De Belgische legerleiding en veiligheidsdiensten hebben de komende dagen heel wat uit te leggen. Zoveel is zeker nu steeds duidelijker wordt hoe Jürgen Conings er maandag in slaagde om een half oorlogsarsenaal aan te slaan – zonder dat ook maar iemand hiervan opkeek.

Een militaire bron: “Het is heel simpel: Conings had een kaart en een sleutel waarmee hij zonder problemen het munitiedepot in Leopoldsburg binnen kon. Sinds zijn overplaatsing uit Peutie, waar hij niet langer mocht werken omdat hij te boek stond als een mogelijke extremist, vond men er binnen het leger niet beter op om hem verantwoordelijk te maken voor het uithalen van wapens en munitie voor schietoefeningen van de dienst ‘pre-deployment training’, die militairen voorbereidt op buitenlandse missies. De kat bij de melk zetten, noemen ze dat.”

OCAD-lijst

De chronologie van dit dossier zit als volgt in elkaar. In de zomer van 2020 werd Conings opgemerkt door de Staatsveiligheid omwille van zijn rechts-extremistische berichten op sociale media. Zijn naam belandde vervolgens op de OCAD-lijst. Dat is een databank bijgehouden door het antiterreurorgaan OCAD, waarin sinds 2013 ‘haatpropagandisten’ en ‘potentieel gewelddadige extremisten’ worden opgesomd. De grote meerderheid is jihadist, maar sinds 2018 zijn ook de namen van een vijftigtal rechts-extremisten en een vijftiental links-extremisten toegevoegd.

Korporaal Conings werd door het OCAD als een potentieel gewelddadige extremist bestempeld. Volgens het antiterreurorgaan is dat “iemand met extremistische opvattingen die een intentie heeft om geweld te gebruiken, maar nog geen concrete stappen daartoe heeft ondernomen”. De militaire inlichtingendienst ADIV werd geïnformeerd over zijn verontrustend parcours.

Tot dan was Conings aan de slag als militair politieman – ‘MP’ – in de kazerne van Peutie. Om deze job uit te oefenen is echter een vlekkeloos blazoen nodig en vooral: een veiligheidsmachtiging. De militaire politie staat bijvoorbeeld in voor de bewaking van vip’s die ons land bezoeken. Omdat Conings zijn naam in de zomer van 2020 op de OCAD-lijst verscheen, werd zijn veiligheidsmachtiging ingetrokken. Een militaire bron zegt: “Dit is perfect volgens de procedures.”

Overplaatsing

Wat daarna gebeurde wellicht niet. Conings werd overgeplaatst naar het militaire hoofdkwartier in Evere, waar binnen de landmacht een speciale eenheid zit: de dienst ‘pre-deployment training’. Die kon nog een manusje-van-alles gebruiken. Conings werd er ingeschakeld als logistieke hulp, mede verantwoordelijk voor de voorbereiding van schietoefeningen van de dienst in Leopoldsburg en dus ook … voor het uithalen van wapens en munitie. Hij kreeg een kaart en een sleutel voor het munitiedepot in Leopoldsburg. Conings kon er vrij binnen en buiten.

Een politieke bron: “Hier is een blunder begaan. Ofwel wist men niet dat Conings geseind was als mogelijke extremist. Dan is de informatiedoorstroming zeer slecht. Ofwel wist men het wel en heeft men die waarschuwing genegeerd. In beide gevallen is er een reuzegroot probleem.”

Hoe dan ook: Conings maakte maandag gebruik van zijn status om in Leopoldsburg zware vuurwapens en munitie in te laden. De korporaal ging in het munitiedepot aan de haal met vier raketwerpers en een tiental laders voor een machinegeweer P-90 en een pistool 5.7. De wapens zelf haalde hij uit de blokken die in de kazerne zijn voorzien voor de dienst ‘pre-deployment training’.

In Leopoldsburg gingen maandag de alarmbellen pas af nadat militair K.H., een collega en vriend van Conings, in het depot verscheen met de dringende vraag om de opslagbunker van de dienst ‘pre-deployment training’ te bekijken. Wat hij vreesde, bleek waarheid: Conings was met een deel van het wapentuig aan de haal. K.H. is trouwens zelf geen onbeschreven blad. In 2006 viel zijn naam in het onderzoek naar de rechts-extremistische groepering Bloed, Bodem, Eer en Trouw (BBET). De leider, oud-militair Tomas Boutens, werd in 2014 tot vijf jaar cel veroordeeld.

Duidelijkheid

Premier Alexander De Croo (Open Vld) eist tegen donderdag een duidelijke uitleg van de legerleiding en veiligheidsdiensten. Hij wil ook “een voorstel om dit in de toekomst te vermijden”.

Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) maakt in een persbericht duidelijk dat ze zicht wil krijgen “op de procedures voor de screening van militairen die banden hebben met extreemrechts”. Ze benadrukt dat “elke vorm van extremisme volledig ingaat tegen de waarden en normen van Defensie”. Volgens haar gaat het om slechts enkelingen die zo ver afglijden.

Het is alvast niet de eerste keer dat het leger slordig omspringt met wapens. In februari werd een para uit Marche-les-Dames veroordeeld voor bedreiging en stalking. Hij belaagde zijn ex-vriendinnen onder meer met legerwapens, die hij zomaar kon meenemen uit het munitiedepot van de kazerne. In Marche-les-Dames werden nochtans al in 2016 vragen gesteld over de losse omgang met wapens. Dat leerde intern mailverkeer dat aan het licht werd gebracht.