Indignatie redactie 
Hoe ver moeten we gaan in de strijd tegen extreemrechts? De rechtszaken van Elon Musk in Brazilië roepen cruciale vragen op
Musk Wanneer techgiganten in de problemen komen met overheden, doen ze hartstochtelijke beweringen dat ze verdedigers zijn van de vrijheid van meningsuiting en Musk is daarop geen uitzondering. De miljardair heeft keer op keer beweerd dat hij een “vrijheid van meningsuiting absolutist” is – maar gevoelens zijn geen feiten en Musks zelfbeoordeling is verre van accuraat.
Sinds hij X (voorheen Twitter) overnam, heeft Musk 80% van de tijd gecapituleerd toen verschillende overheden hem vroegen om tweets te verwijderen, accounts te blokkeren en gebruikers te schorsen. Musk heeft ook samengewerkt om de vrijheid van meningsuiting te onderdrukken met rechtse regeringen in India onder premier Narendra Modi en in Turkije onder Erdogan – dus wat is de echte reden dat hij zich plotseling inzet voor de vrijheid van meningsuiting in Brazilië?
CONTEXT
De strijd tussen het recht op vrije meningsuiting en het beteugelen van desinformatie kent een lange geschiedenis in Brazilië, het land met de op vier na grootste digitale bevolking ter wereld.
Al in 2015 heeft de Braziliaanse overheid bij verschillende gelegenheden werknemers van Facebook gearresteerd en WhatsApp gesloten omdat ze niet snel genoeg aan overheidsbevelen voldeden. In 2018 gaf de Braziliaanse overheid haar politiemacht de macht om socialemediaplatforms te controleren.
In 2021 verplichtte de “nepnieuwswet” in Brazilië dat socialemediadiensten de identiteit en persoonlijke gegevens van gebruikers bekendmaken die iets deelden waarvan werd vastgesteld dat het nepnieuws was of dat op enigerlei wijze de nationale veiligheid bedreigde. Het gaf de regering ook de bevoegdheid om afwijkende meningen op elk deel van het internet te blokkeren. En in 2022, vóór de verkiezingen tussen de voormalige president van Brazilië Jair Bolsonaro en Luiz Inácio Lula da Silva, gaf de Braziliaanse regering zichzelf verdere censuurbevoegdheden om het gebruik van desinformatie tijdens verkiezingscampagnes in te dammen.
ELON MUSK KOMT ER AAN
Een groot deel van Musks woede is momenteel gericht op een bepaalde rechter in Brazilië, Alexandre de Moraes, een rechter van het Hooggerechtshof die door de Braziliaanse pers is omschreven als “de verdediger van de democratie” en “Xandão”, Portugees voor “Grote Alex”, vanwege zijn uitgebreide onderzoeken en snelle vervolging van degenen die hij als een bedreiging voor de Braziliaanse instellingen beschouwt.
Musk en de Moraes begonnen met elkaar te botsen kort nadat extreemrechtse aanhangers van voormalig president Jair Bolsonaro in januari in Brazilië in opstand kwamen. De Moraes vroeg X om extreemrechtse stemmen die aan de opstand gelinkt waren te zuiveren, en Musk, die zich vaak heeft gelieerd aan rechtse figuren als Donald Trump en Jair Bolsonaro, beschuldigde de Moraes van censuur en het onderdrukken van de vrijheid van meningsuiting.
Vorige maand, op donderdag 5 augustus, negeerde Musk de deadline van 24 uur van het Hooggerechtshof om een nieuwe juridisch vertegenwoordiger voor X te benoemen, nadat het lokale kantoor van het platform in Brazilië medio augustus werd gesloten.
Kort daarna beschuldigde de Moraes Musk ervan X te behandelen als een “land zonder wet”, een plek waar misinformatie, haatzaaierij en propaganda welig tieren zonder repercussies. Musk reageerde met een karakteristieke driftbui (mantrum?) op X — hij plaatste een door AI gegenereerde afbeelding van de Moraes achter de tralies, een andere afbeelding van het scrotum van een hond en noemde de rechter “Voldemort”.
WEDERZIJDSE HYPOCRISIE
Zowel de vrijheid van meningsuiting als de democratie verdienen betere voorvechters in Brazilië. Hoewel de Moraes algemeen wordt beschouwd als de man die de Braziliaanse democratie heeft gered van extreemrechts, desinformatie en electorale inmenging, is zijn onbetwiste autoriteit reden tot zorg. Ondertussen spreekt Musks haast om rechtse regeringen in landen als India te gehoorzamen, zijn beweringen dat hij een “vrijheid van meningsuiting absolutist” is, volledig tegen.
Volgens de New York Times heeft de Moraes “mensen zonder proces gevangen gezet voor het plaatsen van bedreigingen op sociale media; heeft hij geholpen een zittende congreslid te veroordelen tot bijna negen jaar gevangenisstraf voor het bedreigen van de rechtbank; heeft hij invallen bevolen bij zakenlieden met weinig bewijs van wangedrag; heeft hij een gekozen gouverneur geschorst van zijn baan; en heeft hij eenzijdig tientallen accounts en duizenden berichten op sociale media geblokkeerd, met vrijwel geen transparantie of ruimte voor beroep…
Zijn bevelen om prominente stemmen online te weren zijn geprolifereerd, en nu heeft hij de man die ervan wordt beschuldigd de extremistische vlammen van Brazilië aan te wakkeren, Bolsonaro, in zijn vizier. Vorige week nam de Moraes Bolsonaro op in een federaal onderzoek naar de rel, die hij overziet, wat suggereert dat de voormalige president het geweld heeft geïnspireerd.”
Uit een rapport van Rest of World blijkt dat Musk aan 80% van de verzoeken van overheden om tweets te verwijderen heeft voldaan. Dit is een toename van 30% ten opzichte van wat X (toen Twitter) onder het vorige leiderschap had toegezegd.
In India bijvoorbeeld blokkeerde X berichten van journalisten, beroemdheden en publicaties op verzoek van de regering-Modi. Het platform blokkeerde niet alleen tweets in regio’s waarvan de regering beweerde dat sociale media publieke onrust veroorzaakten tijdens de boerenprotesten, maar verbood ook wereldwijd accounts die over de rellen tweetten, waaronder die van het Canadese parlementslid Jagmeet Singh en de dichter Rupi Kaur.
