Europa heeft een revolutie nodig met als voorbeeld democratische tsunami in Catalonië

‘Het superieure Europa bengelt al enkele weken op de rand van het ethische failliet’

‘Europa heeft een democratische tsunami nodig’. ‘Want het Europese ethische deficit belangt ons allen aan.’

Honderdduizenden manifestanten komen op straat om te protesteren tegen staatsrepressie. De politie chargeert, meermaals en met de zware middelen, er vallen nogal wat gewonden. Iemand verliest een oog. Op de eisen van de manifestanten reageert de regering met nog harder optreden: enkele duizenden extra agenten worden er op uitgestuurd.

Maar dat houdt de betogers niet meer tegen: ze zijn vastberaden en voor elke agent zijn er enkele tientallen manifestanten. De regering wil van geen enkele dialoog weten, de manifestanten wordt verweten dat ze de wet overtreden. Of de wet zelf misschien niet een probleem is, dat is niet relevant voor de regering: de wet is de wet. Het gezag mag niet in vraag gesteld worden.

De rechtsstaat en niets dan de rechtsstaat

Mocht dit in landen als China, Venezuela, Egypte of waar ook gebeuren, dan zouden de Europese politici elkaar voor de voeten lopen om hun ongenoegen te uiten, de repressie te veroordelen en de lofzang van vrijheid en democratie en vrijheid te zingen. Met de arrogantie van het zelfgenoegzame Europa dat zich moreel superieur acht.

Als dit evenwel in Europa zelf gebeurt, wordt de andere kant opgekeken. Want in Europa loopt niets verkeerd, wie protesteert is waarschijnlijk een extremist of een populist, net als wie op de foute partijen stemt. En laat ons wel wezen, al bij al is Spanje een rechtsstaat, nietwaar, Kris Peeters?

Lafheid als ethisch failliet

Dat superieure Europa bengelt al enkele weken op de rand van het ethische failliet. De ronduit laffe houding tegenover Turkije, dat een invasie is begonnen tegen de autonome Koerdische regio in Syrië, toont dat daadkracht inderdaad nog iets anders is dan woorden. Zij die tot voor kort alom werden geprezen als bondgenoten in de strijd tegen het verderfelijke IS, worden nu aan hun lot overgelaten. Verpletterd door een invaller, die als een van de eerste militaire daden IS-strijders liet ontsnappen uit de gevangenissen.

En hoe ironisch, die voormalige en enige echt betrouwbare bondgenoten van ons moeten zich nu wenden tot die grote Vijand van het Westen, de Syrische president annex dictator Assad. U weet wel, de man om wie het allemaal begon, degene die Europa absoluut van de macht gedreven wou zien. Deze noodgedwongen toenadering tussen de Koerdische krachten en Assad illustreert op pijnlijke wijze hoe Europa voortaan een toontje lager mag zingen als het op mensenrechten aankomt.

Dit ethische failliet komt even scherp en duidelijk in de kwestie Catalonië tot uiting. Beelden die we de voorbije maanden vooral uit Hongkong zagen komen, zien we nu uit Barcelona komen. Maar nu klinkt het in Europa, als een legalistische mantra: ‘de wet is de wet’.

Regimes als dat van China, Iran, Saoedi-Arabië en andere Noord-Korea’s zouden het niet anders verwoorden, evenmin als de Turkse regering.

De kanker zit dieper

Dat massa’s op straat komen onder de slogan ‘democratische tsunami’ zou er nochtans op moeten wijzen dat er een politieke oplossing moet komen, geen juridische, en al helemaal niet afgedwongen met de matrak. Want nee, het gaat niet in de eerste plaats om de verguisde president Carles Puigdemont of de negen die maandag tot jarenlange gevangenisstraf werden veroordeeld. Het zijn niet ‘enkele extremisten’ die met vele tienduizenden vijf lange marsen van enkele dagen doen om hun ongenoegen te uiten, of een lange mensenketting van honderden kilometers vormen. Het gaat vooral om de talloze Catalanen die dus eigenlijk maar één ding wilden doen: een stembiljet in een bus stoppen om zich uit te spreken over de toekomst van hun land.

Catalonië, de kanarie in de koolmijn

Het democratische deficit beperkt zich overigens niet tot Catalonië. In Frankrijk werd al meermaals uitermate brutaal opgetreden tegen de ‘gele hesjes’. Vorige zaterdag kregen vreedzaam protesterende milieuactivisten in Brussel rake klappen. Het langzaamaan eroderen van fundamentele vrijheden is in heel Europa al langer aan de gang.

Zoals eerder aangestipt vaart het Catalaanse protest onder de naam ‘democratische tsunami’. Op de keper beschouwd zouden alle Europese burgers zich achter deze vlag moeten scharen. Want het ethische deficit van Europa belangt ons allen aan. De malaise zit trouwens dieper dan de slappe houding tegenover de agressie van het Turkse regime of het brutale politieoptreden tegen Catalaanse burgers en de gevangenzetting van democratisch verkozen politici, zelfs van geweldloze activisten.

Het gaat om politieke instellingen in heel Europa die alsmaar meer ondergraven worden door corruptie, particratie, schrijnend tekort aan transparantie en gebrek aan burgerinspraak. Een totaal gebrek ook aan toekomstvisie om problemen aan te pakken, zoals milieukwesties, of zoals financieel roofkapitalisme. Een unie die de mens ten dienste stelt van de economie in plaats van omgekeerd. Een unie waarvan de elite elke verzuchting van de burger weglacht als populisme van domoren.

Misschien moeten de Europeanen eens een voorbeeld nemen aan die Catalanen en ook een ‘democratische tsunami’ lanceren, die het oude continent overspoelt. Regeringen moeten immers hun burgers vrezen, niet omgekeerd.