Indignatie redactie 
sancties – Politieke leiders in de Verenigde Staten hebben economische sancties aangeprezen als minder kostbaar en humanitairder dan oorlogen om het verwerpelijke beleid van een tegenstander te beïnvloeden. Dat is nog maar de vraag.
Langdurige sancties kunnen pijn, fysieke vernietiging en dood veroorzaken, de wereldwijde toeleveringsketens verstoren, een ondermaatse en kostbare herstructurering van de wereldeconomie afdwingen en mondiale allianties hervormen met gevolgen die veel langer kunnen duren dan de meeste conventionele oorlogen.
Het is een neokoloniaal instrument dat beschikbaar is voor een exclusieve club van twee of drie economische machten die ook een sterk leger hebben om hun wil af te dwingen. De Verenigde Naties en de wereldgemeenschap moeten sancties in toom houden voordat de wereld versplinterd en onherstelbaar vijandig wordt.
Voor de VS zijn sancties een stil wapen met weinig zichtbare en onmiddellijke ontberingen. Geen soldaten die ten strijde trekken of bloed vergieten. Geen gruwelijke beelden op tv-schermen. Een gezuiverde oorlog! De VS wordt gezien als ‘iets’ om een tegenstander aan te pakken. Het is een wapen dat de VS meer dan enig ander land kan gebruiken, omdat het de grootste economie heeft met de machtigste financiële sector en waar de dollar de wereldwijde valuta is voor vermogensopbouw en handel. Het is een wapen dat nog vele jaren ernstige en onbekende gevolgen kan hebben.
Een korte blik op Iran, Venezuela en Rusland kan enig licht werpen op enkele resultaten van sancties. De VS hebben Iran langer gesanctioneerd dan welk land dan ook, behalve Cuba, zwaarder dan enig ander land, inclusief het afsnijden van al zijn financiële instellingen van SWIFT (het internationale financiële netwerk), en het bekrachtigen van het kantoor van zijn Opperste Leider,
Zijn Revolutionaire Garde (IRGC), alle buitenlandse investeringen, export van zijn olie, gas en olieproducten, import van alle militaire uitrusting, van commerciële vliegtuigen en onderdelen, export uit de Verenigde Staten en het opleggen van secundaire sancties aan entiteiten en landen die Iran helpen sancties te ontwijken. Iraniërs hebben te kampen met een tekort aan levensreddende medicijnen. Deze niet-verklaarde oorlog tegen Iran duurt al meer dan 40 jaar zonder positief resultaat voor de Verenigde Staten.
De gevolgen van de sancties tegen Iran weergalmen over de hele wereld. Dit is het meest zichtbaar in de beschikbaarheid en prijs van aardgas (pijpleidingen en vloeibaar), olie en petrochemie. Iran is de logische concurrent van Russisch pijpleidingengas naar Europa.
De mogelijkheid van Iraans pijpleidingengas voor Europa en uitgebreide productie van vloeibaar aardgas (LNG) werd halverwege de jaren negentig door president Clinton de nek omgedraaid; Iran had Bechtel (het bedrijf dat de LNG-fabrieken in Qatar heeft ontwikkeld) uitgenodigd voor besprekingen om het noordelijke Pars-veld van Iran te ontwikkelen, om het gas te leiden en het LNG te verschepen, maar de inwerkingtreding van de Iran-Libische Sanctiewet (ILSA) verhinderde dit door investeringen in en samenwerking met de Iraanse olie- en gassector.
ILSA verhinderde ook de ontwikkeling van de olievelden van Iran (destijds met name het gigantische Azadegan-veld van CONOCO). Het Amerikaanse “beleid” heeft begrijpelijkerwijs de toekomst niet gezien, zoals de Russische invasie van Oekraïne en de door velen genoemde versnelling van de klimaatverandering. Het enige dat de VS konden zien, was hun wens om Iran daar en dan te isoleren.
Impact van sancties
Om de impact van sancties op allianties te meten, zouden de sancties tegen Rusland, samen met de sancties tegen Iran en Venezuela, het punt moeten maken. China, Iran en Venezuela hebben voornamelijk banden met Rusland. Deze alliantie zou de komende jaren de commerciële en politieke belangen van de VS (en de EU, natuurlijk) kunnen schaden. Rusland heeft de grootste aardgasreserves (24% van de wereldreserves), gevolgd door Iran (17%).
Dit zal resulteren in een machtige wereldwijde alliantie in gas. China heeft de grootste reserves aan zeldzame aardmetalen (35%); Venezuela heeft de grootste oliereserves ter wereld (18% van het totaal) en Iran staat op de vierde plaats (9,5%). China is de grootste fabrikant ter wereld. De combinatie van Rusland, China, Venezuela en Iran vormt een existentiële bedreiging voor de Amerikaanse belangen in West-Azië, het Verre Oosten, Latijns-Amerika en zelfs in Afrika.
Wat we zien is dat Amerikaanse en Europese sancties nationale belangen kunnen aantasten en allianties kunnen veranderen die op den duur een boemerang zouden kunnen zijn om de werpers te schaden. Waarom zien onze politieke leiders dit niet aankomen? Maakt het hen (en de burgers) wat uit?
