Indignatie redactie 
Het probleem van malafide acteurs houdt de Verenigde Naties al lang bezig.
Jair Bolsonaro hield vorige maand een toespraak op de Algemene Vergadering van de VN. Het stond vol met de gebruikelijke onjuistheden en overdrijvingen waarvoor de Braziliaanse leider berucht is geworden. Maar het meest opmerkelijke deel van de toespraak had niets te maken met de inhoud ervan. Het was de weigering van Bolsonaro om een COVID-19-vaccin te nemen, ondanks de voorschriften van New York City voor openbare bijeenkomsten en het aandringen van de VN bij alle wereldleiders om dit te doen.
De planeet wordt momenteel geconfronteerd met enorme bedreigingen. De pandemie woedt nog steeds over de hele wereld. Klimaatverandering is een direct risico. Oorlogen blijven Jemen, Ethiopië en Syrië verwoesten.
Gezien deze crises zijn de Verenigde Naties meer dan ooit nodig. En toch kon het lichaam Bolsonaro niet dwingen zich te laten vaccineren of het risico lopen dat hij niet met de Algemene Vergadering zou spreken.
Dit probleem van malafide acteurs houdt de Verenigde Naties al lang bezig. Maar de opkomst van rechtse populisten die aandringen op hun soevereine (en vaak egoïstische) recht om te doen wat ze willen, vormt een extra uitdaging voor de internationale gemeenschap.
Vaccins
Natiestaten gebruiken vaak het principe van soevereiniteit – de exclusieve bevoegdheid om de regels binnen nationale grenzen vast te stellen – als rechtvaardiging voor hun acties. De COVID-19-pandemie is slechts het meest recente voorbeeld van de tekortkomingen van soevereiniteit. Met weinig aandacht voor het algemeen welzijn zorgden de rijkste landen ervoor dat ze meer dan hun deel van de vaccins veilig stelden. De Wereldgezondheidsorganisatie, UNICEF en de Wereldbank probeerden armere landen toegang te geven tot vaccins door Gavi op te richten, de Vaccine Alliance. Het zou tegen het einde van 2021 2 miljard doses moeten verdelen. Tot nu toe is het erin geslaagd om slechts 240 miljoen te verdelen.
Het probleem was grotendeels een aanbod, gezien de enorme aankopen van vaccins door rijkere landen. Maar er is ook de uitdaging om doses te leveren aan landen waar de medische infrastructuur zwak is. Als gevolg hiervan meldt het Global Dashboard for Vaccine Equity dat op 21 september slechts 3,31% van de mensen in lage-inkomenslanden is gevaccineerd met ten minste één dosis, vergeleken met 61,51% van de mensen in hoge-inkomenslanden.
Laten we eerlijk zijn: de rijken besturen de wereld en de Verenigde Naties hebben gewoon niet de macht om dat te veranderen.
Klimaatverandering
Evenmin is de VN de uitdaging van klimaatverandering aangegaan. Hier is het probleem er een van het sluiten van effectieve compromissen. Het VN-Raamverdrag inzake klimaatverandering is het orgaan dat verantwoordelijk is voor het bijeenroepen van de Conferentie van de Partijen (COP) die elk jaar bijeenkomen. In Parijs slaagde COP21 er in 2015 in om tot een bindend verdrag over klimaatverandering te komen. Maar de toezeggingen van alle partijen bij de overeenkomst waren niet voldoende om de CO2-uitstoot snel genoeg te verminderen om een catastrofale stijging van de mondiale temperatuur te voorkomen.
Bovendien waren de toezeggingen vrijwillig. De Amerikaanse delegatie drong hierop aan omdat ze vreesde dat het Congres eventuele bindende toezeggingen zou verwerpen. Het is dan ook geen verrassing dat de CO2-uitstoot dit jaar naar verwachting met 5% zal stijgen , de op één na grootste stijging in de geschiedenis.
