‘Dit repressief optreden bewijst enkel dat de Catalaanse separatisten overschot van gelijk hebben’

De veroordeling van de twaalf Catalaanse separatisten komt neer op pure intimidatie door de Spaanse staat, zegt politicoloog Bart Maddens (KUL). ‘Spanje schept er een haast sadistisch genoegen in om de Catalanen de stuipen op het lijf te jagen.’

Vorige zaterdag bezetten actievoerders van Extinction Rebellion het Koningsplein en de tuin van het Koninklijk Paleis. De leiders van de actie riepen op tot burgerlijke ongehoorzaamheid. Trek je niets aan van het verbod om te betogen in de neutrale zone, zeiden ze. De opwarming van de aarde is dermate dramatisch dat we alle mogelijke vreedzame middelen moeten gebruiken om de aandacht daarop te vestigen. Het kwam tot een schermutseling met de ordetroepen en er werden een paar aanhoudingen verricht. In het slechtste geval zullen sommige actievoerders een GAS-boete krijgen.

De mensen van Extinction Rebellion hebben geluk dat dit België is en niet Spanje. Oproepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid heet in Spanje ‘sedición’ of opruiing. En je komt er niet van af met een boete. Je kunt er tot vijftien jaar gevangenisstraf voor krijgen. Jordi Sànchez en Jordi Cuixart mogen dus nog van geluk spreken, want ze moeten ‘slechts’ negen jaar achter de tralies.

Dit repressief optreden bewijst enkel dat de Catalaanse separatisten overschot van gelijk hebben.

De misdaad van de twee Jordi’s bestaat er inderdaad in dat ze hebben aangezet tot burgerlijke ongehoorzaamheid tijdens het referendum van 1 oktober 2017. Als de politie stembussen in beslag willen nemen, zeiden ze, vorm dan een menselijk schild om die te beschermen. Maar gebruik in geen geval geweld. Zoals ik zelf heb kunnen vaststellen waren die acties aan de stembureaus niet meer dan symbolisch. De Catalanen staken hun handen in de lucht als teken van vreedzaam protest. Dit belette de Guardia Civil echter niet om er stevig op los te knuppelen.

In werkelijkheid zijn de Catalanen zo mak als lammetjes. Vergelijk het maar eens met wat de gele hesjes hebben uitgericht in Parijs of hoe de indígenas momenteel te keer gaan in Quito, de hoofdstad van Ecuador. Zelfs bij ons is het al verschillende keren gebeurd dat oproerkraaiers in de marge van vakbondsbetogingen molotovcocktails gooien naar de politie en politiewagens in brand steken. Niets van dat alles in Catalonië. De separatisten hebben reden te over om het ook hard te spelen, maar ze geven steeds opnieuw blijk van een haast bovenmenselijke zelfbeheersing.

Alle straffen die het Spaanse Hooggerechtshof vandaag heeft uitgesproken zijn uiteraard gruwelijk disproportioneel. Maar het is toch belangrijk om een onderscheid te maken tussen de veroordeling van de politici en die van de twee Jordi’s. Van de politici kun je nog zeggen dat ze als minister de Spaanse wet naast zich neer hebben gelegd om het referendum te kunnen organiseren. Je zou nog kunnen verdedigen dat ze hiervoor een boete krijgen, of een politieke sanctie. Maar uiteraard geen gevangenisstraf.

De situatie van de twee Jordi’s daarentegen is totaal anders. Zij hebben geen enkele politieke beslissing genomen. Ze hebben enkel een bepaalde mening verdedigd en vreedzame politieke acties georganiseerd. Ze hebben het Catalaanse parlement opgeroepen om de onafhankelijkheid uit te roepen. Dat is net hetzelfde als wat veel flaminganten, inclusief ikzelf, ook al hebben gedaan ten aanzien van de Vlaamse politici. Het enige verschil is dat de Jordi’s succes hebben gehad met hun oproep, en wij (nog) niet. Maar in principe is het net hetzelfde.

