Een dodelijke schipbreuk illustreert de tragedie achter het Europese migratiebeleid

Europese migratiebeleid Ten minste 41 mensen zijn vermoedelijk om het leven gekomen nadat een boot deze maand voor de kust van Italië kapseisde.

Europese migratiebeleid Minder dan twee maanden na een van de dodelijkste scheepswrakken in decennia , heeft een nieuwe schipbreuk voor de kust van Italië de afgelopen week 41 gevreesde migranten het leven gekost.

Vier overlevenden van de schipbreuk hebben de Italiaanse autoriteiten verteld dat de boot waarop ze zaten oorspronkelijk 45 mensen aan boord had voordat hij kapseisde tijdens de reis, aldus ANSA, een Italiaanse nieuwsdienst . De boot vertrok naar verluidt op 3 augustus vanuit Sfax, een stad aan de Tunesische kust, die een van de belangrijkste vertrekpunten is geworden voor migranten die Europa willen bereiken. De overlevende passagiers kwamen volgens hulpfunctionarissen uit Ivoorkust en Guinee .

Het tragische incident draagt ​​bij aan honderden migrantendoden als gevolg van schipbreuk in het afgelopen jaar, terwijl het aantal mensen dat asiel zoekt in Europa nadat ze gedwongen zijn conflicten en armoede in hun thuisland te ontvluchten, toeneemt. Voor de kust van Griekenland zijn in juni misschien wel 700 migranten op zee omgekomen.

Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) van de Verenigde Naties zijn op 6 augustus ongeveer 121.000 mensen over zee in Europa aangekomen . Dit is hoog voor de afgelopen jaren – hoewel alle overtochten naar Europa afnamen tijdens de Covid-19-pandemie – maar blijft onder de meer dan 1 miljoen vluchtelingen die in 2015 probeerden Europa over zee te bereiken.

Volgens IOM is het aantal dodelijke slachtoffers en vermiste personen in de Middellandse Zee – een route die normaal gesproken van Noord-Afrika naar Europa gaat – bijna verdubbeld in vergelijking met vorig jaar, tot meer dan 1.800 mensen . ( Tot dusver zijn in 2023 meer dan 2.300 migranten omgekomen of vermist op weg naar Europa ; in heel 2016 zijn meer dan 5.000 mensen omgekomen of verdwenen .)

De recente opleving is te danken aan een groot aantal factoren , waaronder een bij migranten uit Libië en Tunesië naar Italië; mensenhandelaars zetten mensen op onstabiele ijzeren schepen; en onvoldoende middelen voor reddingspogingen van Europese regeringen.

Uiteindelijk kiezen veel migranten voor deze riskante weg vanwege de beperkte legale wegen waarover ze beschikken om anders naar Italië en andere EU- landen te emigreren. De reis over de Middellandse Zee wordt volgens de Internationale Organisatie voor Migratie van de VN beschouwd als een van de gevaarlijkste ter wereld.

“Terwijl de EU gevestigde migratieroutes naar de gemeenschap steeds meer heeft afgesloten en landen die eens vrij genereus waren in het accepteren van asiel en vluchtelingen, [zoals] Zweden, minder gastvrij worden, zijn potentiële migranten omgeleid naar steeds gevaarlijkere routes waardoor om te proberen toegang te krijgen tot Europa, ‘vertelde Anthony Messina, een professor politieke wetenschappen aan het Trinity College die migratiebeleid bestudeert, aan Vox. “De gevolgen zijn gevaarlijkere reizen en, onvermijdelijk, meer migrantendoden.”

Tegelijkertijd heeft de Europese Unie moeite gehad om een ​​samenhangend immigratiebeleid uit te werken dat migranten legale wegen biedt, en in plaats daarvan hebben veel landen zich gericht op voorstellen om hun grenzen te versterken. Er zijn ook geschillen geweest over welke landen middelen moeten toewijzen voor reddingspogingen, waardoor sommigen, waaronder Griekenland , deze verantwoordelijkheid in bepaalde gevallen hebben opgegeven. 

