Indignatie redactie 
Oud-president blijft bijzonder invloedrijk
Donald Trump was vele zaken tijdens zijn (voorlopig enige) ambtstermijn. Een stem voor een groep Amerikanen die zich achtergelaten voelde in een geglobaliseerde wereld. De populistische kaper van de partij van Lincoln, Reagan en Bush voor de Republikeinse elite.
Een kijkcijferkanon voor traditionele media die moesten opboksen tegen steeds populairdere, online vormen van informatieverspreiding. De baarlijke duivel voor progressief Amerika. En, in de finale weken van zijn presidentschap, de aanstoker van vandalisme in de federale hoofdstad voor zowat iedereen.
Ruggesteun
Maar wie is Donald Trump vandaag? Opiniemakers beschrijven de oud-president in de eerste plaats als ‘kingmaker’ binnen de Republikeinse Partij. Een formele steunbetuiging (‘endorsement’) van ‘The Donald’ is inderdaad de meest gezochte ruggesteun in Republikeinse voorverkiezingen. Trump, die al langer dan één jaar geen officieel ambt meer bekleedt, blijft uitzonderlijk populair en invloedrijk bij Republikeinse kiezers.
Voor nobele onbekenden kan de support van de voormalige zakenman uit New York een influx van cash en aandacht betekenen. Zelfs zonder zijn sociale mediakanalen – de man blijft verbannen van Facebook en Twitter – is geen megafoon groter dan die van Donald Trump.
Revanchisme
Ondertussen gebruikt de oud-president de Republikeinse voorverkiezingen als zijn persoonlijk strijdveld voor zijn revanchistische ambities. Trump is namelijk op het oorlogspad tegen Republikeinse hoogwaardigheidsbekleders, die in de nasleep van de presidentsverkiezing van 2020 als onvoldoende loyaal gepercipieerd werden.
Zo zijn er in de eerste plaats de zeventien Republikeinse parlementariërs – tien in het Huis van Afgevaardigden en zeven in de Senaat – die voor de afzetting van de toenmalige president stemden. Nadat Trump maandenlang bleef volhouden dat het Witte Huis van hem ‘gestolen’ werd, bestormden enkele honderden van zijn aanhangers het federale parlementsgebouw. De Democraten in het Huis van Afgevaardigden stemden vliegensvlug een afzettingsresolutie die uiteindelijk door de Senaat verworpen werd.
De parlementsleden die ervoor kozen om ondanks de toorn van de oud-president hun herverkiezing na te streven, zullen moeten afrekenen met een door Trump gesteunde uitdager. De meest prominente volksvertegenwoordiger is Liz Cheney, dochter van oud-vicepresident Dick Cheney en vertegenwoordiger voor de staat Wyoming in het Huis van Afgevaardigden. Tot voor kort maakte zij deel uit van het Republikeins leiderschap, maar haar voortdurende kritiek op Donald Trump kwam haar duur te staan. Na haar leiderschapspositie dreigt ze nu immers ook haar parlementszetel kwijt te spelen.
Georgia
Maar niet enkel de voorstanders van impeachment heeft de voormalige commander-in-chief in het vizier. Ook Republikeinen die weigerden hun ambt te gebruiken (misbruiken?) om de integriteit van de stembusgang in twijfel te trekken.
Zo steunt Donald Trump de uitdager van de gouverneur van Georgia, Brian Kemp. Kemp weerlegde de aantijgingen van Trump dat Georgia omwille van kiesfraude de kant van Joe Biden had gekozen. De gouverneur weigerde mee te stappen in Trumps verhaal en liet er geen twijfel over bestaan dat de verkiezing in zijn staat volgens het boekje was verlopen. Dik tegen de zin van de president.
Een interessant detail is de identiteit van de door Trump gesteunde uitdager. David Perdue vertegenwoordigde tot voor kort Georgia als senator in het federale parlement. Enkele maanden nadat de toenmalige president de presidentsverkiezing had verloren, verloor ook Perdue zijn Senaatszetel. Eén van de door analisten aangehaalde reden voor Perdues nederlaag waren de twijfels die Trump zaaide over de legaliteit en legitimiteit van de stembusgang twee maanden eerder. Hierdoor zouden heel wat aanhangers van de president niet zijn komen opdagen voor hun senator.
