Bayer, BASF en andere bedrijven lobbyen voor een gevaarlijke pesticiden wet in Brazilië om hun winst te maximaliseren. In het land zelf barsten gewelddadige protesten los.
Duitse landbouwgiganten Bayer en BASF lobbyen hard in Brazilië voor een nieuw pakket maatregelen om agrochemicaliën te reguleren die de bestaande beschermende regelgeving ondermijnen. De bedrijven verwachten dat de wet, door critici het ‘gifpakket’ genoemd, de verkoop zal verhogen en raken betrokken bij het politieke proces, voornamelijk via bedrijfsverenigingen zoals CropLife Brasil.
Ze hebben ook toegang tot president Jair Messias Bolsonaro en de verantwoordelijke ministeries. Daarnaast proberen de bedrijven het sluiten van het vrijhandelsakkoord tussen de EU en de Mercosur-landen te bevorderen, wat perspectief op extra winst opent. Een strategie is om om het imago van de Braziliaanse landbouw in de ogen van de EU-besluitvormers te verbeteren en het een “klein is mooi”-imago te geven. Dit alles stuitte op massale weerstand in Brazilië zelf.
Zo bezette in juni de jongerenorganisatie van de landlozenbeweging MST een vestiging van de multinational Leverkusen om te protesteren tegen haar interventie ten gunste van het gifpakket en tegen de toch al verwoestende effecten van Bayer-pesticiden.
Het gifpakket
Het wetsvoorstel voor de Braziliaanse pesticidenwet PL 6299/2002 dateert oorspronkelijk uit 2002. Het werd ingediend door Blairo Maggi, de ‘sojakoning’ van het land en later minister van Landbouw. De eerste parlementaire horde werd echter pas in februari 2022 genomen. Na het congres in Brasília hoeft nu alleen de Senaat nog vóór de presidents- en parlementsverkiezingen op 2 oktober het pakket maatregelen goed te keuren, dat door critici het ‘gifpakket’ wordt genoemd. .
Het ondermijnt onder meer het voorzorgsbeginsel en voorziet alleen in een verbod op landbouwchemicaliën in het geval van “onaanvaardbare risico’s”. Bovendien verzwakt PL 6299/2002 de positie van de milieu- en gezondheidsautoriteiten in de goedkeuringsprocedures ten gunste van die van het Ministerie van Landbouw en versnelt het goedkeuringsproces in het algemeen.
werk beïnvloeden
Bayer, BASF en andere bedrijven verwachten dat de wet hen betere verkoopmogelijkheden voor hun producten geeft. Daarom ontwikkelen ze tal van activiteiten om de doorgang ervan te verzekeren, zoals gedocumenteerd in de huidige studie “Toxic Profits” door Larissa Mies Bombardi en Audrey Changoe.[1] Ze proberen vooral invloed uit te oefenen via bedrijfsverenigingen zoals SINDIVEG, ABAG en CropLife Brasil, die onder leiding staan van voormalig Bayer-manager Christian Lohbauer.
Ze gebruiken ook denktanks zoals Instituto Pensar Agro en PR-platforms zoals Agrosaber om de politiek te beïnvloeden. Ook de onpartijdige parlementaire groep Bancada Ruralista, waarin landeigenaren, agro-industriëlen en werknemers uit de sector zijn samengekomen, dient als hefboom voor hun belangen.
Korte officiële kanalen
Bovendien hebben Duitse bedrijven toegang tot de president en ministers van het land. Bayer-CEO Werner Baumann en de PR-chef van de groep, voormalig politicus van de Groene Partij Matthias Berninger, hebben Jair Messias Bolsonaro al persoonlijk ontmoet. Zijn voormalige minister van Milieu Ricardo Salles heeft zelfs huisbezoeken gebracht aan Bayer in Leverkusen en BASF in Ludwigshafen.
Er waren ook ontmoetingen tussen BASF-managers en minister van Landbouw Tereza Cristina. Malu Nachreiner, het hoofd van Bayer do Brasil, heeft ook Cristina en haar opvolger Marcos Montes ontmoet, die vroeger in dienst waren van de Duitse landbouwgigant.[2]
Bayer-vestiging bezet
Bedrijfslobby heeft tot verontwaardiging geleid in Brazilië. De jongerenorganisatie van de landlozenbeweging MST bezette op 10 juni een Bayer-vestiging in Jacareí. “Dit wetsontwerp brengt grote wijzigingen in de huidige wetgeving met zich mee, die de verkoop en het gebruik van stoffen die zeer giftig zijn voor mens en natuur, zullen vergemakkelijken”, legden de jongeren uit. De auteurs van de studie “Toxic Profits” bekritiseren: “Terwijl de Europese pesticidenindustrie ernaar streeft haar winst te maximaliseren, sterft er in Brazilië om de dag één persoon aan pesticidevergiftiging. En ongeveer 20 procent van die dodelijke slachtoffers zijn kinderen en jongeren onder de 19 jaar.”[3]
VN-beroep
Zelfs de Verenigde Naties bemoeiden zich ermee. Marcos Orellana, de speciale VN-rapporteur voor de gevolgen van giftige stoffen en afval op de mensenrechten, en andere speciale rapporteurs schreven een brief waarin ze er bij de regering van Bolsonaro op aandrongen het “gifpakket” in te trekken. Ze zien ernstige gezondheidsrisico’s in het Latijns-Amerikaanse land als gevolg van de dereguleringsmaatregelen en waarschuwen voor een “monumentale tegenslag voor de mensenrechten in de staat”.[4]
“Zonder verdere maatregelen om ervoor te zorgen dat bedrijven de mensenrechten en het milieu respecteren, zullen de misstanden blijven toenemen als dit wetsontwerp wordt aangenomen”, voorspellen de VN-functionarissen. “Brazilië zou moeten werken aan het versterken van het rulebook, niet aan het verzwakken ervan.”
