
Zowel het nazifascisme als de verschillende vormen van liberalisme creëren, door de staat als hoogste instituut te beschouwen, een cultureel vacuüm dat ze met fantasie opvullen.
De groet van Elon Musk bij Trumps inauguratie zorgde voor veel ophef. Zijn gebaar diende als een politieke Rorschach-test, waarin mensen hun eigen standpunten projecteerden. Voor links als geheel was het een ondubbelzinnige Sieg Heil. Antizionistische joden wilden graag het bewijs aanvoeren dat Elon Musk een antisemiet was. Sterker nog, antisemitisme en zionisme gaan hand in hand, aangezien Herzl zelf zei dat Jodenhaat de immigratie van Joden voor zijn etno-raciale staat zou garanderen. Het filosemitisme van calvinisten en hun erfgenamen is echter een feit. De naam “Elon” zelf is Hebreeuws. Het betekent “eik”.
Rechts zweerden libertariërs en neocons dat Elon Musk een onhandige autist was die niet wist hoe hij affectie moest uiten, en dat hij daarom twee keer een gebaar maakte, dat bestond uit op zijn borst slaan en zijn arm uitgestrekt opheffen, met de palm van zijn hand naar beneden. Misschien is deze versie bedacht door de zionistische lobby, aangezien de ADL zich haastte om uit te leggen dat Musk gewoon een ongemakkelijk gebaar maakte.
Nuchtere mensen herkenden het echter als de Romeinse groet, die, afgaande op de verklaringen die op internet zijn verschenen, in Frankrijk bekender lijkt te zijn. En daar is een heel simpele reden voor: de aanwezigheid ervan in de symboliek van de Franse Revolutie.
In deze wereld die geplaagd wordt door polariserende propaganda, is het nuttig om stil te staan bij wat een miljardair die sympathie heeft voor het anarchokapitalisme ertoe bracht om een gebaar te maken naar de Franse revolutionairen en als extreemrechts te worden bestempeld.

De geschiedenis van de saluut
De Romeinse groet is een neoklassieke fantasie. De Romeinen begroetten elkaar niet op deze manier. De Romeinse groet heeft waarschijnlijk zijn geboorteakte in het schilderij Le Serment des Horaces (1785) van Jacques-Louis David. Vier jaar later brak de Franse Revolutie uit, die de Kerk vervolgde en de Republiek vestigde. Omdat de Republiek een Romeinse uitvinding was, richtten de revolutionairen hun verbeelding op de verre pre-imperiale – en pre-christelijke – tijden van Cicero. Ongeveer 130 jaar later eigende een andere republikeinse en antiklerikale beweging zich de neoklassieke esthetiek toe: het Italiaanse fascisme.
Het is vanwege dit toeval dat de fasces lictoris (een klein bijltje gemaakt van een bundel stokken) het Italiaanse fascisme symboliseert, maar ook voorkomt op het wapen van de Franse Republiek. En om dezelfde reden werd de Romeinse groet, in een eenvoudigere versie (zonder het deel van de hand op het hart), overgenomen door het fascisme. Later zou Mussolini’s Oostenrijkse fan de Sieg Heil introduceren. Over het algemeen was nazi-Duitsland echter tegen de overname van Romeinse symboliek en de fasces lictoris komt niet voor in het Derde Rijk.
En weet je waar je nog meer een aangepaste Romeinse groet kunt vinden, plus een fasces lictoris en veel neoklassieke esthetiek? In de Verenigde Staten. De Bellamy Salute – met de hand op het hart, dan de arm eerst gestrekt met de palm naar beneden, dan omhoog – ontstond eind 19e eeuw en bleef tot de Tweede Wereldoorlog in gebruik. Het werd van scholen verwijderd vanwege de gelijkenis met nazi-fascistische gebaren. De fasces lictoris daarentegen komt nogal eens voor in de nationale symbolen van de Verenigde Staten: het staat op het wapen van de Senaat, in het Oval Office, in de handen van Abraham Lincoln bij het Emancipation Memorial…

Het symbolische vacuüm van het liberalisme
Van het neoklassieke trio is het fascisme het zwarte schaap, omdat het de enige anti-liberale beweging is. Het is anti-liberaal omdat het de macht concentreert in het oordeel van de Duce, die doet wat hij wil zonder zich druk te maken over een sociaal contract, het idee van mensenrechten of het parlement.
Ook wij hebben jou steun nodig in 2025, gun ons een extra bakkie koffie groot of klein.
Dank je en proost?
Wij van Indignatie AI zijn je eeuwig dankbaar
Aan de andere kant waren zowel de Amerikaanse Revolutie als de Franse Revolutie liberaal. Dit is uiteraard geen economisch liberalisme, maar eerder politiek liberalisme, dat de middeleeuwse structuur van drie staten (geestelijkheid, adel en volk) afschaft en het politieke lichaam transformeert in een groot sociaal contract waarin alle burgers gelijke rechten hebben – al is het maar in de letter van de wet, en velen worden uitgesloten van het burgerschap.
