockchain, en in januari 2021 noemde het bedrijfsgerichte sociale netwerk LinkedIn blockchain-ontwikkeling de belangrijkste vaardigheid voor 2020. Er zijn momenteel veel aanwijzingen dat de verspreiding van blockchain-technologieën zal snel toenemen in de komende jaren en zijn weg vinden naar steeds meer gebieden van het leven.

Hoewel er op sommige gebieden al goed functionerende, gedecentraliseerde toepassingen bestaan, zijn er nog enkele problemen die moeten worden opgelost en vragen die moeten worden beantwoord voordat de massale acceptatie plaatsvindt.

Bij het gebruik van blockchaintechnologieën is er vaak weinig of geen wettelijke regeling en nauwelijks garantie of herverzekering. De nieuwe supercomputers garanderen de uitvoering van intelligente contracten precies zoals hun programmering voorschrijft. Als de contracten zelf echter al verkeerd zijn geprogrammeerd, is er momenteel meestal geen manier om de opgetreden schade te vergoeden. Talrijke voorbeelden van digitale diefstallen, waarbij dieven zwakke punten in de programmering van slimme contacten misbruikten om de activa te stelen die door slimme contracten werden beheerd, getuigen van de soms hoge risico’s van deze nieuwe technologie in de kinderschoenen.

In dergelijke gevallen wordt een grote innovatie in Blockhain-technologie een nadeel. Veel gedecentraliseerde systemen hebben geen autoriteiten die kunnen ingrijpen in processen of deze kunnen omkeren. Voor de getroffenen betekent dit meestal het totale verlies van de gestorte bedragen.

Toekomstige regelgeving en technische ontwikkelingen zullen dit probleem waarschijnlijk oplossen. Zo kondigde de Amerikaanse minister van Financiën Steven Mnuchin aan dat hij voor het einde van de zittingsperiode een wet wil aannemen die in bepaalde gevallen de staat verplicht om de voorheen volledig anonieme rekeningadressen van cryptocurrencies te registreren. Officieel wil de Amerikaanse regering helpen bij het bestrijden van illegale activiteiten. In werkelijkheid gaat het waarschijnlijk net zo goed om de uitbreiding van de staatscontrole naar dit nieuwe en nog ongetemde gebied. De resulterende regelgevende veiligheid zal nog steeds een positief effect hebben op de acceptatie en verspreiding van de nieuwe technologie.

Desalniettemin zal de autonomie die wordt geboden door op blockchain gebaseerde systemen, in de nabije toekomst resulteren in een verhoogde mate van persoonlijke verantwoordelijkheid. Een bepaald niveau van kennis en veiligheid bij het omgaan met de technologie zijn daarom voorwaarden om schade te voorkomen. Het gebruik van decentrale financiële applicaties is in principe kinderspel met de smartphone. Het enige dat u nodig heeft, is een bijbehorende app waarin u met slechts een paar invoeren cryptovaluta’s voor elkaar kunt inwisselen. Om echter niet te bezwijken voor de gevaren van fraude en andere kansen op verlies, is een beter begrip van de onderliggende technologieën en processen zeer aan te raden.

Er zijn talloze overeenkomstige educatieve aanbiedingen op internet, maar zelden in het Duits en vaak gericht op een jong en technologisch onderlegd publiek. Iedereen die gedecentraliseerde financiering wil gebruiken, moet daarom zeer bereid zijn zich met het onderwerp vertrouwd te maken.

Kinderziektes

Bij vroege toepassingen van nieuwe technologieën zijn er vaak kinderziektes. Bitcoin behoort tot de eerste generatie van blockchain-gebaseerde systemen en hoewel het constant in ontwikkeling is, is de technologie ervan in sommige opzichten al verouderd en traag, traag en onvolwassen in vergelijking met nieuwere blockchain-systemen. Het Bitcoin-netwerk kan slechts ongeveer zeven transacties per seconde verwerken, wat ver verwijderd is van de capaciteit van de Visa-creditcardmaatschappij met meer dan vijftigduizend transacties per seconde.

Als vertegenwoordiger van de tweede generatie blockchain-gebaseerde netwerken biedt Ethereum niet alleen meer functies dan Bitcoin, het kan ook bijna twee keer zoveel transacties per seconde verwerken. Maar zelfs deze waarde is niet voldoende voor massaverdeling.

De reden voor de transactiecapaciteit van vroege blockchain-systemen ligt in hun consensusmechanismen. Laten we niet vergeten: de consensusmechanismen of consensusprotocollen bieden communicatieregels met behulp waarvan alle deelnemers aan de gedecentraliseerde netwerken het eens kunnen worden over welke berekeningen en resultaten zij als geldig beschouwen en welke niet.

Oudere consensusprotocollen, zoals die van Bitcoin en Ethereum, vertrouwen op een proces dat “Proof of Work” wordt genoemd – in het Duits bijvoorbeeld: bewijs van verricht werk. Ze zijn gebaseerd op het feit dat alle actoren die een netwerk beveiligen tegelijkertijd werken aan de oplossing van dezelfde wiskundige puzzel. De rekenkundige bewerkingen die hiervoor nodig zijn, vergen een bepaalde hoeveelheid werk of energie. Elke bestaande oplossing is dus het bewijs dat de juiste energie is gebruikt om deze te vinden. In de volgende stap gebruikt het netwerk oplossingen zoals certificaten om de authenticiteit van nieuwe vermeldingen in het blockchain-register te bevestigen.