Onder landen als Griekenland en Italië, die een groter aantal migranten over zee ontvangen, is er ook frustratie dat andere Europese landen niet hebben bijgedragen om de financiële en structurele eisen te dragen. Gezamenlijk hebben deze problemen bijgedragen tot een gebrek aan steun voor mogelijke reddingen en weinig veilige kanalen voor migranten om te overwegen.

“De verwoestende stijging van het aantal doden in de Middellandse Zee is niet simpelweg te danken aan meer mensen die de oversteek maken”, zegt Josie Naughton, het hoofd van een in het VK gevestigde non-profitorganisatie Choose Love die zich toelegt op het verlenen van hulp aan vluchtelingen. “De schuld ligt bij beleid dat door opzet – zoals de criminalisering van reddingsboten – ontkent dat elk mensenleven het redden waard is.”

Waarom het Europese immigratiebeleid migranten in de steek laat

Een belangrijke reden waarom meer migranten deze gevaarlijke route langs de Middellandse Zee gebruiken, is omdat het de belangrijkste optie is die voor hen beschikbaar is. “Investeren in legale wegen … is de enige duurzame oplossing om levens te redden”, zei EU-commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson eerder dit jaar op een persconferentie.

De EU heeft sinds 2015 en 2016 moeite om een ​​evenwichtige en humane benadering van migratie te vinden, toen Europa een recordaantal aankomsten zag uit plaatsen als Syrië en andere delen van het Midden-Oosten en Afrika . Sommige landen verwelkomden vluchtelingen aanvankelijk hartelijk, maar het duurde niet lang, vooral omdat extreemrechtse partijen een populistische reactie voedden.

Asielzoekers uit de EU moeten normaal gesproken asiel aanvragen in het “eerste veilige” land dat ze bereiken, wat vaak betekent landen aan de land- en zeegrenzen van de EU – Italië en Griekenland, maar ook plaatsen als Polen. Die landen hebben de neiging om veel meer mensen te zien aankomen en beweren vaak dat ze niet over de middelen beschikken om zoveel mensen op te nemen. Sommige landen aan de grenzen van de EU hebben geprobeerd de beperkingen en handhaving aan te scherpen , soms op illegale wijze migranten terugdringend. 

Deze zelfde grenslanden hebben ook sommige binnenlandse landen ervan beschuldigd de kosten van ondersteuning en verwerking van die aankomsten op hen af ​​te dwingen, terwijl ze geen andere oplossing bieden. (De uitzondering op deze variaties en politieke aarzeling waren de aankomsten in Oekraïne, voor wie de EU speciale noodmaatregelen heeft aangenomen. )

“Ondanks jarenlange inspanningen om een ​​gemeenschappelijk immigratie- en asielbeleid te smeden, is de EU nog steeds ver verwijderd van het bereiken van dit doel”, zei Messina tegen Vox. “Het huidige immigratiebeleid in de EU valt nog grotendeels onder de beleidsbevoegdheid en bevoegdheid van de nationale regeringen, wat resulteert in ongelijke en vaak lukrake benaderingen om de netelige uitdagingen van irreguliere migratie en massa-immigratie in het algemeen aan te pakken.”

EU-landen hebben ook ongelijke benaderingen als het gaat om hoe toegewijd ze zijn aan het redden van migranten op zee, een andere factor die waarschijnlijk bijdraagt ​​aan het aantal dodelijke slachtoffers. In een rapport van de New York Times werd bijvoorbeeld een video onderzocht waarin te zien was hoe Griekenland migranten op zee achterliet. En eerder dit jaar beweerde Griekenland dat een boot met honderden migranten gestaag hulp weigerde tot kort voordat hij later op de dag zonk.

“Het is zeer alarmerend en teleurstellend dat EU-landen proberen afstand te doen van hun plichten om mensen in nood op zee te redden onder internationaal recht”, zei een woordvoerder van Human Rights Watch eerder tegen CNN .

Maar uiteindelijk zou de EU er de voorkeur aan geven als migranten helemaal niet proberen te komen.

