Een van de renovaties van het hoofdkantoor van de Verenigde Naties in New York, in opdracht van de toenmalige secretaris-generaal Ban Ki-moon, was de vervanging van de iconische plastic platen van de landnaam die al tientallen jaren in de Algemene Vergadering werden gebruikt met digitale displays.
Hoewel de naambordjes van de oude school nog steeds worden gebruikt in de 15-leden Veiligheidsraad en andere gespecialiseerde instellingen van het wereldlichaam, bijvoorbeeld de Wereldgezondheidsassemblee in Genève en de UNESCO in Parijs, kunnen een paar toetsaanslagen een lid van de algemene Vergadering. Natuurlijk neemt een dergelijke actie de instemming van de Veiligheidsraad, maar gezien het aantal VN-lidstaten dat sinds 1945 volledig is verdwenen of sindsdien is gewijzigd, is het proces door digitalisering veel eenvoudiger geworden.
Ergens in een slecht verlichte opslagruimte bij de VN liggen de afgedankte naamplaatjes van Joegoslavië, Tanganyika, de Oekraïense SSR, de Wit-Russische SSR, Tsjechoslowakije, de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken, de Verenigde Arabische Republiek, Ceylon, de Duitse Democratische Republiek, Zaïre, Upper Volta, Democratisch Jemen, Libische Arabische Jamahiriya, Federatie van Malaya, Ivoorkust, Centraal-Afrikaanse rijk, Dahomey, Laos, Malagassische Republiek, Democratisch Kampuchea, Unie van Zuid-Afrika en Zanzibar. Meer recentelijk werden aan de stoffige verzameling naamplaatjes Swaziland en de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië (FYROM) toegevoegd.
Volgens geïnformeerde bronnen in Sikkim, binnengevallen door en opgenomen in India in de vroege jaren 1970, was er een naamplaatje gemaakt voor het land bij de VN vóór de Indiase invasie. Men geloofde dat Sikkim binnenkort, met de steun van buurland Nepal en Bhutan, zou toetreden als volwaardig lid of als waarnemer. Het publiek zal nooit nooit weten hoeveel andere aspirant maar nog geboren landen klaar zijn om als leden in de VN te worden aanvaard. Op 26 juni 1960 werd de kolonie van Brits Somaliland kortstondig de onafhankelijke “Staat van Somaliland” en werd erkend door 35 naties, veel van hen VN-leden. Op 1 juli 1960 fuseerde Somaliland met het nieuwe onafhankelijke voormalige gebied van de Somalische grondwet om de Somalische Republiek te vormen. In 1991 verklaarde Somaliland opnieuw zijn onafhankelijkheid, maar het ontving geen erkenning van een andere staat en zijn verzoek om toe te treden tot de VN werd afgewezen. In 1963 was de VN ook bereid om Sarawak en Sabah te accepteren omdat lidstaten een door de VN gesponsorde enquête hadden laten vaststellen dat de twee voormalige Britse koloniën niet wilden toetreden tot de Federatie van Maleisië.
De VN heeft momenteel 193 lidstaten. Wanneer echter rekening wordt gehouden met de drastische gevolgen van klimaatverandering, kunnen verschillende van deze staten, bedreigd door stijgende zeespiegels en totale woestijnvorming, als afgedankte leden van de VN terechtkomen, niet vanwege politieke veranderingen maar vanwege de snel veranderende omgeving; verander ze in “mislukte” of “uitgestorven” toestanden.
Vier VN-lidstaten, Tuvalu, Kiribati, de Marshall-eilanden en de Malediven, worden geconfronteerd met overstroming door de zee van de huidige wereldwijde temperatuurstijgingen blijven onverminderd. Hoe gaat het internationaal recht over landen die niet langer kwalificeren onder internationaal recht – gecodificeerd door de Montevideo-conventie – als staten? Het Verdrag van Montevideo definieert de volgende minimumvereisten voor de soevereiniteit: een permanente bevolking, een afgebakend gebied, een regering en het vermogen om betrekkingen aan te knopen met de andere staten. Als Tuvalu, Kiribati, de Marshalleilanden en de Malediven onder de oceaan zinken, blijven ze dan gekwalificeerd om lid te zijn van de UNJ en andere internationale instanties? Volgens de Conventie van Montevideo zouden deze landen, zonder territorium en een permanente bevolking, “doorslaggevend” zijn voor de Verenigde Naties. Mogelijk,
Een voorbeeld van een soevereine entiteit zonder territorium en bevolking is de Soevereine Militaire Orde van Malta, een rooms-katholieke religieuze orde die een paleis en villa in Rome bezet. In 1798 werd de order door de Fransen uit zijn huis in Malta verdreven. Het bevel heeft diplomatieke betrekkingen met 108 staten en geeft zijn eigen paspoorten, kentekenplaten, postzegels en munten uit. Hoewel de Orde in 1798 zijn grondgebied verloor in Malta, een vereiste voor een staat op grond van het Verdrag van Montevideo, geniet het de officiële status van waarnemer bij de Verenigde Naties en neemt het deel aan de jaarlijkse plenaire vergadering van de Algemene Vergadering van de VN.