De fout ligt ook hier vooral bij de rijkste landen – China, de Verenigde Staten, Japan, Duitsland, Zuid-Korea, Canada, Saoedi-Arabië – die de grootste uitstoters van koolstof zijn geweest. Maar rijke landen hebben ook geweigerd om genoeg geld te verstrekken om armere landen te helpen bij de overgang naar schonere energie. In 2009 beloofden rijke landen om tegen 2020 100 miljard dollar te mobiliseren voor deze transitie. Tien jaar later komt het fonds nog steeds $ 20 miljard tekort.
Andere problemen
Natuurlijk hebben veel landen te maken met een andere dodelijke plaag: oorlog. Stel je voor hoeveel levens zouden worden gered, hoeveel wederopbouw zou kunnen plaatsvinden en hoe golven vluchtelingen zouden kunnen worden verminderd als de VN een vredesmissie in Afghanistan zou kunnen uitvoeren, een aanwezigheid op de grond in Syrië zou kunnen vestigen en strijdende partijen zou scheiden in de provincie Tigray in Ethiopië. In plaats daarvan is de VN gedegradeerd tot het verlenen van humanitaire hulp. Het programma in Syrië, met een doel van 4,2 miljard dollar per jaar, is het grootste ter wereld.
Maar humanitaire hulp is een nooit eindigende put bij gebrek aan veiligheid op de grond. Het grootste deel van het budget voor vredeshandhaving van de VN gaat naar de bestaande 13 missies. De regering-Biden heeft beloofd de vredeshandhavingsrekening van meer dan $ 1 miljard te betalen die ze de VN verschuldigd is, maar de VN zal veel meer nodig hebben dan dat om een effectieve rol te spelen bij het brengen van vrede en veiligheid in de meest door conflicten verscheurde gebieden van de wereld.
Om te beginnen heeft de VN niet de mogelijkheid om snel te reageren op noodsituaties over de hele wereld. Een noodvredesdienst zou die leemte kunnen opvullen. Het heeft internationaal enige steun en het is zelfs twee keer naar voren gekomen als rekeningen in het Amerikaanse Congres. Zonder een permanent, professioneel korps van hulpverleners, zullen de VN constant een stap achterlopen bij het aanpakken van crises over de hele wereld.
De ondergefinancierde VN
Het is geen gemakkelijke tijd voor de Verenigde Naties. Het is ondergefinancierd. Voorstellen om het bestuur te hervormen zijn grotendeels nergens uitgekomen. Het is gedwongen ad-hocreacties op ’s werelds grootste problemen samen te smeden.
Maar misschien is de grootste uitdaging voor de VN de weigering van natiestaten om voldoende bevoegdheden te delegeren aan internationale instellingen. Rechtse populisten als Donald Trump en Jair Bolsonaro vielen dagelijks ‘globalisten’ aan. Ze hebben zoveel mogelijk gedaan om internationale overeenkomsten te vernietigen, maar ze staan niet alleen. De Russische Vladimir Poetin en de Chinese Xi Jinping hebben erop aangedrongen dat ze het recht hebben om te doen wat ze willen binnen hun eigen landsgrenzen. Rodrigo Duterte uit de Filipijnen verzet zich tegen elke “inmenging” in zijn drugsoorlog als onderdeel van een onderzoek naar de schendingen van de mensenrechten door zijn regering. Daniel Ortega uit Nicaragua heeft zich op dezelfde manier verzet tegen de kritiek van de VN op zijn staat van dienst op het gebied van mensenrechten. De meeste sterke leiders kijken sceptisch naar de VN.
Zonder veel geld of institutionele geloofwaardigheid en geconfronteerd met een sterke anti-internationalistische filosofie, hebben de Verenigde Naties veel moeite haar leden te dwingen de mensenrechten, het milieu of de rechtsstaat te beschermen. Kijk hoe vruchteloos het was in de omgang met Jair Bolsonaro.
Zonder geloofwaardige handhavingsmechanismen zullen de VN niet in staat zijn om de Bolsonaro’s van de wereld zich verantwoordelijk te laten gedragen. En helaas verspreidt de ziekte van het bolsonarisme zich.
