De neoliberale geest van Pinochet wordt eindelijk uit Chili verdreven

Van oorlogsverklaring tot verontschuldiging: Piñera’s laatste belediging over Chili.

Meer dan 46 jaar van aanvankelijk door militair opgelegde neoliberalisme is eindelijk geëxplodeerd in wijdverbreide frustratie, protest en geweld. Dit neoliberalisme culmineerde in 2017 met twaalf zakenmensen, waaronder de Chileense president Sebatián Piñera, die ten minste 17% van het nationale bbp monopoliseerde, wat de enorme kloof in welvaartsvermogen aantoont. Er is weinig twijfel waarom de nieuwste protesten gewelddadig zijn ontploft, met tot nu toe 18 doden – Piñera had  de  oorlog verklaard aan zijn eigen volk om zijn lucratieve monopolistische racket te beschermen.

Het is zonder verrassing dat hij de oorlog heeft verklaard. Het agressieve neoliberalisme dat Chili heeft gedomineerd sinds de Chileense staatsgreep van 1973 toen de socialistische president Salvador Allende werd vermoord en uiteindelijk werd vervangen door de neoliberale Augusto Pinochet, met de steun en zegen van de Amerikaanse president Richard Nixon, Henry Kissinger, de CIA en de zo- het neoliberale economische team ‘Chicago Boys’ genoemd.

Hoewel de zogenaamde communistische dreiging in Chili werd verslagen, was het pas in 1990 voor het vriendelijkere gezicht van het neoliberalisme om terug te keren naar het land, met de eerste democratische verkiezingen die plaatsvonden sinds de staatsgreep. De terugkeer naar democratie had geen verschillen met het economische systeem betekend.

Het verschijnen van de BBP-groei in het Zuid-Amerikaanse land creëerde de mythologie van het Chileense wonder, ‘dank’ aan de Chicago Boys, de groep jonge Chileense economen die studeerde aan de Universiteit van Chicago onder de adviseur van de Amerikaanse president Ronald Reagan en British Prime Minister Margaret Thatcher, professor Milton Friedman. Zij waren de zogenaamde economische bevrijders en adviseerden Pinochet bij het toepassen van een volledig vrijemarktbeleid, in wezen om staatsbedrijven en bedrijven te privatiseren en de economie te openen.

Het pernicieuze globalistische model werd toegepast en werd als een wonder beschouwd vanwege de aanzienlijke groei van het BBP. Dit komt echter alleen ten goede aan aandeelhouders en particuliere bedrijven en weerspiegelt niet de gemiddelde Chileense ervaring. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) bedroeg de Gini-coëfficiëntwaarde, een methode om de welvaartsverdeling te meten, in 2017 een record van 0,50, een van de hoogste ongelijkheidscoëfficiënten ter wereld.

Dit komt omdat het inkomen van de rijkste 10 procent van Chili 26 keer hoger is dan het inkomen van de armste 10 procent van de bevolking. Dit is deels ook te wijten aan een oneerlijk belastingstelsel dat een enorme belastingdruk op  de armen veroorzaakt,  omdat de Chileense regering minder inkomstenbelasting verdient dan enig ander land in de 35 leden van de OESO. Ondanks de lovende woorden over de veronderstelde fantastische economische prestaties, werkt bijna een derde van de Chileense werknemers in deeltijdbanen, waarbij een op de twee Chilenen volgens  de OESO weinig geletterd is  .

En nu Chili letterlijk brandt en 18 mensen dood zijn, kunnen we niet vergeten dat voormalige president  Michelle Bachelet  grotesk lessen heeft gegeven over ‘mensenrechten’ tegen de Venezolaanse president Nicolás Maduro. Hoewel Piñera zich verontschuldigde, ging het niet om zijn oorlogsverklaring aan het volk, maar om de decennia van onopgeloste problemen, gevolgd door een aankondiging voor een nieuw sociaal en economisch programma.

Een omkering van het verlammende neoliberale economische systeem? Zeer twijfelachtig en waarschijnlijk meer een pleisteroptie.

Neoliberale propagandist Enrique Krauze Kleinbort – beschuldigd van de poging tot staatsgreep om de Mexicaanse president López Obrador omver te werpen – verklaarde dat Chili ‘het rolmodel’ was voor de economische groei in Latijns-Amerika. Als de ongelijkheid als een ‘rolmodel’ wordt beschouwd, laat dit zien dat de oligarchen van Latijns-Amerika geen groeiende trend van gewelddadige oppositie tegen het neoliberalisme hebben gerealiseerd, zoals het recente geval in Ecuador aantoont.

Het feit dat Piñera probeerde de transport- en energiekosten in Chili te verhogen, toont zijn gebrek aan kennis aan over internationale verontwaardiging over neoliberalisme. De Franse Gilets Jaunes (gele vesten) in Frankrijk begonnen hun acties 12 maanden geleden, die zich ook over Europa verspreidden, toen de neoliberale president Emmanuel Macron probeerde de belastingen op benzine te verhogen. In 2018 blokkeerden Braziliaanse vrachtwagenchauffeurs wegen in een vraag naar een daling van de dieselprijzen. Mexico zag in 2017 een stijging van 20% in brandstofprijzen die explodeerde in rellen.

De poging tot verhoging van de transport- en energiekosten was echter alleen de vonk die het vuur aanstak. Zoals Piñera, het man-onderdeel van een monopolie op de Chileense economie, moest toegeven dat dit een explosie is na tientallen jaren frustratie, verwaarlozing en misbruik. Candida Cecilia Morel, de vrouw van de miljardair Piñera, stuurde een WhatsApp-bericht dat in de media was gelekt, waarin ze commentaar geeft op het geweld en de protesten die haar land schudden – en het toont zeker de ontkoppeling aan die de elite van Chili heeft met de gewone Chileense. Het bericht  zei dat “we absoluut overweldigd zijn, het is als een buitenlandse invasie, buitenaards wezen”, en dat “we onze voorrechten moeten verminderen en met anderen moeten delen.” Haar suggestie om “voorrechten en aandelen” te verminderen is een grimmige herinnering aan Charles Dickens 1800’s Brittannië.

Met zulke elitaire opmerkingen en verwijzingen naar Chilenen als buitenaardse wezens, is er geen wonder dat er weinig rust is geweest ondanks Piñera’s halfbode excuses en beloften van meer neoliberalisme met een zachtere klap. Hoewel kringen in de buurt van het Chileense voorzitterschap bevestigen dat de verstoringen en destabilisatie vanuit het buitenland worden georkestreerd, is het onwaarschijnlijk dat dit waar is. We kunnen natuurlijk verwachten dat Venezuela de scape-geit zal zijn door sommige Chileense oligarchen, net als de oligarchen in Ecuador en Colombia, maar er is weinig bewijs dat dit het geval is.

Integendeel, zoals Piñera heeft moeten bevestigen, is decennia van neoliberalisme hier de oorzaak van. Echter, misschien geïnspireerd door gebeurtenissen in Ecuador, lijkt het erop dat het Chileense volk eindelijk de neoliberale geest van Pinochet uit zijn land verwijderd. Het lijkt erop dat het geweld niet zal eindigen tenzij de Chileense president drastische veranderingen aanbrengt in de Chileense economie. Of hij dit doet of niet valt nog te bezien.