Met duizenden illegale immigranten die vanuit Wit-Rusland Polen proberen binnen te stormen, is de Europese aandacht gefixeerd op de gevolgen waarmee president Alexander Loekasjenko te maken zou kunnen krijgen. Loekasjenko heeft een migrantencrisis veroorzaakt aan de Poolse grens, een waarschijnlijk antwoord op de dagelijkse druk waarmee Wit-Rusland wordt geconfronteerd door zijn Baltische en Poolse buren. Wat echter opvalt aan deze migrantencrisis is de Europese reactie erop in vergelijking met de op dezelfde manier gefabriceerde migrantencrisis die Turkije vaak oproept aan de Griekse grenzen, met name in februari en maart 2020.
Tijdens de recente ontmoeting in Brussel tussen de ambassadeurs van EU-landen, legde de Poolse ambassadeur Andrzej Sadoś de huidige situatie aan de grens tussen Polen en Wit-Rusland uit. Hij kondigde aan dat Polen volgende week bewijs zal overleggen aan hooggeplaatste functionarissen en ambassadeurs van de Europese Commissie over de activiteiten van de Wit-Russische autoriteiten aan de grens.
Na deze bijeenkomst is de roep om sancties tegen Wit-Rusland toegenomen.
De afgelopen maanden hebben Litouwen, Letland en Polen te kampen gehad met een toename van het aantal illegale migranten dat vanuit Wit-Rusland binnenkomt. Loekasjenko verklaarde dat Minsk de toestroom van illegale migranten naar de EU niet langer zou tegenhouden omdat het land er “noch het geld noch de kracht” voor heeft vanwege de reeds bestaande sancties.
Ondanks de bewering van Loekasjenko dat Wit-Rusland niet over de middelen beschikt om de migrantencrisis het hoofd te bieden, is er overweldigend bewijs dat zijn land de crisis veroorzaakt door het aantal vluchten vanuit migrantenhotspots, zoals Irak en Turkije, op te voeren zonder dat er visa nodig zijn. Een Syriër die migranten organiseerde om van Iraaks Koerdistan naar Wit-Rusland te gaan, vertelde de BBC dat met de versoepeling van de visumregels, “ik wist dat het hetzelfde zou zijn als wat er in 2015 met Turkije gebeurde.”
In 2015 had de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan een geschil met de EU omdat hij niet genoeg steun kon krijgen voor zijn oorlog tegen Syrië. Hij liet honderdduizenden migranten door Turkije trekken en Griekenland binnenstromen totdat de EU uiteindelijk instemde met een deal van 6 miljard euro om het land te helpen de kosten van de toestroom te dekken. Dit ondanks het feit dat Ankara’s financiering, bewapening en training van terroristische organisaties, waaronder ISIS en Al-Qaeda, de oorzaak was voor miljoenen Syriërs om naar Turkije te vluchten.
Turkije schendt voortdurend de deal die met de EU is gesloten door migratie tegen Griekenland te bewapenen, een lang gebruikte Turkse strategie. Er wordt aan herinnerd dat de toenmalige president van Turkije, Turgut Özal, in de jaren negentig provocerend pochte : “We hoeven geen oorlog te voeren met Griekenland. We hoeven ze alleen maar een paar miljoen immigranten te sturen en het af te maken.” Ondanks dat de EU en Turkije op 18 maart 2016 een overeenkomst ondertekenden om de migratie- en vluchtelingenstromen naar Griekenland in te dammen, heeft Ankara de stromen nooit echt gestopt. In feite heeft Turkije in februari-maart 2020 een nieuwe migrantencrisis veroorzaakt door ten onrechte te beweren dat Griekenland open was en door migranten naar de grens te brengen.
De reactie van Europa tussen de door Turkije veroorzaakte migrantencrisis en de Wit-Russische is echter heel anders. Hoewel individuele landen, waaronder Polen, hielpen bij de inspanningen van Griekenland om de migrantencrisis van 2020 het hoofd te bieden, werden de oproepen tot sancties tegen Turkije snel neergeschoten vanuit alle hoeken van de EU. De roep om verdere sancties tegen Wit-Rusland is echter vrijwel unaniem.
Norbert Röttgen, voorzitter van de Duitse commissie buitenlandse zaken en lid van de Bondsdag, zei op Twitter : “We moeten Loekasjenko veel consequenter bestraffen. Zijn poging om de EU te destabiliseren wordt op zijn minst getolereerd, zo niet gesteund, door Poetin. Het feit dat de EU zwijgt over dit Russische beleid is onaanvaardbaar.” Er wordt aan herinnerd dat Röttgen tijdens de Griekse migrantencrisis van 2020 nooit sancties tegen Ankara heeft voorgesteld, maar eerder heeft opgeroepen tot heronderhandeling om Turkije met nog meer geld te belonen, ondanks het feit dat hij de migrantenstromen naar Griekenland nooit echt heeft gestopt.
De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, drong er maandag bij de EU-lidstaten op aan om nieuwe sancties op te leggen tegen Wit-Rusland: “Ik roep op tot goedkeuring van uitgebreide sancties, mogelijke sancties tegen betrokken luchtvaartmaatschappijen uit derde landen. We willen ook een humanitaire crisis voorkomen en zorgen voor een veilige terugkeer.” Tijdens de Griekse migrantencrisis van 2020 verzette de Europese Commissie zich tegen alle sancties tegen Turkije, maar nu dringt ze bij Wit-Rusland aan op sancties.
Dit tegenstrijdige gedrag laat zien dat de EU niet eensgezind is achter het stoppen van migrantenstromen, maar de huidige crisis eerder als een kans gebruikt om Wit-Rusland en zelfs Rusland aan te vallen, aangezien Aeroflot betrokken is bij het vervoer van migranten. Aangezien een groot deel van Europa in de financiële sector nauw verbonden is met Turkije, zijn ze niet bereid het land sancties op te leggen. Wit-Rusland geniet echter niet zo’n voorrecht, en ondanks dat het zich op dezelfde manier gedraagt als Turkije, zal het waarschijnlijk worden geconfronteerd met sancties die het land altijd heeft weten te vermijden.