PR-werk voor de overeenkomst EU-Mercosur
De interventies van de Duitse bedrijven beperken zich niet tot de geplande pesticidenwet. De agroreuzen proberen ook door te gaan met het sluiten van het vrijhandelsakkoord tussen de Europese Unie en de Zuid-Amerikaanse alliantie van staten Mercosur (Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay): De bereikte akkoorden beloven hen niet onaanzienlijke winststijgingen.
“De handelsovereenkomst … schaft tarieven af op 90 procent van de chemische export, waarvoor momenteel importtarieven tot 18 procent gelden”, juicht de Europese chemicaliënvereniging CEFIC toe.[5] Tegelijkertijd verwacht de EU-onderzoeksdienst meer invoer van soja, maïs en andere landbouwproducten in de Europese Unie als gevolg van de handelsfacilitatie die aan Mercosur is verleend. Hij voorspelt een stijging van het marktaandeel van Mercosur in de EU-voedselimport van de huidige 17 naar 25 procent tegen 2025; dit zou een niet onaanzienlijke impact moeten hebben op de verkoop van pesticiden in de staten daar.[6]
Klein is mooi
Bayer heeft de Brusselse denktank ECIPE ingeschakeld om het politieke landschap in de Mercosur-kwestie te bewaken. Het zogenaamde EU-Mercosur-project is in handen van Emily Rees, die enkele jaren in de Belgische hoofdstad werkte als EU-vertegenwoordiger voor APEX, het Braziliaanse agentschap voor export- en investeringsbevordering. De focus van haar werk is om het imago van de Braziliaanse landbouwsector bij ambtenaren en politici in de Europese Unie te verbeteren en zo meer acceptatie voor het akkoord te creëren.
Om af te leiden van de uitdijende monoculturen die zich steeds verder het regenwoud in vreten, adviseert ze de industrie te krimpen. “Europeanen waarderen producten van kleine, regionale producenten”, zei ze bij de presentatie van een PR-campagne gelanceerd door APEX. [7] Verder is Croplife Brasil klimaatbewust en trekt het de aandacht van jonge mensen die zich zorgen maken over klimaatverandering. “We willen Greta laten zien dat we geen schurken zijn”, legt Christian Lohbauer uit.[8]
koloniaal erfgoed
Voor Bombardi en Changoe, de auteurs van de studie “Toxic Profits”, dreigt de vrijhandelsovereenkomst tussen de EU en Mercosur het agro-industriële model met al zijn gevaarlijke risico’s en schadelijke neveneffecten opnieuw onder druk te zetten. Bovendien maakt het akkoord, zoals zij aangeven, deel uit van een koloniale traditie.
“Sinds het einde van de 15e eeuw hebben Europeanen grondstoffen gewonnen in de regio en natuurlijke hulpbronnen en monocultuurlandbouwproducten naar Europa geëxporteerd. Dit patroon is nog steeds zichtbaar in de huidige Europese handelsbetrekkingen met de Mercosur-landen”, schrijven ze.[9] Ongeveer 84 procent van de EU-export naar Mercosur-landen bestaat uit diensten en hoogwaardige industriële producten,
[1] Larissa Mies Bombardi, Audrey Changoe: Giftige winsten. bund.net.
[2] Agenda van Tereza Cristina. gov.br.
[3] mst.org.br.
[4] Brazilië: ontwerpwetsvoorstel “gifpakket” over pesticiden zal de bescherming van rechten ondermijnen, zeggen VN-experts. ohchr.org 22-06-2022.
[5] Het sluiten van een vrijhandelsovereenkomst met Mercosur zal de handel in chemicaliën tussen de twee regio’s ten goede komen. cefic.org.
[6] De EU-associatieovereenkomst met Mercosur. powershift.de.
[7], [8], [9], [10] Larissa Mies Bombardi, Audrey Changoe: giftige winsten. bund.net.