De hele Tuvalu-keten in de Stille Oceaan stijgt tot niet meer dan 15 voet boven de zeespiegel. Toenemende zeespiegels, rampzalige getijden en stormen hebben akkerland overstroomd en de natuurlijke aanvoer van zoet water bedreigd. Er zijn voorstellen geweest om de 10.000 inwoners van het land naar een andere milieuvriendelijkere locatie te verhuizen. Tuvalu is absoluut in extremis. Als de landingsbaan van Funafuti International Airport wordt weggespoeld, verliest Tuvalu een belangrijke commerciële levenslijn voor de rest van de wereld. Een klein eiland, op het atol van Nukufetau, is al onder de golven verdwenen en anderen zijn in gevaar. Zo’n 2000 Tuvaluanen zijn geëmigreerd naar Nieuw-Zeeland, waar enkele voorstellen zijn gedaan om een Tuvaluaanse enclave te kappen die de rest van Tuvalu’s bevolking als klimaatvluchtelingen accepteert. Net als in andere landen heeft Nieuw-Zeeland echter een anti-immigratie politieke groepering, samengesteld uit zowel blanke Europeanen als inheemse Maori’s, die zich verzetten tegen welkome mat voor ontheemde eilandbewoners uit Tuvalu, Kiribati en andere bedreigde eilandstaten in de Stille Oceaan.
In mei 2019 riep VN-secretaris-generaal António Guterres, naast Tuvalu premier Enele Sosene Sopoaga op een persconferentie in Funafuti, op tot internationale actie om Tuvalu te redden. In het licht van de ontkenning van klimaatverandering door Donald Trump, Jair Bosolaro uit Brazilië en andere antediluviaanse beleidsmakers, hebben Guterres en Tuvalu een zware klim. Met volledige onwetendheid over de huidige klimaatcrisis door de Trump-regering, zou Guterres er misschien beter aan doen het internationale recht en het Handvest van de VN te wijzigen om de gevolgen van de klimaatverandering voor Tuvalu en andere bedreigde lidstaten te verzachten. Een oplossing zou kunnen zijn om de territoriale vereisten op te heffen die vereist zijn voor het soevereine staatsbestel en daarmee het lidmaatschap van de VN, waardoor landen als Tuvalu kunnen overleven als “virtuele” staten, zelfs als hun grondgebied overspoeld wordt door stijgende zeespiegels.
Andere bedreigde naties hebben hogere populaties om te overwegen als ze onder water komen te staan. Plannen voor een virtuele voortzetting van de soevereiniteit zouden de 100.000 mensen van Kiribati in overweging hebben genomen. Net als Tuvalu wordt het akkerland in Kiribati getroffen door de overstroming van zeewater, met name op eilanden als Abaiang en Anterea. Sommige Australische rechtse politici hebben zelfs grapjes gemaakt over het kabbelen van water aan de deuren van burgers van Zuid-Pacifische eilandstaten. Eiland politieke leiders vinden geen humor in hun grappen als hun eigen overleving als naties en volkeren in de weegschaal hangt.
De bouw van zeeweringen en landaanwinning van de zee, die in Nederland en de Verenigde Arabische Emiraten is toegepast, is misschien te weinig en te laat op de Marshalleilanden. Er zijn hoe dan ook voorstellen om de 55.000 Marshallezen te consolideren tot een paar beschermde eilanden en anderen in de zee achter te laten. Dit zal natuurlijk veel Marshallanen van hun voorouderlijke eilanden verscheuren, waarvan sommige eerder werden geteisterd door Amerikaanse kernwapenonderzoeken na de Tweede Wereldoorlog.
In de Indische Oceaan liggen de 1192 eilanden van de Malediven voor het grootste deel op niet meer dan 3,3 voet boven zeehondenniveau. Dat maakt de Malediven tot de absoluut platste natie op deze planeet. Slechts 358 eilanden op de Malediven zijn bewoond, en de meeste wonen in de hoofdstad Malé op Noord-Malé Atol. In 2008 suggereerde de Malediven-president Mohamed Nasheed de oprichting van een soeverein vermogensfonds voor de Malediven, verrijkt met toeristenbelastingen, om een nieuw thuisland te kopen voor de 380.000 mensen van de enorme eilandenketen. De suggestie van Nasheed was er een van relatief weinig gevorderd door de leiders van bedreigde eilandstaten. Het creëren van nieuwe thuislanden voor hele landen als gevolg van klimaatverandering kan niet adequaat worden aangepakt door de huidige internationale wetgeving. Maar er is dringend actie nodig om dit scenario op zowel milieu- als juridisch vlak aan te pakken.