Europese Commissie onderzoekt toegang tot biometrische gegevens VWP door Amerikaanse politie

De Amerikaanse autoriteiten willen vingerafdrukken en gezichtsopnamen opvragen VWP in totaal 40 landen, waarvan de meeste in Europa. Met een truc loopt de EU-Commissie voorop in de gesprekken over het project.

In totaal nemen momenteel 40 landen deel aan het Visa Waiver Program (VWP ) van de Amerikaanse overheid . Washington garandeert daarmee dat burgers van de betrokken landen voor maximaal drie maanden visumvrij het land kunnen binnenkomen voor zakelijke of toeristische doeleinden. De regeling geldt voor elkaar, Amerikaanse burgers kunnen de 40 landen ook zonder visum bezoeken. Vrijwel alle Schengenlanden behoren tot de deelnemers aan het VWP.

De Amerikaanse regering eist nu dat de staten die deelnemen aan het VWP toegang verlenen tot hun biometrische databases van de politie als onderdeel van een “Enhanced Border Security Partnership” (EBSP). De Amerikaanse grens- en politieautoriteiten zouden vingerafdrukken en gezichtsopnamen moeten kunnen opvragen in informatiesystemen in de Schengenlanden. Dergelijke rechtstreekse toegang vanuit het buitenland is ongebruikelijk, zelfs onder bevriende geheime diensten.

Het is niet het eerste verzoek aan de VWP-staten. Al in 2006 gaf de Amerikaanse regering het mandaat dat alleen landen die biometrische paspoorten uitgeven, aan het programma konden deelnemen. In 2008 introduceerden de Amerikaanse autoriteiten het verplichte ESTA-systeem voor voorafgaande kennisgeving van grensoverschrijdingen. Tien jaar later moesten alle VWP-staten Preventing and Combating Serious Crime (PCSC) ondertekenen voor hun rechercheafdelingen .

Controverse over vereist “partnerschap”

In de EU zorgt het vereiste “partnerschap” voor het vrijgeven van biometrische gegevens al meer dan een jaar voor controverse. In februari 2022 informeerde de Amerikaanse regering voor het eerst enkele VWP-staten over de plannen, waaronder Duitsland . Daarom zou het een kwestie moeten zijn van bilaterale overeenkomsten met de afzonderlijke regeringen. Als ze weigeren hun databases te openen, lopen ze het risico uit het visumvrije reisprogramma van de VS te worden gezet vanaf 2027.

Het visumbeleid van de EU maakt sinds de ondertekening van het Verdrag van Amsterdam in 1997 deel uit van het zogenaamde Schengenacquis. Overeenkomstige overeenkomsten met andere regeringen moeten daarom in gelijke mate gelden voor alle Schengenstaten. De EU-commissie houdt toezicht op de uitvoering en naleving van de visumvrijstelling en kan daarom inbreukprocedures starten. Eigenlijk zou Brussel actie moeten ondernemen tegen de Amerikaanse regering: burgers uit Bulgarije, Roemenië en Cyprus mogen nog steeds niet visumvrij naar de VS reizen, dus de drie landen worden benadeeld.

In plaats van actie te ondernemen tegen de Amerikaanse regering en de bijbehorende EBSP op te schorten, zet de Commissie het door. Brussel streeft een “pragmatische aanpak” na door het vereiste “grenspartnerschap” te behandelen als “los van kwesties die verband houden met het visumbeleid”. Dat blijkt uit een document dat is vrijgegeven door de Britse burgerrechtenorganisatie Statewatch .

Wankele juridische basis

Sinds september 2022 bespreken leden van de Commissie “technische details” in een daartoe opgerichte werkgroep, waaronder “juridische en politieke implicaties”. De ontkoppeling van het EBSP en het VWP, die de Commissie speciaal voor deze besprekingen tot stand heeft gebracht, staat op een wankele juridische basis. Dat is ook de mening van de juridische dienst van de Raad, die duidelijkheid vraagt ​​van de Commissie om vervolgens een juridisch advies over de zaak te kunnen schrijven.

In feite zou de Commissie formeel met de regering van de VS kunnen onderhandelen over het EBSP, maar dan zou de Raad hiertoe eerst moeten verzoeken. Volgens de EU-verdragen kan de Commissie een voorstel indienen voor een dergelijk besluit van de Raad. Een dergelijk mandaat bestaat echter niet voor het EBSP en is momenteel niet gepland.

Nu bereidt de Commissie een haalbaarheidsstudie voor “ter beoordeling van de haalbaarheid van informatie-uitwisseling tussen de EU en de VS met het oog op een beter grensbeheer”. Dit is het antwoord op een parlementaire vraag van Europarlementariër Cornelia Ernst. Het onderzoek is onder meer bedoeld om te onderzoeken welke regelgeving inzake gegevensbescherming van toepassing zou zijn op de Amerikaanse autoriteiten, waaronder de Algemene Verordening Gegevensbescherming en de EU-politierichtlijn.

overheid twijfelt

Het Zweedse Raadsvoorzitterschap had de lidstaten een lijst met vragen gestuurd over de geplande haalbaarheidsstudie, die door ten minste acht regeringen werd beantwoord. De reacties op dit document weerspiegelen ook een afwijkende mening, zoals bleek uit een verzoek om vrijheid van informatie . Zo zijn sommige Schengenlanden tevreden over de coördinatie van de Commissie. Anderen zetten vraagtekens bij de door Brussel ontworpen “ontkoppeling” van de EBSP van het visumbeleid tussen de EU en de VS.

Naast de Franse regering behoort ook de Duitse regering tot de twijfelaars. In de verklaring over de vragen van het Zweedse voorzitterschap vroeg de Duitse delegatie om informatie over de “pragmatische aanpak” van de Commissie. De federale regering wil weten of de “ontkoppeling” van de besprekingen over het EBSP en het VWP door de Amerikaanse regering was bedoeld of dat de Commissie hier vooruitgang in boekt.

Het is ook de vraag in hoeverre het “partnerschap” in het EBSP gebaseerd is op volledige wederkerigheid, zoals ook gebruikelijk is in het VWP. De federale politie – die verantwoordelijk is voor de grensbewaking in Duitsland – zou daarom uiterlijk in 2027 toegang moeten hebben tot alle vingerafdrukken en gezichtsopnamen van Amerikaanse burgers die door de politie zijn verzameld.

Uitbreiding van de gegevensuitwisseling tussen de EU en de VS dreigt

In het EBSP wordt “Grensbeveiliging” genoemd als het doel van gegevensuitwisseling. De geplande bilaterale overeenkomsten met de 40 VWP-staten zouden echter veel verder kunnen gaan. Want de bevoegde autoriteit aan Amerikaanse zijde zou het Department of Homeland Security zijn, dat de biometrische gegevens bijvoorbeeld wil gebruiken voor de behandeling van asielaanvragen.

Uit het door Statewatch gepubliceerde document blijkt voor het eerst dat de EBSP geïmplementeerd zou kunnen worden binnen het kader van de bestaande PCSC-afspraken. Dan moet ook de toegang tot vingerafdrukken en gezichtsopnamen van EU-onderdanen plaatsvinden om ernstige criminaliteit te bestrijden en te voorkomen.

Ook Europol werkt aan een gegevensuitwisseling tussen rechercheurs. Samen met het Amerikaanse Department of Homeland Security wil de EU-politiedienst in een proefproject de doorgifte van gegevens over toegangsweigeringen testen. Dit is bedoeld om mensen te treffen die ervan verdacht worden terroristen te zijn.