Op het eerste gezicht leek de uitslag in Duitsland voor de EU-verkiezingen in eerste instantie niet van betekenis te zijn geweest. De media trompetterden de achteruitgang van rechts. Alternatief voor de 11 procent van Duitsland (AfD) na een opiniepeiling van maar liefst 18 procent in 2018 leek het erop dat Angela Merkel de storm tegen haar kanselarij van rechts had doorstaan.
Maar, door dit te doen, stelde ze zich open voor een aanval van links. De gezamenlijke resultaten voor de regerende coalitie in Duitsland waren slechts 45%, waarbij de sociaal-democraten (SPD) zelfs hun recente slechte peilingsgegevens ondermaats presteerden en slechts 15,8% van de stemmen kregen.
Het was het verlies voor de SPD in Bremen die voor het EU-parlement stemde, maar het eigen parlement van de SPD was echter het meest verontrustend, omdat de SPD een punt verloor aan de CDU van Merkel. Dit was het eerste verlies in 73 jaar dat de SPD in Bremen voor het eerst in 73 jaar in de geschiedenis van de staatsverkiezingen voor de SPD verloren ging.
Dat gaf aanleiding tot twee grote stappen in het kielzog van de resultaten. Merkel zou ‘ongepensioneerd’ zijn als hoofd van de CDU en, belangrijker nog, Andrea Nehles zou zijn afgetreden als leider van de sociaal-democratische Unie (CDU).
Dit heeft nu de toekomst van de huidige Grote Coalitie in twijfel getrokken.
En de vraag is nu of zij kan overleven tot de volgende verkiezingen in 2021. De recente golf van speculaties hierover na het aftreden van Nehles doet me geloven dat er achter de schermen misschien iets is dat dit in de hand werkt.
De Groenen hebben een sterke stijging van meer dan 20 procent laten zien en wat al vier jaar lang als een proteststem van de SPD-stempel van Merkel’s eerste beleid van de EU werd gezien, heeft aan belang gewonnen. Deze verkiezingsuitslagen van de EU impliceren dat het SPD, net als de Tories in het Verenigd Koninkrijk, mogelijk eindeloos in verval is geraakt.
De groenen in Duitsland zijn van de meest havikachtige soort. Zij zijn het meest militant in het tot stand brengen van maatschappelijke verandering door middel van progressieve politiek en de SPD heeft in hun ogen al te lang met Merkel gespeeld. Deze resultaten zullen hen alleen maar schriller maken.
En het zal ook in de EU een domino-effect hebben.
Dus, zoals ik al zei in mijn laatste artikel, het centrum houdt niet stand in Europa. En de dagen van centrumpolitici als Merkel zijn geteld. Grote coalities die voor niets anders staan dan de zorg voor de voortgang van het Europese project waren de grote verliezers van beide zijden van het politieke gangpad, vorige maand.
De politieke radicalen zullen nu veel meer zeggenschap en invloed hebben in de loop van Europa. En het begint met de opkomst van de Groenen in Duitsland. Zij hebben zich nu al maanden boven de 16 procent gehouden en zijn net door een grote verkiezing boven dat kritische niveau gekomen.
Dit is nu een sociale beweging in Duitsland, geen proteststem. En dat kan de regering-Merkel gemakkelijk ten val brengen.
Het probleem is echter dat er nu geen werkbare coalitie meer mogelijk is, tenzij de Groenen zich tot 35% opstapelen, waardoor de SPD volledig wordt weggevaagd.
De Groenen waren de belangrijkste reden dat Merkel het zo moeilijk had om na de verkiezingen van 2017 een coalitie samen te stellen. Of ze zal harder naar links moeten springen en haar toch al zwakke relatie met de Christelijke Sociale Unie (CSU) in Beieren moeten vervreemden, of ze zal een coalitie met AfD moeten overwegen, wat een vervloeking is voor iedereen.
