De oorsprong van de moderne EU is terug te voeren tot de as van de Tweede Wereldoorlog, die het continent verbrijzelde. Europa was nooit verenigd geweest, met verschillende koninkrijken die eeuwenlang streden om de heerschappij. De opkomst van het nationalisme leidde aan het einde van de 19e eeuw tot unificaties en nationale consolidaties. Dit leidde tot de Eerste Wereldoorlog.
Toen het conflict eindigde, zaaide het Verdrag van Versailles de zaden van de Tweede Wereldoorlog. Deze oorlog maakte de Europese mogendheden zwakker. Al snel verloren ze koloniën en mandaten. De VS en de USSR kwamen naar voren als de twee beste honden in een nieuwe wereldorde.
De EU overleeft, maar is nog steeds afhankelijk van de VS
Direct na de Tweede Wereldoorlog wonnen India en Israël de onafhankelijkheid. Dit veroorzaakte een domino-effect. Verschillende Afrikaanse en Aziatische landen werden ook onafhankelijk. Europa veranderde van een roofzuchtig, oorlogszuchtig uitgestrekt continent in een goedaardige verzameling naties die collectief getraumatiseerd waren door oorlog, diep beschaamd en gekrenkt door de genocide op 6 miljoen Joden.
Toen de Koude Oorlog eindigde en Duitsland herenigd werd, leken de nachtmerries van Europa eindelijk voorbij. De USSR was ingestort. De Russische handel met het Westen schoot omhoog. Moskou leek niet langer een bedreiging voor Europa. De NAVO leek steeds irrelevanter en er was sprake van dat dit militaire bondgenootschap zou veranderen in een humanitaire organisatie.
Gedurende deze periode werd de EU een steeds hechtere unie. Door het vrije verkeer van goederen, diensten en personen in combinatie met een gemeenschappelijke munt werd de EU de grootste economie ter wereld. De staatsschuldencrisis van 2009 trof de EU hard. Toch kondigde Mario Draghi , een zeer gereputeerde Italiaanse bankier, in 2012 aan dat de Europese Centrale Bank “alles zou doen wat nodig is” om de euro en de Europese eenheid te redden.
Sommigen hadden voorspeld dat Brexit ertoe zou leiden dat de EU als een kaartenhuis in elkaar zou storten. Deze gebeurtenis in 2016 was traumatisch, maar de EU doet het nog steeds goed. Degenen die in het naoorlogse tijdperk zijn geboren, herinneren zich de trauma’s, offers en sterfgevallen in Europa en hebben gezworen ze nooit meer te herhalen. Ze hebben de last gedragen van hun ouders, die het naoorlogse Europa hebben herbouwd en beloofden een continent te verenigen dat lang geplaagd werd door oorlogen.
Toch staat de EU voor uitdagingen. De politieke identiteit op lokaal en nationaal niveau gaat eeuwen terug. Het verzet tegen Brussel heeft overal op het continent populistische bewegingen aangewakkerd. Het is moeilijk gebleken om een hechte EU samen te brengen.
Toch hebben Draghi en andere leiders de EU dichter bij elkaar gebracht. Naast de dollar is de euro de enige wereldvaluta. Toch heeft de oorlog tussen Rusland en Oekraïne aangetoond dat Europa voor veiligheid op de VS vertrouwt. In de woorden van de Finse premier Sanna Marin , een van de jongste Europese leiders: “Europa is niet sterk genoeg. Zonder de Verenigde Staten zouden we in de problemen zitten.” Het is duidelijk dat de EU een meer samenhangend buitenlands en defensiebeleid nodig heeft.
Een Europese oplossing voor het Italiaanse immigratieprobleem
Tot begin dit jaar was Draghi premier van Italië. Nu heeft een vrouw deze topbaan overgenomen. De Italiaanse premier Giorgia Meloni is een charismatische jonge leider die heeft beloofd het probleem van illegale immigratie aan te pakken.
Door de jaren heen zijn er grote aantallen Afrikaanse immigranten naar de Italiaanse kusten gekomen. De reguliere politici en de EU zijn er echter niet in geslaagd deze kwestie aan te pakken. In 2011 hebben de VS en de NAVO de Libische dictator Muammar Gaddafi uit de weg geruimd. Sindsdien is Libië verworden tot burgeroorlog en chaos. Het aantal migranten en vluchtelingen is enorm gestegen. Volgens de Dublin-verordening moet Italië deze Afrikanen die zijn grenzen binnenkomen, verwerken en identificeren.
Andere Europese landen hebben Afrikaanse migranten en vluchtelingen die Italië binnenkomen niet geaccepteerd. Dit verhoogt de economische last en sociale spanningen. In tegenstelling tot Frankrijk, een andere mediterrane mogendheid, heeft Italië nooit een groot Afrikaans rijk gehad. Italiaanse koloniale avonturen waren van korte duur en grotendeels niet succesvol.
Daarom is de Afrikaanse bevolking van Italië veel kleiner dan die van Frankrijk. Veel Afrikanen hebben het goed gedaan in Frankrijk, vooral in de sport, zoals de FIFA World Cup eens te meer heeft aangetoond. Frankrijk blijft echter nog steeds een diep verdeeld land waar huidskleur en etniciteit ertoe doen.
Afrika lijdt al eeuwen onder Europese uitbuiting. De willekeurige grenzen en patronagestructuren die de Europeanen – vooral de Britten en de Fransen – hebben achtergelaten, hebben geleid tot enorme problemen in een divers continent van 54 landen. Toch blijft een geëuropeaniseerde heersende klasse het continent plunderen en haar bezittingen in veilige havens plaatsen. Voormalige Afrikaanse koloniën zijn de genade van dynastieke politiek, sterke mannen en dictators. Geen wonder dat Afrikanen naar de Europese kusten vluchten.
Het siert haar dat Meloni vuurwapens heeft getoond tegen de Franse koloniale uitbuiting van Afrika. Ze stelt dat “de oplossing niet is om de Afrikanen mee te nemen en naar Europa te brengen. De oplossing is om Afrika te bevrijden van bepaalde Europeanen die het uitbuiten.” Meloni heeft gelijk. In plaats van tegen Italië te prediken, moeten de Noord-Europese landen en Brussel met maatregelen komen om ontwikkeling naar Afrika te exporteren en met een legaal migratiekader voor de hele EU.
Het lot van vluchtelingen op de vlucht voor oorlogen, terroristen en criminelen is tragisch. Velen verdrinken wanneer hun rubberboten kapseizen in ruwe zee. Als ze in Italië landen, bevinden ze zich in een onbekend land met weinig steun. Het is logischer om door de EU beheerde vluchtelingencentra in Afrika te hebben waar aanvragen kunnen worden verwerkt en vluchtelingen vervolgens veilig naar hun bestemming kunnen reizen.
Een EU-breed vluchtelingenbeleid moet deel uitmaken van een stap naar een meer verenigd Europa. Een zelfredzame EU met een verenigd defensie-, buitenlands en immigratiebeleid zal in staat zijn haar belangen wereldwijd te beschermen en gemeenschappelijke Europese waarden te verdedigen. In een wereld van Amerikaanse hegemonie, Russische agressie en Chinees autoritarisme zou een meer verenigde EU een positieve kracht in de wereld zijn.