Indignatie redactie 
Cryptocurrencies zoals Bitcoin en Ether (Ethereum) liggen momenteel op ieders lippen. Voor veel enthousiastelingen initiëren ze een evolutie van het monetair beleid die het monopolie van de centrale bank op het monetaire systeem doorbreekt. De crypto’s brengen momentum in de valutawinkel. Sinds enige tijd zijn ook centrale banken bezig met het zelf uitbrengen van digitale valuta. De ECB, de Fed en de Bank of England opereren vanuit het open hart van ons monetaire systeem.
Vandaag de dag is ongeveer 90 procent van het geld in omloop depositogeld dat is gecreëerd door bankleningen. Dat wil zeggen, geld dat ofwel op de rekeningen van de banken ofwel op de rekeningen van de banken bij de centrale bank staat. De rest van het geld, ongeveer 10 procent, is contant geld dat rechtstreeks door de centrale bank is uitgegeven als “papiergeld” of als munten van de staat. Kortom: vandaag is 90 procent van het geld virtueel, dus in principe vergelijkbaar met digitaal geld. Als centrale banken over digitaal geld praten, bedoelen ze iets anders. Je bedoelt digitaal geld voor iedereen dat door de centrale bank ter beschikking wordt gesteld en op het bedrag waarvan de centrale bank direct invloed heeft. Uiteindelijk willen de centrale banken naast contant geld en deposito nog een derde variant creëren: digitaal centrale bankgeld. Dat roept prangende vragen op. Ons banksysteem is al erg fragiel omdat de geldhoeveelheid in geld en boeken steeds groter wordt.
Als een bank met insolventie wordt bedreigd, proberen alle rekeninghouders hun depositogeld op te nemen bij deze bank. Als een groot aantal rekeninghouders tegelijkertijd hun geld wil opnemen, dan is dat niet in deze mate beschikbaar. Het contant opnemen van depositogeld is dan ook de achilleshiel van het monetaire systeem. Vanwege de beperkte hoeveelheid contant geld is er een bankrun bij deze bank. Vaak zorgt dit ook voor paniek bij spaarders van andere banken, die dan ook hun depositogeld uit de geldautomaat willen halen. Dit wordt al snel een systeemrisico voor het hele banksysteem. Er dreigt instorting.
Vandaag moeten we af van het gevoel van zekerheid dat ons geldsysteem echt gewapend is tegen dit domino-effect. De spaarders bij een bank weten meestal niet dat hun spaargeld een achtergestelde schuld is van de bank aan de klant, maar ze vermoeden de problemen. De deposito’s van de klant bij zijn bank hebben slechts het karakter van een lening. Hieruit volgt veel. Als een bank failliet gaat, maakt ook de achtergestelde lening van de bankcliënt, in de vorm van het spaardeposito, deel uit van de boedel. De angst van de spaarders is dan ook niet ongegrond, want als ze pas op het allerlaatste moment tevreden zijn uit de boedel, is het individueel beter om zo snel mogelijk je eigen rekening te wissen en onder de matras te schuiven. De wetgever en de instituten hebben hier conclusies uit getrokken. De wetgever heeft een depositobeschermingssysteem gecreëerd dat wettelijk 100.000 euro per deposant en rekening garandeert. Ook de private banken hebben dit aangevuld en spaarbanken en Volksbanken hebben zelfs het bestaan van elk afzonderlijk instituut (instituutsbeveiliging) toegezegd. Als het niet helpt om blijvend vertrouwen in deze instellingen te creëren, dan kan alleen de centrale bank helpen. Ze is de ‘lender of last resort’ en kan zoveel geld bijdrukken als ze wil. In het beste geval is het een kwestie van tijd en vertrouwen. Alleen de centrale bank kan helpen om duurzaam vertrouwen in deze instellingen te creëren. Ze is de ‘lender of last resort’ en kan zoveel geld bijdrukken als ze wil. In het beste geval is het een kwestie van tijd en vertrouwen. Alleen de centrale bank kan helpen om duurzaam vertrouwen in deze instellingen te creëren. Ze is de ‘lender of last resort’ en kan zoveel geld bijdrukken als ze wil. In het beste geval is het een kwestie van tijd en vertrouwen.
Als de centrale banken een derde variant in dit systeem introduceren met digitaal centrale bank geld voor iedereen, bestaat het risico dat bij een ban faillissement alle spaarders hun depositogeld overmaken naar de digitale centrale bank rekening (of een digitale portemonnee van de centrale bank) en zo de bankrun te versnellen. Want als iedereen een rekening heeft bij de centrale bank, dan is het daar zogenaamd veiliger dan op een bankrekening. Banken zouden zeer snel deposito’s en faillissementen verliezen.
Natuurlijk kunnen de prikkels voor overschrijvingen naar een centrale bankrekening of portemonnee worden verminderd. Het zou denkbaar zijn om op de deposito’s minder rente te betalen dan bij de spaar- of handelsbanken. Het zou ook mogelijk zijn om het bedrag te beperken of de betaling en betaling indien nodig te beperken. Zou dit zelfs een anonieme betaalmethode zoals contant geld opleveren?
Zou het gevolg misschien zijn dat contant geld verder naar achter zou worden geduwd? Als je met de portemonnee van de centrale bank op de mobiele telefoon kunt betalen zoals met contant geld, dan zou de wetgever het idee kunnen krijgen dat contant geld niet meer nodig is. Ondanks alle toezeggingen van overheden en centrale banken dat ze contant geld niet willen afschaffen, kan men toch sceptisch zijn. Het afdwingen van negatieve rentetarieven en daarmee de deelname van spaarders aan de overmatige schuldenlast van staten en banken is veel gemakkelijker af te dwingen zonder contant geld. Hoe hoger de negatieve rente en dus de last voor spaarders, hoe groter de prikkels om contant geld op te potten. Crypto-enthousiastelingen en cashliefhebbers zijn het hierover eens: het tijdperk van negatieve rentetarieven zal nog lang aanhouden. Het is goed dat er alternatieven zijn. en privé,