Merkel heeft de afgelopen anderhalf jaar zoveel politiek kapitaal besteed aan het terugdringen van de opkomst van de AfD vanwege haar rampzalige immigratiebeleid, dat het haar nu echt in de problemen heeft gebracht als de coalitie uiteenvalt.
Ik ben er zeker van dat dit de reden is waarom ze ‘niet gepensioneerd’ is als hoofd van de CDU, om de SPD voorlopig aan de kant te helpen houden. Maar er zijn later dit jaar drie grote staatsverkiezingen in Oost-Duitsland – Brandenburg, Saksen en Thüringen.
Dit zijn nu allemaal AfD-bastions. AfD won Brandenburg en Saksen en bijna gewonnen in Thüringen. Dit is het opzetten van een sterke Oost/West kloof in Duitsland die Merkel niet verbetert.
Vooruitkijkend gaan Brandenburg en Saksen op 1 september naar de peilingen. Sterke shows van AfD zouden hen zes weken later, wanneer Thüringen naar de stembus gaat, moeten geven. Vooral Brandenburg is voor hen van groot belang, aangezien de Groenen nu de dominante partij in Berlijn zijn.
De weg voor Merkel om de macht in Duitsland vast te houden is net meer verdraaid. Haar beleid heeft het recht tegen haar geradicaliseerd en tegelijkertijd de harde linkerzijde ontevredengesteld. Die trend zal zich pas in de loop van de tijd voortzetten.
Het grote probleem voor deze beide jongere partijen is het leren regeren. Het is gemakkelijk om een kracht voor verandering te zijn als je een vat bent voor de woede en frustratie van mensen. U kunt de belangrijkste partijen beïnvloeden in het innemen van uw standpunten, die deel uitmaakt van wat de aantallen van CDU’s heeft gestabiliseerd, die Merkel hebben sterkere immigratiecontroles omhelzen.
Het is een heel ander verhaal, vooral in het duistere parlementaire systeem van Duitsland, wanneer je deals moet sluiten om stabiel leiderschap te kunnen bieden.
Dat is waar de leiding van AfD aan dit punt neer is gevallen. Zij bewogen zich niet van hun handtekeningsplatformpunt weg van hun handtekenings snel genoeg om Merkel te overvleugelen en zij wierp hun de groei nationaal af. Nu moeten zij op hun regionale invloed door goed bestuur voortbouwen, als zij hefboomwerking hun lood in regerende coalities, en het zijn respectabele leden van de Bundestag kunnen uitoefenen.
Voor zowel de Groenen als de AfD is het goede nieuws dat Merkel kwetsbaar is voor de economie. De snel vertragende Duitse economie in combinatie met de gespannen relatie van Merkel met de Amerikaanse president Donald Trump zal haar tegenwerken in haar coalitie.
Dit is waar AfD het hiaat met kiezers kan overbruggen en hun meerderheden in de oostelijke staten kan steunen, benadrukkend dat de huidige knoeiboel de fout van Merkel is en een plan heeft over hoe te om dingen te bevestigen. Zij kunnen beginnen met het eisen van sancties tegen Rusland over de Krim. Merkel is hier kwetsbaar.
Zij probeert om dit te doen terwijl het redden van gezicht en niet het verontrusten van Trump te doen. Dat is niet mogelijk, dus ze blijft niet leiden en laat de status quo niet voortbestaan, terwijl de Duitse economie te lijden heeft onder een gebrek aan zakelijke kansen voor de belangrijkste industrieën.
De handel met Rusland heeft zich hersteld tot het niveau van voor de sancties, maar is nog steeds veel lager in de belangrijke staat Beieren, waar zelfs de Groenen vooruitgang boeken.
Maar voorlopig lijkt het me dat het moeilijk zal zijn om de huidige regering neer te halen, omdat de huidige verkiezingen een levensvatbare coalitie die een stabiele meerderheid zou kunnen afdwingen, onmogelijk maken. De instabiliteit van de politieke situatie in Duitsland zal zich net onder de krantenkoppen blijven ontwikkelen tot Merkel eindelijk aan haar einde komt.