De nachtclubs van Berlijn weer open

“Schön ist es auf der Welt zu sein”. Zo is het maar net, want na anderhalf jaar sluiting mogen de nachtclubs van Berlijn weer open. De sfeer in de stad die het nachtleven ademt, is uitgelaten. Terwijl de Duitse Schlager van Roy Black over de afgeladen dansvloer van de Hafenbar in Berlijn galmt, overvalt mij de twijfel. Eindelijk kan ik weer eens een vrolijk verhaal vertellen, zijn er risico’s aan verbonden. Ik weet het altijd een beetje voor mezelf te verpesten.

Bijna elke verhaal heeft loopgraven, waarvan de uitlopers al tijdens de reis beginnen. Dat is nooit anders geweest. Een kwart eeuw geleden maakte ik krankzinnige reizen door de voormalige Sovjet-Unie. In de jaren negentig werd veiligheid in het afbrokkelende Sovjetrijk gezien als overbodig. Zo kon het gebeuren dat het toestel zwaar overbeladen was, de landingsbaan te kort of kippen door de cockpit vlogen. Toch ben ik telkens aan boord gestapt om mijn verhaal te kunnen vertellen.

Dat zijn malle ervaringen uit een grijs verleden, kun je denken, maar risico’s horen bij het vak van een verslaggever. Onlangs reden mijn collega en ik door de duisternis over levensgevaarlijke Poolse driebaanswegen. Op drie sporen moest je telkens maar hopen dat de tegenligger niet net tegelijkertijd inhaalt. Het ging een aantal keren maar nèt goed. In Polen ligt het aantal verkeersdoden niet voor niets vijf keer zo hoog als in Nederland.

Blijf lekker thuis in Duitsland Jeroen, het land waar Olaf Scholz de meeste kans maakt om opvolger van Merkel te worden omdat ‘veiligheid’ met dikke letters op zijn voorhoofd staat geschreven. Maar ik ben niet vergeten dat in ‘zijn’ stad de keien ons plotseling om de oren vlogen tijdens de G20-top. Burgemeester Scholz had Hamburg in een vesting veranderd, wat averechts uitpakte. Het waren dagen van anarchie in Duitsland. Verslag doen van de rellen in Hamburg roept dezelfde vraag op die ik al stelde in het gammele vliegtuig naar de bloedige strijd in Tsjetsjenië. Waar ben ik aan begonnen?

Ik ken de verwijten van sommige kijkers en lezers van frontverhalen, dat (oorlogs-)verslaggevers het gevaar over zichzelf afroepen. Bezien vanuit de tv-stoel in Zaandam klopt dat ook en iedereen heeft recht op zijn of haar mening. Maar ik neem in mijn afwegingen altijd het lot mee van de mensen over wie mijn verhalen gaan. De slachtoffers, mensen zoals jij en ik, krijgen een tragisch lot op hun bord gedonderd zonder er ooit om gevraagd te hebben. Je zult maar aan de beurt zijn.

Zodra journalisten zouden stoppen met het vertellen van ‘risicovolle’ verhalen staan de daders als eersten te juichen, zij die het meeste te duchten hebben van publiciteit.

Maar hoezeer een journalist ook nadenkt over zijn veiligheid, het kan gruwelijk aflopen. De dood van cameraman Stan Storimans naast mij op het plein in Gori zal ik mijn leven lang meetorsen. Ik durfde pas na maanden weer uit mijn schulp te kruipen toen ik besefte dat ik nergens voor het lot of de herinnering kon weglopen. Verstoppen helpt niet om zoiets te verwerken, ik heb geleerd er open en transparant over te zijn. Daaruit volgt als vanzelfsprekend steun voor de strijd om gerechtigheid voor Stan en de elf omgekomen Georgische burgers.

En daar is het besef bijgekomen dat de risico’s van het journalistieke vak een nieuwe dimensie hebben gekregen. Steeds meer collega’s lopen risico doelwit te worden van intimidatie, geweld of zelfs een regelrechte aanslag. Er ontstaat een giftig klimaat waarin kijkers, lezers en luisteraars denken dat journalisten erop uit zijn om de boel te belazeren. Een volger verzekerde mij dat ik ‘de rest van mijn leven in schaamte en spijt zal doorbrengen. Nul karakter, integriteit of ruggengraad’. Met zo’n slecht rapport kun je alleen maar journalist worden.

En nu dreigt ook nog de vrolijke dansvloer tot gevarenzone te worden uitgeroepen. In het oudste danslokaal van Berlijn komt de agressie van het coronavirus. Elke bezoeker moet een digitaal bewijs van voldoende vaccinaties of een herstel van corona kunnen aantonen. Ook ik ben dubbel gevaccineerd, dus wat kan mij gebeuren?

Zo dacht mijn vrouw ook, maar corona heeft haar onlangs te grazen genomen. Een kelder vol Schlagerfans is daarom misschien niet aan te raden. Maar uiteindelijk besluit ik toch de dansvloer vol zwetende bezoekers op te gaan om hun verhaal te vertellen. Het stellen van vragen is mijn werk, met alle risico’s van dien.

De enige plek waar ik mij veilig waan, is daar waar de Duitse Schlagers nooit te horen zijn.