Een veel genegeerd gevolg van sancties is dat de gevolgen nog jaren aanhouden. Nogmaals, Iran biedt een voorbeeld. Vandaag de dag, na meer dan 40 jaar sancties, zal Iran, wat een Amerikaanse president ook doet, de komende jaren effectief onder het sanctieregime blijven vallen. Heden zijn de Verenigde Staten in onderhandeling om enkele sancties ‘op te heffen’ als de JCPOA – de nucleaire overeenkomst die de VS hebben ingetrokken wordt hersteld.
Helaas zal dit voor Iran weinig doen, behalve dat het op korte termijn enige verlichting biedt. Geen enkele internationale financiële instelling, geen multinationale onderneming en geen enkele particuliere investeerder zal waarschijnlijk de komende jaren, zo niet decennia, een enorme investering in Iran doen. De reden is simpel: ze kunnen er niet op vertrouwen dat de Verenigde Staten niet opnieuw sancties opleggen, die op hun beurt hun investeringen nadelig beïnvloeden. Iran is de komende jaren afgesneden van de wereldgemeenschap. Oorlogen, nadat ze voorbij zijn, hebben zo’n effect niet – getuige Duitsland, Japan en Vietnam.
Ja, oorlogen zijn verschrikkelijk in termen van verlies van mensenlevens, gewonden, vluchtelingen en fysieke en economische vernietiging en verlies. Het verlies in verband met sancties kan stil en ondoorzichtig zijn, maar ze zijn net zo reëel en de gevolgen zijn niet beperkt tot het gesanctioneerde land en de afzender van sancties, omdat sancties de wereldwijde toeleveringsketens beïnvloeden, de wereldeconomie herstructureren en de onzekerheid en het risico jarenlang vergroten.
Toch is er nooit een uitgebreide boekhouding geweest van de wereldwijde economische kosten van sancties, deels omdat de gevolgen al tientallen jaren aanhouden en misschien nog niet voorbij zijn. Sancties die jarenlang duren, vergiftigen de betrekkingen tussen de “oplegger” en het gesanctioneerde land jarenlang, zo niet decennia. Hoewel oorlogen ten koste van alles moeten worden vermeden, zijn sancties geen goede vervanging en geven ze geen scherpe finaliteit aan het conflict.
Rusland
Bijna alle nationale en VS/EU-politici vertellen dag in dag uit en vol overtuiging dat de sancties tegen Rusland werken. Dat ze wat tijd nodig hebben voordat ze volledig effect hebben, maar dat ze werken. Dat Rusland al begint te wankelen, dat de Russische economie aan het einde is. De sancties werken. Ja, ze werken echt. Politici hebben niet gelogen – ze zijn gewoon vergeten te zeggen waar ze werken of beginnen te werken – of ze wisten het niet of zagen het tot nu toe niet.
Wel wordt het steeds duidelijker dat ze effect beginnen te krijgen in het Westen. waar ze werden opgelegd. In de EU – maar niet in de VS. Het is niet bekend of en in hoeverre de sancties in Rusland al effect hebben. Er zijn alleen gissingen, aannames, schattingen. Er zijn geen verifieerbare cijfers, maar er is volop propaganda.
Over westerse landen zijn er feiten en cijfers – en zien we steeds somberder gezichten. Intussen is het zo ver gekomen dat men in lidstaten van de EU al openlijk schrijft over het feit dat de economie naar de kloten gaat. Bij onze oosterburen wordt er geroepen dat Duitsland gedeïndustrialiseerd wordt. Sommige bedrijven lopen tegen hun grenzen aan en er bestaat een risico op een domino-effect dat kan leiden tot deïndustrialisatie, en in de meeste lidstaten faillissementen.
Dat zou een ramp zijn… Wie nu de winkel sluit, komt nooit meer terug. Dat dringt evenwel niet tot onze regering door: zij hebben geen idee hoe groot de sociale onvrede in ons land land is. Segers in de Volkskrant: “Je ziet dat de meest tevreden stemmers tot de achterbannen van VVD en D66 horen, daarna komen de stemmers op CDA, ChristenUnie, GroenLinks en PvdA. Het risico bestaat dat dit een kabinet voor tevreden mensen wordt.”
Over de vraag wie verantwoordelijk is voor de huidige gascrisis wordt niet gediscussieerd: Poetin is de kwade genius. Politici zeggen dat Rusland haar gas als wapen gebruikt om een economische oorlog tegen de EU te voeren. Rusland daarentegen zegt dat de EU deze economische oorlog begonnen is met sancties die lang voor de Russische invasie van Oekraïne begonnen. Feit is dat zelfs toen de Koude Oorlog op zijn koudst was, Rusland een betrouwbare gasleverancier voor het Westen was. Er was een duidelijk onderscheid, er was een duidelijke scheidslijn tussen politiek en bedrijfsleven.