De Franse Revolutie werd uitgevoerd door de bourgeoisie (het rijke deel van het volk) en had, in zijn meest bloeddorstige formulering, als doel om de laatste edelman op te hangen met de ingewanden van de laatste priester. Na een enorm bloedbad, met massa-executies (ook van boeren, een deel van het volk), stelden de revolutionairen de Rechten van de Mens in (1789) – door Marx berucht om hun burgerlijke rechten.
De liberale vorm bij uitstek is de Republiek. Frankrijk had echter niet de eerste liberale revolutie in de geschiedenis. Dat was de Glorieuze Revolutie (1688), waarvan het product analoog aan de Rechten van de Mens de Bill of Rights (1689) was.
Engeland kwam uit een veel chaotischer context dan Frankrijk. De adel was al in de 16e eeuw als bourgeoisie terechtgekomen en was in conflict gekomen met de koning en de kerk om de mensen uit de gemeenschappelijke eigendommen te verdrijven met de beruchte Enclosures. Met goedkeuring van het parlement verdreven de edelen de mensen uit het land, verwoestten hun huizen en lieten ze verhongeren.
Hun bedoeling was om het land te gebruiken om schapen te fokken en wol te produceren, die geweven zou worden door steeds modernere weefgetouwen – wat uiteindelijk zou leiden tot de Industriële Revolutie. Bovendien was er een probleem tussen de Engelse monarchie en de kerk (Hendrik VIII wilde in serie trouwen), een religieuze burgeroorlog, enkele onthoofdingen, een calvinistische republiek…
Uiteindelijk leidde de Glorieuze Revolutie tot een situatie die leek op een verkapte republiek: in plaats van dat de bourgeoisie de adel vermoordde, werden de adel bourgeois. In plaats van de geestelijkheid uit te roeien, werd er een nieuwe kerk gesticht, die zich onderwierp aan de staat. In plaats van een einde te maken aan de monarchie, werd er een koning van de staatskerk geïnstalleerd, wiens handen gebonden waren door het parlement.
Dit liet de liberalen van Engeland in een comfortabele positie: het was niet nodig om ex nihilo een nationale symboliek te creëren om het land een identiteit te geven na de vernietiging van traditionele instellingen. De schil van de oude Kerk en de schil van de oude adel waren er. De andere republikeinse en antiklerikale regimes, liberaal of niet, moesten ex nihilo een symboliek bedenken . En de eerste van hen (de Verenigde Staten en Frankrijk) zochten het bij het oude Rome, dat de Republiek aan het nageslacht naliet.
Dit gebrek aan symboliek geeft de nieuwigheid van het liberalisme aan: de staat tot een enkele, opperste en volledig rationele autoriteit maken. Bij het liberalisme komt alle autoriteit voort uit de staat. Vóór het liberalisme was het bijvoorbeeld mogelijk om een beroep te doen op kerkelijke autoriteit om aan het seculiere juk te ontsnappen. Het verschil tussen politiek liberalisme en Mussolini’s antiliberalisme ligt niet in de vraag of de staat groter of kleiner is, maar eerder in de zelfbeheersingsmechanismen van de staat: bij het liberalisme zijn ze aanwezig; bij het fascistische antiliberalisme zijn ze afwezig en is de macht van de staat geconcentreerd in de Duce.
Gemeenschappelijke punten
In het geval van de Verenigde Staten, een protestantse natie, is het verrassend dat alle nationale symboliek het christendom buiten beschouwing laat. Ze konden bijvoorbeeld een kruis of een vis gebruiken, maar dat deden ze niet: ze gaven de voorkeur aan symbolen van een heidense beschaving, naast de vrijmetselaarssymbolen.
Maar het oude Rome dat ze zich allemaal (Amerikanen, Fransen, Italianen) voorstelden, is ongelooflijk modern, omdat het rationalistisch en irreligieus is. We zien geen publieke figuren die zich zorgen maken over de interpretaties van de haruspex voor vogeldarmen. Alles is bedoeld om uitsluitend Apollinisch en rationeel te zijn, zoals de moderniteit, niet zoals de oudheid. De identificatie met Rome was iets dat bijna geheel willekeurig was.
Geconfronteerd met het culturele en symbolische vacuüm van het liberalisme, was het enige dat overbleef het gebruiken van de symbolen en esthetiek van de cultuur die het enige creëerde waarmee het liberalisme zich identificeerde: de Republiek. En als er in de moderniteit geen haruspex of pythonesses zijn, zijn er wetenschappers en filosofen.
Naast Rome kunnen we denken aan twee succesvolle wetenschappelijke bewegingen die ex nihilo uitgevonden vlaggen aannamen en ze op openbare gebouwen hesen: het nazisme, met zijn swastika die geen enkele connectie heeft met de Germaanse geschiedenis, en het wokisme, met zijn homovlag met een driehoek met de kleuren van de trans’ en de gekleurde (dit is de Progress Pride-vlag, die hier te zien is ). Zowel het nazifascisme als de verschillende schakeringen van het liberalisme, door de staat als hoogste instelling te adopteren, creëren uiteindelijk dit culturele vacuüm en vullen het met fantasie.
1 gedachte over “De groet van Elon Musk benadrukt het contact tussen fascisme en liberalisme”