Indignatie redactie 
De crisis tussen Oekraïne en Rusland heeft de gevaarlijke afhankelijkheid van Europa van Russische energie blootgelegd. Maar het heeft ook nieuwe kansen gecreëerd voor de export van Libisch en Algerijns gas.
Nooit is er zo veel gedebatteerd over de vraag waar de buitenlandse gasvoorraden van Europa vandaan komen en of er alternatieven zijn voor de afhankelijkheid van Rusland van het continent. Een onderwerp dat normaal gesproken voorbehouden is aan specialisten, is het onderwerp geworden van eindeloze discussies. Zijn er andere bronnen van gasvoorziening voor de Europese Unie?
Het directe antwoord is dat er vandaag de dag nog maar heel weinig zijn buiten Rusland zelf, vandaar de grote stijging van de gasprijzen die we de laatste tijd hebben gezien. Op middellange termijn hebben Libië en Algerije echter ruimschoots de kans om hun leveringen aan de EU op te voeren.
Leveringen uit Libië en Algerije
Libië beschikt over bewezen gasreserves van 1.500 miljard kubieke meter (bcm). De productie is een bescheiden 16 bcm. Algerije heeft 4.500 bcm aan bewezen reserves en 20-25 biljoen kubieke meter (tcm) onconventionele gasreserves, de derde grootste ter wereld na de Verenigde Staten en China (en Argentinië, wiens bewezen reserves verbonden zijn met Algerije). Hoeveel gas dat zou kunnen produceren, is een gok, maar we hebben het over een getal in de tientallen bcm.
Algerije produceert vandaag 90 bcm, waarvan 50 bcm werd geëxporteerd. Een ander kenmerk van Algerije is de enorme opslagcapaciteit — 60 bcm — van het Hassi R’Mel-gasveld, het oudste en grootste vergeleken met de EU-opslagcapaciteit van 115 bcm.
Pierre Terzian, de oprichter van de Franse denktank Petrostrategies, wijst erop dat vier gaspijpleidingen onder water deze twee producenten rechtstreeks verbinden met het Europese vasteland: de eerste verbindt de Libische gasvelden met Italië ; de tweede Algerijnse gasvelden naar Italië via Tunesië ; de derde Algerijnse gasvelden naar Zuid- Spanje ; en de vierde dezelfde gasvelden naar Zuid-Spanje via Marokko .
Die laatste is sinds 1 november 2021 gesloten vanwege verslechterende betrekkingen tussen Algerije en Marokko, maar dit heeft geen invloed gehad op de gaslevering aan het Iberisch schiereiland. Algerije heeft ook twee grote terminals voor vloeibaar aardgas (LNG), wat flexibiliteit toevoegt aan het exportbeleid. De export naar Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk vindt plaats op LNG-schepen.
De belangrijkste oorzaak van de huidige crisis is structureel, aangezien, volgens Terzian, de binnenlandse gasproductie in de EU de afgelopen 10 jaar met 23% is gedaald en nu slechts 42% van het verbruik dekt, vergeleken met 53% in 2010. Die daling is de met name het gevolg van de sluiting van het gigantische Groningen-gasveld, die in volle gang is en in 2030 voltooid zal zijn.
Europa heeft veel gedaan om het gastransportnet tussen EU-landen uit te breiden, maar er zijn nog enkele grote gasschiereilanden. In 2018 werd gesuggereerd dat verbindingen tussen het Iberisch schiereiland en de rest van Europa moesten worden ontwikkeld. Spanje beschikt over een derde van Europa’s LNG-importcapaciteit, waarvan een groot deel ongebruikt, en is verbonden met Algerije door twee grote pijpleidingen die kunnen worden verlengd.
Zoals Alan Riley en ik vier jaar geleden opmerkten , is de “belangrijkste belemmering voor het openstellen van de aanvoerroutes van de Iberische energiemarkt naar de rest van de EU de beperkte route over de Frans-Spaanse grens. Er is slechts één gasleiding van 7 bcm beschikbaar om gas naar het noorden te transporteren … De belangrijkste blokkerende factor was de politieke macht van Electricité de France, die de belangen van de Franse nucleaire industrie wil beschermen.” Een Iberische oplossing, zo voegden we eraan toe, zou niet alleen “Frankrijk en Spanje, maar ook Algerije ten goede komen, en extra prikkels creëren om nieuwe gasvelden te onderzoeken en misschien een binnenlandse revolutie op het gebied van hernieuwbare energie op gang te brengen”, wat een omschakeling van gas naar zonne-energie zou aanmoedigen in Algerije.