De EU
De economie in de EU en in Europa had het goedkope Russische gas nodig, want alleen dan was de economie wereldwijd concurrerend. En Rusland of de Sovjet-Unie hadden het geld nodig. Maar na het opleggen van de sancties is er opeens geen Russisch gas meer beschikbaar en vooral Duitsland is wanhopig op zoek naar alternatieve leveranciers. Noorwegen kan weinig leveren en vooral is het vloeibaar Amerikaans frackinggas, dat ondanks de meervoudige prijs Russisch gas verdringt, wat de Europese Commissie wil dat er gekocht wordt.
Maar het is duur en niet beschikbaar in de vereiste hoeveelheid. Bovendien wil de Amerikaanse minister van Energie de export in toom houden, aangezien de Amerikaanse noodreserves op een historisch dieptepunt staan, zo werd gemeld. Lidstaten van de EU hebben al een “bedeltocht” gehouden en hebben al over de hele wereld “gesmeekt” om gas – zelfs bij regimes waar je als westers land normaal geesproken niet mee te maken wilt hebben; zonder succes.
De EU-staten en Brussel zijn echter niet onschuldig aan de extreme prijzen. Al voor de Oekraïne-crisis begonnen de prijzen te stijgen. Dit was weer een gevolg van de liberalisering van de energiemarkt; er zijn geen gereguleerde markten meer. Speculanten en gokkers beslissen. En in het geval van elektrische energie zorgt de zogenaamde Merit Order, veroorzaakt door de hoge gasprijzen, voor een catastrofe. En torenhoge gas- en elektriciteitsprijzen zijn dodelijk voor de economie.
Het hoofd van de Europese Commissie, Von der Leyen, had het in haar jaarlijkse, bijna rituele toespraak over de “staat van de Unie” vooral over Oekraïne en de oorlog met Rusland. Ze zei bijna niets over de toestand van de EU. De situatie is ernstig, zeer ernstig. De oorlog woedt in Europa en de EU is niet in staat geweest deze af te wenden of te verkorten. Ze heeft het niet eens geprobeerd. Daarnaast is er een economische oorlog die Brussel mede heeft uitgelokt en die nu terugslaat naar de lidstaten en ook de tweede grote belofte na vrede in twijfel trekt: welvaart voor iedereen.
Zoals bekend is de energiecrisis slechts het nieuwste en meest in het oog springende voorbeeld van het eerder genoemde boemerangeffect, dat onder meer werd veroorzaakt door een kolen- en olie-embargo – en ongekende sancties tegen de Russische centrale bank die deviezenwinst waardeloos maken.
We hebben ook een voedsel- en prijzencrisis, die werd veroorzaakt door hoge energieprijzen en de secundaire effecten van EU-sancties. Iedereen kan dat elke dag met eigen ogen zien wanneer ze naar de supermarkt gaan. Het volgende dat ons te wachten staat is een duik in een recessie. Een eurocrisis komt er ook aan: de oorlog en de sancties kosten enorm veel geld – maar veel eurolanden hebben al hopeloos te veel schulden. De renteverhogingen door de ECB maken het er niet beter op, integendeel.
Dit alles zal waarschijnlijk leiden tot een sociale en politieke crisis zoals we die nu al zien in Zweden en Italië. Ons land, Frankrijk en België zijn bang voor boerenopstanden en gele hesjes, en Tsjechië heeft al een grootschalige demonstratie tégen de EU meegemaakt. Maar Von der Leyen zei hier niet veel over. Zoals altijd verdoezelde ze de situatie en presenteerde ze zichzelf als de redder in nood. Maar dat is gewoon hectisch bluswerk aan een huis dat in vlammen staat. Von der Leyen wil de dakspanten blussen terwijl het vuur de funderingen al aantast. De EU bevindt zich in een ernstige situatie, een zeer ernstige…
Het zijn allemaal problemen waar de EU mee worstelt; die de EU-burgers bijzonder hard treffen. Onze politici brachten deze problemen naar de burgers. Zij voldeden op hun beurt aan de wensen van de VS (of waren het dictaten), legden sancties op en steunden de proxy-oorlog in Oekraïne met massale leveringen van wapens, training van Oekraïense soldaten en wie weet wat nog meer. De Verenigde Staten blijven op veilige afstand en buiten beeld: de prijs die de Europeanen ervoor moeten betalen, zal enorm zijn.
De komende maanden gaan we de winter in. Voor het grootste deel van de EU betekent dat weinig zon om zonne-energie op te wekken en vriestemperaturen om windparken onbruikbaar te maken. Voor nieuwe nucleaire installaties zijn we acht jaar verder.
In een commentaar op de huidige situatie in Europa zei voormalig Amerikaans congreslid Ron Paul: “This is all predictable. Sanctions kill. Sometimes they kill innocents in the country targeted for destruction and sometimes they kill innocents in the country imposing them. The solution, as always, is non-intervention. No sanctions, no “color revolutions,” no meddling. It’s really that simple.”
Ofwel: “Dit is allemaal voorspelbaar. Sancties zijn dodelijk.
Soms doden ze onschuldigen in het land dat op vernietiging gericht is en soms doden ze onschuldigen in het land dat hen oplegt. De oplossing is, zoals altijd, non-interventie. Geen sancties, geen ‘kleurenrevoluties’, geen inmenging. Het is echt zo simpel.”
