Eerbetoon aan Paus Franciscus, die de glorieuze wereld om ons heen verdedigde

Het project van Paus Franciscus voor de aarde – het herstel van medeleven, met speciale aandacht voor de armen – is het enige dat ons op termijn kan redden.

Voor het geval ik dacht dat ik me nu nog ellendiger kon voelen, kwam vanochtend het bericht van het overlijden van paus Franciscus. Het raakte me diep – niet omdat ik katholiek ben (ik ben methodist), maar omdat ik me altijd gesteund had gevoeld door zijn opmerkelijke geest. Als hij nieuwe hoop en energie kon brengen aan een instelling die zo bekrompen is als het Vaticaan, dan was er voor ons allemaal reden om te blijven werken aan onze eigen bekrompen instellingen – en als hij zo volledig solidair kon zijn met de armen en kwetsbaren in de wereld, dan gaf dat de rest van ons iets om naar te streven.

Ik dacht dit al vanaf het begin, toen hij de eerste paus werd die de naam Franciscus koos – die tegenculturele gloed van mogelijkheden in een donkere tijd – en toen hij zijn meesterschap in de kunst van het gebaar toonde door de voeten te wassen van vrouwen, gevangenen en moslimvluchtelingen. (Alleen Greta Thunberg heeft met haar schoolstaking de kracht van het gebaar in de moderne politiek zo goed beheerst.)

Maar hij bracht die morele vastberadenheid in verband met de klimaatverandering, en maakte er het onderwerp van zijn encycliek Laudato Si uit 2015 van, het belangrijkste document van zijn pontificaat en misschien wel het belangrijkste stuk tekst tot nu toe dit millennium. Ik heb wekenlang met die lange brief geleefd om erover te schrijven voor The New York Review of Books , en hoewel ik de man zelf kort in Rome heb ontmoet, is het die ontmoeting met zijn geest die me echt bijblijft.

Laudato Si is een werkelijk opmerkelijk document – ​​ja, het is er als reactie op de klimaatcrisis (en het was absoluut cruciaal in de aanloop naar de klimaatonderhandelingen in Parijs, en consolideerde de mening van de elite achter het idee dat er een soort deal nodig was). Maar het gebruikt de klimaatcrisis om in brede en krachtige bewoordingen over de moderniteit te spreken.

De ecologische problemen waarmee we worden geconfronteerd, zijn in oorsprong niet technologisch, zegt Francis. In plaats daarvan “is een bepaalde manier van begrijpen van menselijk leven en activiteit misgelopen, met ernstige schade voor de wereld om ons heen.” Hij is geen Luddiet (“wie kan de schoonheid van een vliegtuig of een wolkenkrabber ontkennen?”), maar hij benadrukt dat we ten prooi zijn gevallen aan een “technocratisch paradigma”, dat ons doet geloven dat “elke toename in macht ‘een toename van de ‘vooruitgang’ zelf’ betekent… alsof realiteit, goedheid en waarheid automatisch voortvloeien uit technologische en economische macht als zodanig.”

Dit paradigma “verheerlijkt het concept van een subject dat, met behulp van logische en rationele procedures, geleidelijk een extern object nadert en er controle over krijgt.” Mannen en vrouwen, schrijft hij, hebben vanaf het begin

ingrijpen in de natuur, maar lange tijd betekende dit in harmonie zijn met en respect hebben voor de mogelijkheden die de dingen zelf boden. Het ging erom te ontvangen wat de natuur zelf toeliet, als uit eigen hand.

In onze wereld echter, “steken mensen en materiële objecten elkaar niet langer een vriendelijke hand toe; de ​​relatie is confronterend geworden.” Met de grote macht die de technologie ons heeft gegeven, is het

Het idee van oneindige of onbeperkte groei, dat zo aantrekkelijk is voor economen, financiers en technologie-experts, is gemakkelijk te accepteren. Het is gebaseerd op de leugen dat er een oneindige voorraad aardse goederen is, en dit leidt ertoe dat de planeet tot in den treure wordt uitgeknepen.

De achteruitgang van het milieu, zegt hij, is slechts één teken van dit ‘reductionisme dat elk aspect van het menselijke en sociale leven beïnvloedt.’

Ik denk dat Francis’ project voor de Aarde – het herstel van medeleven, met speciale aandacht voor de armen – het enige is dat ons op termijn kan redden. Maar dat zal tijd kosten – want op dit moment hebben we duidelijk de tegenovergestelde weg gekozen, zoals blijkt uit het feit dat JD Vance, de gesel van de vluchteling, zijn laatste dag op Aarde heeft verduisterd.

Ondertussen was Francis een echte pragmaticus, die zich liet adviseren door excellente wetenschappers en ingenieurs. Hij had dan ook een duidelijke technologische voorkeur: de snelle verspreiding van zonne-energie overal ter wereld. Hij was er voorstander van omdat het schoon was en bevrijdend – de beste hoop op korte termijn om stroom te leveren aan degenen die het niet hadden, en die stroom in hun handen te laten, niet in die van een of andere oligarch ergens.

Als gevolg daarvan volgde hij “Laudato Si” afgelopen zomer op met een brief, “ Fratello Sole ”, waarin hij iedereen eraan herinnert dat de klimaatcrisis wordt aangewakkerd door fossiele brandstoffen, en waarin hij verder zegt

Er is behoefte aan een transitie naar een duurzaam ontwikkelingsmodel dat de uitstoot van broeikasgassen in de atmosfeer vermindert en klimaatneutraliteit als doel stelt. De mensheid beschikt over de technologische middelen om deze ecologische transformatie en de schadelijke ethische, sociale, economische en politieke gevolgen ervan aan te pakken, en zonne-energie speelt daarbij een sleutelrol.

Als gevolg hiervan gaf hij het Vaticaan opdracht om te beginnen met de bouw van een veld met zonnepanelen op het land dat het in bezit had, vlakbij Rome – een agrarisch zonne-energieproject dat niet alleen voedsel zou produceren, maar ook voldoende zonne-energie om de stadstaat Vaticaanstad volledig van stroom te voorzien. Het is, in zijn woorden, ontworpen om “de volledige energievoorziening van Vaticaanstad” te leveren. Dat wil zeggen dat dit binnenkort het eerste land zal zijn dat volledig door de zon wordt aangedreven.

De emotionele lading – de liefde – in deze beslissing is opmerkelijk. De paus noemde “Laudato Si” (“Geprezen zij”) naar de eerste twee woorden van zijn naamgenoots “Zonnelied”, en “Fratello Sole” was nog nauwer verbonden – dat zijn de woorden die de eerste Franciscus gebruikte om Broeder Zon aan te spreken. Ik herdruk hier de opening van het Zonnelied, als eerbetoon aan beide mannen en aan hun gevoel van nederige verbondenheid met de glorieuze wereld om ons heen.

Alle lof zij U, mijn Heer, door alles wat U gemaakt hebt.
En eerst mijn Heer, Broeder Zon,
die de dag brengt; en het licht dat U ons door hem schenkt.
Hoe mooi is hij, hoe stralend in al zijn pracht!
Van U, Allerhoogste, draagt ​​hij de gelijkenis.

De wereld is vanochtend een armere plek, maar veel rijker omdat hij geleefd heeft.