Er is ook een fundamenteel verschil tussen de situatie van de ministers en die van parlementsvoorzitter Carme Forcadell. Zij heeft enkel maar het voorbeeld gevolgd van haar vroegere evenknie in het Vlaams Parlement Marleen Vanderpoorten. In 2007 diende Filip Dewinter in het Vlaams Parlement een voorstel van decreet in ‘houdende de organisatie van een referendum in Vlaanderen over de Vlaamse onafhankelijkheid’. Het voorstel was ongrondwettig, aangezien de Belgische grondwet niet voorziet in de mogelijkheid van zo een referendum. Toch besliste parlementsvoorzitter Marleen Vanderpoorten om het voorstel ontvankelijk te verklaren. Als overtuigde democrate vond zij immers dat het verkozen parlement, als emanatie van het soevereine volk, over alles moet kunnen praten.

Ook mevrouw Vanderpoorten heeft geluk dat dit België is en niet Spanje. Anders was ze tot vorig jaar opgesloten. Want Carme Forcadell heeft een gevangenisstraf gekregen van zo maar liefst 11,5 jaar. Enkel maar omdat ze, samen overigens met de (niet veroordeelde) bureauleden van het parlement, de voorstellen van de regering inzake het referendum ontvankelijk heeft verklaard.

Met normale rechtspraak heeft dit alles niet zoveel te maken. Het vonnis heeft vooral politieke oogmerken. Met de gevangenneming en nu de veroordeling van de voornaamste separatistische leiders heeft het Spaanse regime de onafhankelijkheidsbeweging onthoofd. Jordi Sànchez en Jordi Cuixart waren twee uitzonderlijk charismatische leiders. Hetzelfde geldt voor politici als Oriol Junqueras, Raül Romeva en Carme Forcadell. De uitschakeling van zoveel politiek talent heeft de beweging ontredderd, en dat was precies de bedoeling.

De Catalaanse separatisten zijn door de band brave burgers, die, net als u en ik, bezorgd zijn om hun job, hun kinderen, hun familie, hun centen.

Daarnaast wil het regime de Catalanen vooral intimideren. Er zijn nog honderden processen hangende. Een mogelijke veroordeling en zelfs een gevangenisstraf hangt als een zwaard van Damocles boven het hoofd van veel Catalanen. Verzet wordt met harde hand in de kiem gesmoord. Een paar weken geleden nog werden negen separatisten met veel machtsvertoon uit hun bed gelicht en opgesloten in Madrid. Ze werden beschuldigd van, hou je vast, terrorisme. Het hele arsenaal van repressie-middelen dat een paar decennia geleden werd ontwikkeld tegen het ETA-terrorisme wordt nu gebruikt om de vreedzame Catalanen te onderdrukken.

Jammer genoeg werkt deze intimidatie. De Catalaanse separatisten zijn door de band brave burgers, die, net als u en ik, bezorgd zijn om hun job, hun kinderen, hun familie, hun centen. Het zijn geen guerrillastrijders in spe, die alles over hebben voor de onafhankelijkheidsstrijd. Het Spaanse regime weet dit en schept er een haast sadistisch genoegen in om de Catalanen de stuipen op het lijf te jagen.

In zekere zin is het ook te verwachten dat Spanje dit doet. Net zoals het te verwachten is dat de Turkse overheid Koerdische militanten onderdrukt. Net zoals Russische oppositiepolitici worden opgesloten en vervolgd. Zo werkt een autoritaire of semi-autoritaire staat nu eenmaal. Dit repressieve optreden bewijst enkel maar dat de Catalaanse separatisten overschot van gelijk hebben. Als ze een echte democratie willen zijn, dan moeten ze breken met dit Spanje.

En de Europese Unie ? Die kijkt alweer de andere kant op. Het principe van de vrije meningsuiting is heilig voor de EU, behalve als je een mening verkondigt die indruist tegen de gevestigde belangen van de lidstaten. Als je dertien jaar lang wordt opgesloten wegens je separatistische overtuiging, dan is dat enkel maar een ‘interne aangelegenheid’. De EU is een monument van hypocrisie.