Een pakket met vermeldingen in de blockchain en het bijbehorende certificaat wordt een blok genoemd. Er worden continu nieuwe blokken gemaakt en toegevoegd aan de bestaande. Hierdoor ontstaat er een steeds langere keten van blokken, dus een blockchain.

Werk tegen garanties

Bitcoin en Ethereum gebruiken het grootste deel van hun rekenkracht om de certificaten te berekenen die de authenticiteit van hun gegevens garanderen. Deze methode biedt een zeer hoog beveiligingsniveau, maar betekent ook dat er weinig capaciteit overblijft voor de eigenlijke programma’s van de decentrale supercomputers. Het doet het veilig, maar ook langzaam.

Vindingrijke ontwikkelaars herkenden dit probleem al vroeg en vroegen zich af hoe meer van de beschikbare rekenkracht kon worden gebruikt om programma’s uit te voeren. Hierdoor ontstond een nieuwe vorm van consensusprotocollen of consensusmechanismen die “proof-of-stake” worden genoemd – in het Duits bijvoorbeeld “proof of a deposit”.

Het belangrijkste verschil tussen Proof-of-Stake en Proof-of-Work-gebaseerde blockchains zit in de procedure waarmee de certificaten voor het verifiëren van de registervermeldingen worden gegenereerd. In plaats van veel energie te verbruiken, worden blokken van het nieuwe type beveiligd met garanties. De nieuwe certificaten worden aangemaakt wanneer ze worden ondertekend door auditors die een deel van hun activa gebruiken om de juistheid van hun handtekening te garanderen. Als ze vervalste of anderszins onjuiste boekingen ondertekenen, wordt een bepaald bedrag van de gedeponeerde activa automatisch als boete in beslag genomen, afhankelijk van de ernst van de overtreding. In ruil daarvoor ontvangen ze een rendement op hun gebonden kapitaal.

Slechts een fractie van de rekenkracht wordt gebruikt voor certificering, en zowel de transactiecapaciteit als de energiebehoefte worden met een factor meer dan duizend verbeterd. Deze voordelen worden betaald door een verlaagd beveiligingsniveau. Hoeveel veiligheid daadwerkelijk wordt opgeofferd aan snelheid en energie-efficiëntie is moeilijk te kwantificeren en is onderwerp van levendige debatten onder ontwikkelaars. Wat echter zeker is, is dat nieuwere blockchains bijna uitsluitend gebaseerd zijn op proof-of-stake en dat de geboden beveiliging voldoende lijkt te zijn voor de meeste use cases.

Met de nieuwe, op garantie gebaseerde certificaten zijn twintigduizend transacties per seconde mogelijk. Op blockchain gebaseerde netwerken bereiken daarmee ongeveer de capaciteit van de creditcardaanbieder Visa.

Waar reis je heen?

Zoals we hebben gezien, kunnen er nieuwe supercomputers worden gemaakt met behulp van de blockchain. Ze bieden nieuwe tools waarmee twee of meer partijen een bindende uitwisseling met elkaar kunnen aangaan. Om dit te doen, hoeven ze elkaar niet te kennen of te vertrouwen, en hebben ze ook geen tussenpersonen nodig.

Het is moeilijk te voorspellen hoe deze nieuwe tools op lange termijn onze samenleving zullen beïnvloeden. Geleidelijk moest ook het volledige potentieel van de stoommachine worden ontdekt. Voordat het verscheen, dacht bijna niemand na over wat te doen met zo’n machine. Daarom kostte het tijd om ideeën te ontwikkelen en uit te voeren. De geschiedenis van internet was vergelijkbaar.

Deze aanvankelijk onspectaculaire verbinding tussen computers heeft in slechts enkele decennia veel delen van onze samenleving getransformeerd of overbodig gemaakt. Hiervoor werden met hun hulp nieuwe velden gecreëerd die voorheen nauwelijks denkbaar leken. Grote innovaties vinden hun toepassingsmogelijkheden vaak pas geleidelijk.

De blockchain creëert een nieuwe manier om vertrouwen op te bouwen. Via hen kunnen we vertrouwen in autoriteiten vervangen door vertrouwen in bepaalde wiskundige wetten.

In plaats van een bank te vertrouwen, is er een soort vertrouwen zoals een kluis. Een kluis is misschien gemakkelijk te kraken of heeft andere gebreken. Hij zal echter zeker nooit afzettingen verduisteren of zijn machtspositie misbruiken. Daar kunt u op vertrouwen.

Veel use-cases voor de blockchain zijn al bedacht, sommige zijn al geïmplementeerd en een aantal wordt op grote schaal gebruikt. Veel mogelijke toepassingen moeten echter nog worden bedacht, ontwikkeld en geïmplementeerd voordat het ware potentieel van de blockchain kan worden gezien. We zullen moeten afwachten welke effecten het zal hebben. Zeker is dat het ons nieuwe, voorheen onbekende tools geeft. Wat we ervan maken, is aan ons.