Medio juli sloten de EU en Tunesië een overeenkomst om te proberen het aantal mensen dat vanuit Noord-Afrika naar Europa probeert over te steken, te verkleinen. De overeenkomst had veel mooi klinkende dingen, bijvoorbeeld EU-investeringen in handel en steun voor een groene energietransitie .

Toch was het vrij eenvoudig: de EU stond op het punt Tunesië veel geld te geven om de veiligheid langs de zeegrenzen te vergroten en de smokkelaarsnetwerken te laten ontsporen. “In ruil voor een miljard euro zou Tunesië nu een nieuwe grenswacht voor de EU moeten worden”, aldus EU-migratie-experts Sarah Wolff en Florian Trauner in een recente blogpost .

Europa heeft in 2016 soortgelijke overeenkomsten gesloten met Turkije en Libië , waarbij miljarden aan economische hulp worden aangeboden in ruil voor deze landen om migranten tegen te houden of te onderscheppen. Overtochten over zee naar Europa zijn onmiskenbaar gevaarlijk, maar bij deze deals wordt de handhaving van de migratie vaak uitbesteed aan landen met een twijfelachtige staat van dienst op het gebied van de mensenrechten . 

Met name in Libië hebben mensenrechtenorganisaties een verbazingwekkende lijst van misstanden gedocumenteerd in detentiecentra voor migranten, waaronder marteling, moord en aanranding. De VN heeft bewijs gevonden dat migranten onder dwang worden gerepatrieerd, een alarmerende afwijking van de bescherming van mensen- en asielrechten.

Tunesië is het meest recente verontrustende voorbeeld van het twijfelachtige koopje van de EU. Het land is een plek in de regio waar mensen naartoe migreren en een plek waar mensen proberen te ontsnappen . De Tunesische president Kais Saied heeft de afgelopen jaren op agressieve wijze de democratie van zijn land ontrafeld en heeft openlijk racistisch beleid gevoerd tegen Afrikanen bezuiden de Sahara , wat hun uittocht uit Tunesië heeft bespoedigd. 

“Uit het besluit blijkt dat er geen lessen zijn getrokken uit eerdere soortgelijke overeenkomsten. Dit maakt de Europese Unie medeplichtig aan het lijden dat onvermijdelijk het gevolg zal zijn”, zei Amnesty International in een verklaring na de Tunesische deal.

Een deel van het probleem is dat de EU nog steeds worstelt met de vraag hoe ze haar eigen ‘migratiepact’ moet hervormen en opnieuw moet opstellen. Meest recentelijk probeert de EU een enigszins middenweg te vinden . Grensstaten zouden een strenger grensbeleid invoeren, vooral voor mensen die waarschijnlijk niet in aanmerking komen voor asiel, en deze aanvragers ook sneller afwijzen. Andere landen zouden ermee moeten instemmen een bepaald aantal asielzoekers op te nemen, of ze zouden in een gemeenschappelijk fonds moeten storten.

De deal is nog niet afgerond en er blijven politieke meningsverschillen over bepaalde maatregelen . Maar veel voorstanders wijzen erop dat dit de interne EU-politiek kan sussen – vooral de extreemrechtse regeringen, zoals die in Italië – maar het lost helemaal niet de humanitaire en mensenrechtenkwesties op rond degenen die naar de EU willen oversteken. Niets aan deze regels zal voorkomen dat mensen sterven in de Middellandse Zee.

En het is niet duidelijk wat er zal gebeuren. Zelfs als Tunesië het aantal vertrekkende boten kan beperken, kan dit onbedoelde en even verontrustende humanitaire kosten met zich meebrengen. 

Het migratiebeleid in Europa zal alleen maar moeilijker worden naarmate de verkiezingen voor het Europees Parlement volgend jaar naderen , waar een populist en over het algemeen meer eurosceptisch extreemrechts migratie zou kunnen gebruiken om te proberen de EU in bredere zin opnieuw vorm te geven. Terwijl dat zich afspeelt, kunnen duizenden en duizenden migranten nog steeds hun enige optie zien als een gevaarlijke oversteek over zee.