Schatkist
Het vermoeden is dat Donald Trump niet enkel kingmaker, maar ook opnieuw king wil zijn. Peiling na peiling toont aan dat de oud-president een optie heeft op de presidentsnominatie van de Republikeinse Partij. In de meest recente bevraging gaf meer dan de helft van het Republikeinse electoraat aan dat het een tweede ambtstermijn wel ziet zitten. Trumps dichtstbijzijnde achtervolger loopt veertig procentpunten achter.
Financieel zit hij er bijzonder warmpjes bij. De miljardair heeft een politieke schatkist ter waarde van 120 miljoen dollar. Met die schatkist kan hij zijn activiteiten voor de nabije toekomst financieren en zo politiek relevant blijven. Dat geld kan de oud-president gebruiken om verkiezingsonderzoek te financieren, marketingcampagnes te voeren en politieke bondgenoten te steunen.
Ron DeSantis
Ondertussen zoeken Trumps politieke tegenstanders naar manieren om een terugkeer van de oud-president naar het nationale politiek toneel te verhinderen. Republikeinen die de voordelen van het ‘Trumpisme’ erkennen maar de toxiciteit van de man willen mijden, zoeken naar een ‘Trumpiaans’ alternatief voor de president. Een man met de voordelen van The Donald, zonder zijn nadelen.
Velen denken deze figuur te hebben gevonden in de gouverneur van Florida, Ron DeSantis. DeSantis’ ster schitterde het voorbije anderhalf jaar aan de conservatieve hemel door zijn aanpak van de coronacrisis. Dat de balans tussen vrijheid en (de illusie van) veiligheid in Florida overhelde in het voordeel van deze eerste, wordt gesmaakt door het Republikeinse kiespubliek. Er wordt verwacht dat DeSantis dit jaar eenvoudig wordt herkozen als gouverneur, waarna de weg zou openliggen voor een gooi naar het presidentschap.
Weinigen denken evenwel dat DeSantis zal concurreren met Trump. De gouverneur wordt vooral gezien als een alternatief indien de dan 78-jarige Trump niet kandideert. Dat DeSantis de oud-president uit de race houdt lijkt bijzonder onwaarschijnlijk. Dat het omgekeerde gebeurt dan weer des te waarschijnlijker.
Rebellie
Als het met politieke middelen niet lukt, dan misschien wel met juridische. Democraten en Republikeinen die niet geïnteresseerd zijn in een nieuw seizoen van de Trump-show lieten hun oog vallen op een weinig bekende clausule uit de federale grondwet.
Het veertiende amendement van de Amerikaanse constitutie stelt dat een persoon die deelgenomen heeft aan een ‘opstand of rebellie tegen de grondwet’ niet verkozen kan worden tot enig militair of burgerlijk ambt. Bedoeling van dit artikel was het verhinderen dat oudgedienden van de Confederatie – het slavenhoudende collectief van staten dat zich afscheurde van de Unie, wat het begin van de Burgeroorlog inluidde – nog deel te nemen aan het politieke leven. Maar de bewoording staat een ruime interpretatie toe: nergens worden de termen ‘opstand’ of ‘rebellie’ gedefinieerd.
Volgens sommige juridische experten kunnen de feiten van zes januari 2021 onder de kwalificatie ‘opstand’ of ‘rebellie’ vallen. Maar hoe de potentiële sanctie moet worden geïmplementeerd is vooralsnog onduidelijk. Moet een rechtbank zich uitspreken? Of is de vaststelling van onverkiesbaarheid een taak voor het federaal parlement? Bovendien is er de vraag of de voormalige president van het Witte Huis weghouden via ‘juridische trucjes’ het politieke vuur niet verder zal aanwakkeren. Wat er ook gebeurt: de Verenigde Staten zijn nog niet meteen af van Donald Trump.