Duitsland, Nederland en Italië
Duitsland , van zijn kant, heeft nooit zijn geld gestoken in Algerije. In 1978 tekende Ruhrgas (nu opgenomen in E.ON) een belangrijk contract voor de levering van LNG aan Duitsland. Duitsland heeft nooit de LNG-terminal gebouwd die nodig is om dat contract van de grond te krijgen. Het is tot nu toe het enige grote Europese land dat geen LNG-importterminals heeft, hoewel het kan terugvallen op bestaande faciliteiten in Nederland en België.
In 1978 sloot ook Nederland een contract af om Algerijns gas te kopen. Algerije liet het contract in het begin van de jaren tachtig vallen vanwege de weigering van Duitsland om door te gaan. Later in de jaren tachtig toonde Ruhrgas opnieuw interesse in het kopen van Algerijns gas, maar de geboden prijs was te laag en omdat Ruhrgas het gas wilde rooten via Frankrijk, dat aandrong op zeer hoge transittarieven. Door het weggooien van Algerijns gas heeft Duitsland zich gebonden aan de Russische goodwill.
Italië heeft zich, net als Duitsland, een grote importeur van Russisch gas, veel handiger gepositioneerd. In december 2021 verhoogde Sonatrach, het staatsmonopolie op olie en gas van Algerije, op verzoek van zijn Italiaanse klanten de hoeveelheid gas die door de TransMed-pijpleiding wordt gepompt, die Algerije via Tunesië en de Straat van Sicilië met Italië verbindt. Dit volgde op een zeer succesvol staatsbezoek van de Italiaanse president Sergio Mattarella aan Algerije begin november. Op 27 februari bevestigde Sonatrach dat het extra gas naar Europa zou kunnen pompen, maar op voorwaarde dat de huidige contractuele verplichtingen worden nagekomen.
De betrekkingen tussen het Italiaanse energiebedrijf ENI en Sonatrach zijn historisch nauw vanwege de belangrijke rol die de oprichter van het Italiaanse bedrijf, Enrico Mattei, heeft gespeeld bij het adviseren van de voorlopige regering van de Republiek Algerije in haar onderhandelingen met Frankrijk, die resulteerden in de onafhankelijkheid van Algerije in juli 1962.
Het voeren van een zeer liberaal energiebeleid sinds de eeuwwisseling door de Europese Commissie maakte een einde aan het beleid van langlopende gas- en LNG-aankoopcontracten, die tot dan toe de norm waren in internationaal verhandeld gas. Toch berust de leveringszekerheid niet op een dergelijk misleid liberalisme. Nieuwe gasreserves kunnen niet worden gevonden, laat staan gasvelden die in productie worden gebracht als producenten en Europese klanten, zoals Terzian opmerkt, “overgeleverd zijn aan prijzen die worden bepaald door beursplatforms die twijfelachtige liquiditeit hebben (en beïnvloed kunnen worden door grote spelers). ” Dit is een houding, voegt hij eraan toe, “die grenst aan het onverantwoordelijke.”
Het Duitse energiebeleid heeft sterk bijgedragen aan de huidige crisis. Het is vrolijk doorgegaan met het sluiten van de kerncentrales van het land, zijn afhankelijkheid van steenkool in de elektriciteitssector toegenomen en daarmee een daaruit voortvloeiende toename van de koolstofemissies.
Serieuze dialoog
Als ik Kaspisch gas als een alternatief voor Russisch gas beschouw, zou ik een ander land willen toevoegen, Turkije , dat een zeer agressief en onafhankelijk beleid heeft als belangrijke doorvoer voor gas. Er zijn echter maar weinig waarnemers die beweren dat een dergelijke oplossing de veiligheid van Europa zou vergroten.
Het aangaan van een serieuze strategische dialoog op lange termijn met Algerije zou Spanje en de EU een hefboomeffect geven. Dit zou kunnen helpen om betere betrekkingen op te bouwen tussen Algerije, Marokko en ook het onrustige gebied van de Sahel. Bij het proberen om de politiek van verschillende landen te begrijpen, is het volgen van het geld vaak een goede gids. Men zou ook het gas kunnen volgen.
