De school terroriseren is de fabriek van de burger van morgen aanvallen

In weerwil van afschuw roepen we dementie op. Geconfronteerd met extreem geweld, schrijven we het toe aan waanzin. Walgelijk van de macabere foto’s, denken we meteen aan de pathologie. Maar vergis u niet: de barbaarse moord op Samuel Paty is niet het resultaat van pathologisch gedrag. De nauwgezette voorbereiding van deze misdaad getuigt van zijn status: het is een daad die zichzelf politiek verkondigt.

Hoewel de natie hulde brengt aan het slachtoffer, is het noodzakelijk om de omvang te meten en de juiste politieke inhoud van deze daad te analyseren.

Nu heeft gewapend geweld in Frankrijk een nieuw doelwit aangenomen: school. Dit verandert de situatie van het hedendaagse terrorisme ingrijpend omdat de “effecten van terreur” worden gewijzigd en versterkt. Om ze te beteugelen en tegen te gaan, moet je ze geduldig ontleden. Het gaat om onze veerkracht – veel meer om ons verzet.

Maak de onderwijsgemeenschap bang

Elke terroristische aanslag veroorzaakt directe slachtoffers en mikt via hen op indirecte doelen. Dus toen, op 7 januari 2015, de leden van de redactie van Charlie Hebdo werden afgeslacht, was de hele journalistieke gemeenschap via hen het doelwit. Twee dagen later, op 9 januari, toen klanten en medewerkers van een Hypercacher-winkel werden gegijzeld en vermoord, was het de hele Joodse gemeenschap in Frankrijk die de criminelen probeerden te intimideren. Toen ten slotte op 13 november 2015 voorbijgangers in de wijk République en toeschouwers op de Bataclan werden beschoten, was het de jeugd van Parijs die in hun manier van leven werd bedreigd.

Bij al deze tragedies worden de directe slachtoffers gewond, verminkt en vermoord, zodat door identificatie een veel grotere gemeenschap zich voortdurend bedreigd voelt door plotseling en onvoorspelbaar geweld. Het is de driehoekige vorm van deze directe acties tot indirecte tactieken.

Bij de moord op Samuel Paty wordt deze triangulatie van angst overgenomen en getransformeerd om het hele lerarenberoep te bedreigen. Zijn lichaam wordt gemarteld om leraren en directeurs, leerlingen en ouders van leerlingen in een angstaanjagende verdoving te dompelen. Omdat alle leraren zich onmiddellijk kunnen identificeren met Samuel Paty, zijn zij de overlevende slachtoffers van de misdaad.

Dit is het hoofddoel van deze aanval: proberen door terreur de hoofden van de miljoenen mensen die deel uitmaken van de onderwijsgemeenschap in ons land te domineren – leraren, administratief personeel, ouders van studenten, studenten zelf en al hun familieleden.

Ondermijn de seculiere staat

Naast de directe slachtoffers en de indirecte doelwitten heeft terroristisch geweld altijd een ontvanger: de staat of de politieke autoriteiten, verantwoordelijk voor de openbare veiligheid en orde. Een ontvoering, moord of bloedbad, hoe gruwelijk ook, destabiliseert een regime op zichzelf niet. Maar ze kunnen, in het symbolische register, proberen het te ondermijnen. Het is de autoriteit van de staat die vervolgens in twijfel wordt getrokken.

Toen op 3 oktober 2019 vier agenten van de prefectuur van politie met een mes werden vermoord in het district van de prefectuur, werd de macht van de staat aangevallen in haar symbolische centrum. Als het voorbijgangers zijn die worden vermoord, is het het vermogen van de politie om de openbare ruimte te beschermen dat de terroristen in diskrediet willen brengen. Maar als het een professor in geschiedenis en aardrijkskunde is die het doelwit is, zoals Samuel Paty, is het een overheidsfunctionaris die niet de hoedster is van de politie die het doelwit is.

De politieke reikwijdte van het geweld is anders.

