De Italiaanse “mini-bots”

De Italiaanse regering wil hoe dan ook haar verkiezingsbeloften aan de burgers nakomen. Belangrijke leden van premier Matteo Salvini’s Lega-partij hebben een nieuwe mogelijkheid gevonden om hun schulden te betalen: mini-bots. Een update van ons artikel eerder vandaag.

Gisteren hebben we er over geschreven, en nog steeds is het grotendeels onopgemerkt door de mainstream media: het Italiaanse Huis van Afgevaardigden heeft er nu voor gestemd om “mini-bots” als een parallelle munteenheid te introduceren.

Wel lazen we erover in de Duitse “Die Welt” (hoewel de meeste informatie aanvankelijk achter de betalingmuur zat).

De Italianen lopen dus rond met het idee dat zijn hun wensenlijstjes (de verkiezingsbeloften aan de burgers) willen financieren, niet door de uitgifte van een valuta (wat ze niet kunnen doen omdat de ECB de uitgevende bank is van de euro), en ook niet door obligaties uit te geven (waarvan we vermoeden dat ze denken dat de markten die niet “voor een gunstige prijs” kopen en de Europese Commissie er pissig over zal doen, omdat het allerlei regels zal schenden).

In plaats daarvan willen ze mini-bot’s uitgeven: een kleine overheidsschuld die er uitziet en aanvoelt als eurobiljetten. En het lijkt veel op geld.
Maar zouden mini-BOT’s ook geld kunnen zijn?

Ze zien er niet uit als wettig betaalmiddel. Maar dit hoeft geen probleem te zijn. Wettig betaalmiddel is een vrij enge wettelijke definitie. In de eurozone is de Europese Commissie vrij duidelijk over het feit dat alleen de euro hier wettig betaalmiddel is. Maar de Commissie legt wel (behulpzaam) uit dat, hoewel niet-officiële (euro) valuta’s “geen wettige betaalstatus hebben, partijen ermee kunnen instemmen ze het als privégeld gebruiken, zonder afbreuk te doen aan de officiële valuta”.

In het Verenigd Koninkrijk worden veel dingen als geld gebruikt, zaken die geen status als wettig betaalmiddel hebben. Schotse en Noord-Ierse bankbiljetten zijn geen wettig betaalmiddel. Bovendien zijn de munten van 1 p en 2 p wettig betaalmiddel voor bedragen die kleiner zijn dan 20 p. 50 p-munten zijn wettig betaalmiddel voor bedragen van maximaal £ 10.

Dit is niet de eerste keer dat we dit soort dingen hebben gezien. Zelfs in Italië bestaat er een precedent voor het creatief gebruiken van lokale valuta’s die worden ondersteund door overheidsverplichtingen als een valuta, zij het op lokaal niveau. We kunnen ons nog verhaal herinneren over een lokale gemeenschap die een lokale valuta introduceerde, die werd gesteund door staatsschulden. In feite lijkt het in veel opzichten een gemeentelijke versie van mini-bot’s te zijn, eentje die krediet aan de lokale overheid en liquiditeit aan de lokale economie gaf.

In de plannen van Salvini c.s. zou de Italiaanse staat het recht moeten hebben om binnenlandse leveranciers met deze mini-bot’s, promesses, te betalen. Naar verluidt gaat het om de uitgifte van in totaal een tweecijferig miljardenbedrag. De Italiaanse schatkist kan deze promesses ook gebruiken om belastingschulden te betalen. Met deze actie wil de Italiaanse staat zichzelf uit de financiële valkuil halen. De euro blijft echter de belangrijkste valuta – althans, nog steeds.

“Die Welt” beschrijft de Italiaanse parallelle valuta als een “explosief” voor de eurozone. Begrijpelijk, want met deze parallelle valuta kiezen de Romeinen voor een slimme truc om het Damocles-zwaard van de eurocrisis te omzeilen, een dreiging uit Brussel die ook over Italië zweeft. Natuurlijk willen de Italianen een lot als dat van Griekenland vermijden. Bovendien laten ze zich niet graag door Brussel de les lezen. De Italiaanse regering heeft kennelijk geleerd van de fouten van de Grieken. Tot ergernis van Merkel, Brussel en Co.

“Die Welt” beschrijft de actie van de Italianen als volgt: “De mini-bots zijn een financieel instrument waarmee de populistische regering van Italië de eurozone uit haar scharnieren kan tillen. Maar ze zouden in ieder geval Brussel en de EU kunnen verloochenen en een nieuwe staak in het hart van de monetaire unie kunnen slaan.”
Een andere opmerking van het Springer-imperium hadden we niet verwacht. “Tot een parallelle valuta is het dan nog maar een kleine stap”, vervolgt “Die Welt”.
“Salvini zou kunnen proberen de mini-bots te gebruiken als een bedreiging voor de Europese Commissie.”

Daar gaan we weer: de kwaadaardige, rechts-populistische, weerbarstige, sceptisch ingestelde Italianen die zich gewoon niet willen onderwerpen aan de dictaten van Brussel. Het verbaast ons dan ook niet dat Brussel nu Rome met een strafrechtelijke procedure bedreigt. Net zoals Brussel heeft gedaan met Polen en Hongarije. Iedereen die zich niet aan de dictaten van de EU houdt, wordt met sancties of uitzetting bedreigd. Is dat democratisch? De EU rechtvaardigt het voorstel voor strafrechtelijke procedures door te verklaren dat Italië sinds 2018 geen adequate tegenmaatregelen heeft genomen tegen de hoge overheidsschuld.

Veel EU-landen zonder euro zijn economisch en financieel beter af. De Italiaanse president van de financiële commissie en Lega-parlementslid Claudio Borghi, die met het plan van de mini-bots is gekomen, ziet hen mogelijk als een exit uit de euro. Zoals we gisteren schreven heeft het land nu een staatsschuld van 132% van het bruto binnenlands product en een negatief saldo van meer dan 400 miljard euro, maar een economische groei van slechts 0,1%. Polen heeft nog steeds de zloty en 4,2% economische groei, Hongarije heeft de forint en 2,7% economische groei. De Tsjechische Republiek met zijn kroon heeft nog steeds een economische groei van 2,6%.

De kredietbeoordelaars, waarvan de meesten aan de wieg stonden van de financiële crisis in 2007/2008 door aan de meest waardeloze “producten” triple-A ratings te hangen, vinden het plan van de Italianen natuurlijk niets. Moody’s ziet het in zoverre scherp dat zij de stap van Salvini c.s. een “mogelijk begin van een exit uit de euro(zone)” noemt.

Bij bestudering van de plannen ten aanzien van de mini-bots vinden we het ook wel iets dat Italianen op het lijf geschreven lijkt. Immers: aangezien de mini-bot geen officiële valuta is, zou overschrijving van rekening naar rekening of van hand in hand doorgeven niet onderworpen zijn aan de wettelijke limiet van € 3.000 op contante betalingen binnen Italië. Mini-bot zou dan de levendige informele sector van de Italiaanse economie stimuleren. Degenen die mini-bots met koring kopen van bijvoorbeeld gepensioneerden en staatsschuldeisers, kunnen vervolgens de quasi-valuta (met een kleine, maar in grotere aantallen behoorlijke winst) doorverkopen aan bemiddelde kopers van Italiaanse goederen en diensten, eigendommen en aandelen.