Europa’s migratiecrisis dreigt in 2020 te verslechteren de ellende wordt steeds groter

Terwijl de regeringstroepen de strop in de provincie Idlib in Syrië verstevigen, zijn honderdduizenden Syrische burgers uit hun huizen verdreven. Voor de ontheemde massa’s liggen moeilijke keuzes voor de boeg. De noordelijke weg naar Turkije is misschien hun enige hoop op ontsnapping, maar het wordt dagelijks aangevochten door de luchtmacht van Syrië en het is een handschoen die maar weinigen zullen willen lopen.

Een nieuwe vluchtelingencrisis kan het hele systeem breken

Verder wordt het beeld weinig helderder. Over de grens naar Turkije – wiens president, Recep Tayyip Erdogan, de grens heeft gesloten uit angst voor het gewicht van aankomsten – en vervolgens op de een of andere manier naar Europa en de hoop op een beter leven. Maar er wacht alleen gevaarlijke, door ziekte geteisterde vluchtelingenkampen. Deze geïmproviseerde nederzettingen, meestal gelegen op kleine stukjes land voor de Griekse kust, zijn al op breekpunt. Mocht 2020 een nieuw jaar van massale migratie markeren, dan is er de vrees dat het systeem helemaal zou instorten.

Erdogan heeft weinig geheim gemaakt van de crisis die op Europa wacht terwijl de acht jaar durende burgeroorlog van Syrië bloedig eindigt. Turkije deelt een grens met het door conflict geteisterde land en heeft de meeste mensen die het geweld ontvluchten opgenomen. Bijna vier miljoen – het grootste vluchtelingen contingent ter wereld – wonen nu binnen Turkse grenzen. Zijn natie is niet meer geschikt, zei Erdogan vorige maand nadrukkelijk.

Erdogan: Turkije zal de ‘migrantenlast’ niet alleen dragen

Als de omstandigheden in Idlib blijven verslechteren, zal Turkije niet alleen de nieuwe “migrantenlast” dragen, zo maakte de leider van het brandmerk duidelijk. “Alle Europese landen”, gewillig of niet, zullen het gewicht moeten delen, waarschuwde Erdogan. 

En een groot gewicht kan het zijn. In de laatste dagen van december werden ongeveer 235.000 inwoners gedwongen hun huizen te verlaten toen de door Rusland gesteunde troepen van Bashar al-Assad naderden. Idlib – momenteel in handen van een mix van rebellen en jihadisten – is de enige overgebleven regio die zich verzet tegen het totalitaire bewind van Assad. Volgens schattingen is de bevolking van de provincie rond de 3 miljoen, hoewel in het zuiden, waar de staatstroepen voor het eerst oprukken, de nederzettingen nu ‘bijna leeg’ zijn, volgens waarnemers van de VN.

Vluchtelingencrisis 2015 helemaal opnieuw?

De cijfers voorspellen een vluchtelingencatastrofe op de schaal van 2015. Dat jaar kwamen meer dan een miljoen mensen Europa binnen en lieten oorlog en armoede achter in het Midden-Oosten en Afrika. In 2016 heeft de EU een deal gesloten met Erdogan om het probleem aan te pakken, met name 6 miljard euro in ruil voor Turkse inspanningen om de stroom migranten die zich westwaarts door Turkije verplaatsen, te stoppen. 

Maar het akkoord hapert. Uitgelekte EU-documenten suggereren dat ongeveer 70.000 personen vanuit Turkije de Egeïsche Zee zijn overgestoken in 2019, Europa binnenkomen via de smokkel van Griekse eilanden langs de kust. Rapporten wijzen zelfs op Turkse medeplichtigheid aan de beweging, met patrouilleboten van de overheid die asielzoekersschepen zonder uitdaging zouden passeren. 

De eilanden waarop ze landen zijn wanhopig overvol. Ten minste 40.000 vluchtelingen bezetten momenteel de gammele kampen, waarvan sommige tien keer groter zijn dan hun officiële capaciteit. De omstandigheden zijn betreurenswaardig. Medische behandeling is vaak moeilijk te vinden, voedsel en water zijn schaars en sanitaire voorzieningen zijn slecht. 

Individuen kunnen jaren in de kampen verblijven, gevangen in een asielzoekende limbo. Degenen die het geluk hebben hun aanvragen te laten goedkeuren, zullen waarschijnlijk naar het vasteland van Griekenland worden vervoerd. Sommigen blijven, maar velen hopen hun intrek te nemen in Midden- en West-Europa en mensen te smokkelen om hen door de Balkan naar Oostenrijk en Duitsland te verplaatsen.  

Europa’s Point-Of-View Vs. Het standpunt van Turkije

Voor Europese leiders die vechten tegen een opkomend populistisch nationalisme, vormen deze aankomsten diepe politieke problemen. De Duitse Angela Merkel – wiens beslissing om migranten in 2015 te verwelkomen een wrede kiezersreactie uitlokte – zal hopen deze kwestie deze maand te beëindigen, zo blijkt uit rapporten, wanneer ze Erdogan ontmoet in Turkije. Zijn land moet de EU-deal respecteren, zal ze waarschijnlijk eisen, maar hij zal geen haast hebben om het eens te worden.

De belangrijkste man van Ankara, die een bruut jaar van electorale nederlaag heeft doorstaan, staat voor zijn eigen aanzienlijke deel van de politieke problemen. Het publieke sentiment lijkt zich te verschuiven naar het enorme migrantenbestand van het land, waardoor Erdogan wordt gedwongen een steeds hardere lijn aan te nemen. De Syrische vluchtelingen van Turkije zullen worden gerepatrieerd naar het noordoosten van hun land, heeft zijn regering geïntimideerd, bezetten een strook land dat onlangs is veroverd door Turkse troepen. 

Of deze ‘veilige zone’ echt geschikt is voor massale hervestiging, kunnen weinigen met zekerheid zeggen. En hoe zit het met het nieuwe migrantengetij dat door bloed doordrenkte Idlib stroomt? Waar ze zullen eindigen – Turkije, de Griekse eilanden, het vasteland van Europa – blijft onduidelijk. 

Terwijl een nieuwe vluchtelingencrisis vorm krijgt, is er onzekerheid. Eén ding is echter duidelijk: 2020 dreigt een jaar te worden van ongekende migranten ellende.