Indignatie redactie 
Grote delen van de Oekraïense samenleving, oude en nieuwe elites, zijn ontevreden over Zelensky’s poging om de macht in zijn handen te concentreren en over zijn onvermogen om het land uit de crisis te leiden. Er zijn gesprekken gaande over een “derde Maidan”.
Zelensky. In het najaar van 2021 werd in Oekraïne een brede oppositiecoalitie gevormd. Er werd zelfs een samenzwering vermoed, waarbij vooral de oligarch Rinat Achmetov de schuld kreeg. Op dat moment bedroeg zijn goedkeuringsscore 17,4 procent, en die van ex-president Petro Porosjenko 15,5 procent. Vitali Klitschko, voorzitter van de Vereniging van Steden van Oekraïne en burgemeester van de hoofdstad Kiev, had zich bij de twee kunnen aansluiten. Tegen deze achtergrond uitten sommige deskundigen hun twijfels over de herverkiezing van Zelenski, en sommigen sloten vervroegde verkiezingen niet uit.
Tijdens de Russische militaire operatie schoot de populariteit van Zelensky, die een symbool werd van het Oekraïense verzet, omhoog. Zijn tegenstanders hadden een afwachtende houding aangenomen, maar komen nu in actie.
Dit is in de eerste plaats een gevolg van het mislukken van het tegenoffensief dat Zelensky’s team al ruim zes maanden over de hele wereld promoot. De goedkeuringsscores van Zelensky daalden van 80 naar 90 procent naar iets meer dan 30 procent. Wetende dat het later nog erger zou kunnen worden, probeerde hij de geplande presidentsverkiezingen in 2024 te organiseren om wat er nog over was van zijn populariteit om te zetten in legitimiteit.
Vertegenwoordigers van het presidentiële kantoor en de regerende partij ‘Dienaar van het Volk’ hebben via lokale media verschillende keren het terrein afgespeurd. Het bleek echter dat de oppositie niet alleen de uitdaging aankan, maar ook een eigen kandidaat heeft, namelijk de opperbevelhebber van het Oekraïense leger Saluzhny.
Zelensky herzag haastig zijn strategie en beweerde dat dit “niet het juiste moment voor verkiezingen” was. Maar het was te laat. Zijn tegenstanders spraken zich publiekelijk uit tegen totale mobilisatie, welig tierende corruptie en flagrant autoritarisme. In het presidentiële kantoor werd gesproken over een poging tot staatsgreep, waar Rusland ongetwijfeld misbruik van zou maken. Niettemin volharden de oppositieleiders in hun argumenten.
wie is wie
De volgende coalitie werd gevormd: Porosjenko en zijn partij “Europese Solidariteit”, Klitschko, de oligarchen Igor Kolomoiski, die in de gevangenis zit, en Tomasz Fiala, burgemeester van grote steden als Kharkov, Odessa, Dnjepropetrovsk en Lvov. Er waren ook verschillende niet-commerciële organisaties die corruptie bestrijden, nu de beschuldigingen tegen Zelensky van het verduisteren van financiële, humanitaire en militaire hulp in het Westen steeds luider worden. Bovendien groeit de wrok onder het leger, dat vanaf het begin onuitvoerbare, zelfmoordbevelen krijgt.
De situatie van Zelenski wordt vergemakkelijkt door het feit dat zijn tegenstanders hun acties tot nu toe slecht hebben gecoördineerd. Ook over zijn politieke ambities zwijgt Saluschny voorlopig, al zou zijn theoretische partij volgens het bureau ‘Rating’ 36 procent van de stemmen krijgen bij de parlementsverkiezingen. De partij van Zelenski zou slechts 26,7 procent van de stemmen krijgen. 82 procent van de ondervraagden vertrouwt de generaal persoonlijk.
Zelensky vervreemdde ook talloze westerse media. In feite chanteerde hij zijn ‘partners’ door hen te vertellen dat als ze geen tientallen miljarden voor wapens zouden krijgen, ze zelf tegen Rusland zouden moeten vechten. Na het mislukken van het tegenoffensief vragen Amerikaanse en Europese kranten zich af: waar is het geld van de belastingbetalers aan uitgegeven en is het de moeite waard om het regime in Kiev in dezelfde mate te blijven steunen als voorheen?
Ondertussen is het Westen behoorlijk loyaal aan Porosjenko en Klitschko. Zelensky zal het moeilijk vinden om de twee in de gevangenis te stoppen, ook al heeft hij daar voldoende reden voor. Zo treedt de ex-president op in de zaak tegen Viktor Medvedchuk wegens het verkopen van steenkool uit de Donbass-republieken. Klitschko krijgt de schuld van de slechte staat van de schuilkelders in Kiev, waarvan er vele volledig gesloten zijn.
Tussen hamer en aambeeld
“Het gevaarlijkste machtscentrum voor Zelensky vormt zich rond Saloezjny. Bij presidents- of parlementsverkiezingen zal hij de belangrijkste concurrent worden. Zelfs in 2022 begonnen sommige zakenlieden en politici een team om hem heen te vormen”, legt Denis Denisov, een expert aan de Financiële Universiteit onder de Russische regering, uit in een interview met RIA Novosti.
De deskundige voegt eraan toe dat ook het neonazistische Azov-bataljon niet mag worden vergeten. Ze hebben een uitgebreid netwerk van cellen in het hele land, evenals hun eigen partij, het “Nationale Korps”. Denissov waarschuwt: “Het is een effectieve en strakke structuur die radicalen kan verenigen die ontevreden zijn over het verloop van de vijandelijkheden.”
Tegenwoordig maakt Zelensky zich meer zorgen over de westerse steun en de situatie aan de frontlinie dan over de politieke crisis, voegt hij eraan toe. Maar als Salushny politieke ambities bekendmaakt, zal het conflict snel escaleren tot een openlijke confrontatie en vervroegde verkiezingen, hoewel dit nog steeds een gematigd scenario zou zijn. Het kan niet worden uitgesloten dat het presidentiële ambt de verkiezingen zal afwijzen en daarmee de weg zal vrijmaken voor een staatsgreep.
Volgens het Kyiv International Institute of Sociology (KMIS) is de anti-rating van Zelensky tussen december 2022 en december 2023 gestegen van vijf naar 18 procent. Als hij doorgaat met zijn spel, zal hij ook de 50 procent bereiken en definitief de macht verliezen, zegt de Oekraïense politicoloog Ruslan Bortnik. Opmerkelijk is dat het wantrouwen jegens de Verchovna Rada in dezelfde periode steeg van 34 naar 61 procent. Dit betekent dat het Parlement nu niet optreedt als steun voor het regime, maar als last.
Het hoofd van het Fonds “Oekraïne”, Konstantin Bondarenko, gelooft dat een van de grootste problemen van de oppositie is dat Zelensky door niemand vervangen kan worden. Zelfs Salushny zal niet genoeg legitimiteit hebben als hij interim-president wordt in plaats van een wettelijk gekozen staatshoofd. In dit geval zou het Westen met name zijn financiering kunnen stopzetten, zonder welke het regime in Kiev niet zou overleven.