Het is niet langer een kwestie van twijfel zaaien over het vermogen van de staat om de veiligheid van de burgers te waarborgen. Bij de aanval op de prefectuur van politie van 2019 en die van 13 november 2015 proberen de terroristen de zwakte van de staat te tonen. Door een leraar en de onderwijsgemeenschap aan te vallen, richten we ons op een bepaalde opvatting van de staat. Een staat die niet alleen de diversiteit van overtuigingen onder zijn burgers tolereert, maar zelfs de vrijheid organiseert om te geloven of niet te geloven. De moord op Samuel Paty valt de vrijheid om te onderwijzen aan, omdat het beweert de leer van vrijheid te “straffen”. Terroristen hebben zich aangemeld als rechters (door een “smartphonefatwa” uit te vaardigen) en als uitvoerders. Symbolisch concurreren ze met de seculiere staat door te beweren dat ze leraren het recht ontzeggen om de karikaturen van Mohammed te tonen.

Hier is de ontvanger van deze aanval: de republikeinse staat die van zijn school een vrije, universele, verplichte in al zijn aspecten en seculiere vorming verlangt.

Assimileer secularisme en islamofobie

De wil van overheersing door terreur van een onderwijsgemeenschap en het programma van ondermijning van de seculiere staat zijn duidelijk. Maar wat is het gewenste eindeffect van een dergelijke strategie? Laten we hier nogmaals oppassen dat we niet geloven dat terroristen alleen op chaos mikken. Of ze nu islamisten, anarchisten, nationalisten, racisten of leninisten zijn, terroristen proberen de actie van anderen uit te lokken. Het gemeenschappelijke punt van Daesh, Breivik, ETA of de Rode Brigades is de opstand van de ene gemeenschap tegen de andere. Terrorisme beoogt – hopelijk tevergeefs – opstand aan te zetten.

De moord op Samuel Paty is bedoeld om de vijf of zes miljoen moslims in Frankrijk en Frankrijk rechtstreeks op te zetten tegen de centrale instelling van het republikeinse pact: de school. Hij wil met bloederige video’s ter ondersteuning bevestigen dat er een onverenigbaarheid bestaat tussen de seculiere school en religieuze vroomheid. De consequentie is duidelijk: moslims zouden worden opgeroepen om te kiezen tussen school en geloof. Spiraal van verdeeldheid die een integratie-instrument (secularisme) onthult als een vector van uitsluiting.

Comment la propagande de #Daech s'en prend à l'école française https://t.co/lWK4IyZ3X3 pic.twitter.com/xHqcyYSJOF

— Le Figaro (@Le_Figaro) December 3, 2015

Deze expliciete en herhaalde strategie sinds 2015 is dubbel pervers, omdat ze ook de nationale gemeenschap probeert op te richten tegen elke uiting van de moslimreligie. Alsof de verdediging van de Republiek per definitie discriminatie vereist van gebedshuizen, geestelijken, verenigingen van Franse en Franse moslims.

Geconfronteerd met deze strategie van politieke ondermijning, om het voor de hand liggende risico van niet alleen separatisme maar ook van burgeroorlog tegen te gaan, moeten we ons de aard herinneren waarvoor Samuel Paty stierf: secularisme. Het heeft twee hoofdaspecten: enerzijds de garantie die wordt gegeven aan de vrijheid om te geloven, niet te geloven, te oefenen of niet te beoefenen, en anderzijds de garantie die wordt gegeven aan alle openbare diensten om niet onderworpen zijn aan religieuze regels. In de prefecturen zoals in de hogescholen, in de ziekenhuizen en in de scholen, is het de politiek gekozen autoriteit die voorrang heeft op de religieuze autoriteiten. De priester, de imam en de rabbijn worden beschermd door de wet. Maar ze hoeven zich niet te bemoeien met de inhoud van de programma’s.

Verlam de Citizen’s Factory

Een leraar vermoorden op grond van het feit dat hij Mohammed-cartoons had geleerd, is een frontale aanval op een van de elementen van de Franse politieke identiteit: schoolvrij, seculier en verplicht. Door dit te doen vallen terroristen ons niet alleen in het heden aan. Maar ook in de toekomst. Ze proberen met verbazing de leraren toe te slaan die de burgers van morgen voorbereiden. Daarom moeten de gevolgen van terreur energetisch worden bestreden: ze mogen de Citizen’s Factory niet lamleggen.