
Ambtenaren van de Europese Unie (EU) reageerden gisteren op de wereldwijde tarieven die de regering van Trump oplegde door tientallen miljarden euro’s aan tarieven op Amerikaanse producten op te leggen. Nu Washington een tarief van 20 procent oplegt op alle EU-goederen en een tarief van 25 procent op Europese auto-export, lijden de banden tussen de VS en de EU aan een historische ineenstorting en wordt er een handelsoorlog ontketend, die ongekende aanvallen op werknemers in Amerika, Europa en internationaal dreigt.
Trump-tarieven – Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen sprak vanmorgen vanuit Oezbekistan, waar ze een top tussen Centraal-Azië en de EU bijwoont, en deed een beroep op Washington voor gesprekken, terwijl ze dreigde met een eerste pakket van € 26 miljard aan EU-tarieven. Ze vroeg Trump om “van confrontatie naar onderhandeling te gaan”, zei ze, “We zijn al bezig met het afronden van een eerste pakket tegenmaatregelen als reactie op tarieven op staal. En we bereiden ons nu voor op verdere tegenmaatregelen om onze belangen en onze bedrijven te beschermen als de onderhandelingen mislukken.”
Er staan enorme hoeveelheden goederen en banen op het spel. De handel tussen de VS en de EU bereikte € 1,6 biljoen in 2023, inclusief € 851 miljard aan goederen en € 746 miljard aan diensten. Terwijl Europa een handelsoverschot van € 153 miljard had in goederen, voornamelijk in auto’s, machines, lucht- en ruimtevaart en farmaceutica, had het een tekort van € 109 miljard in diensten, voornamelijk gedreven door aankopen van diensten door Amerikaanse banken en technologiebedrijven. De Verenigde Staten en de EU hebben meer dan € 5 biljoen geïnvesteerd in elkaars financiële markten.
De eerste golf van tarieven van de EU richt zich op Amerikaanse goederen, waaronder jeans, Harley-Davidson-motoren, staal, aluminium en landbouwproducten. De EU kan ook een beroep doen op haar zogenaamde Anti-Coercion Instrument (ACI), een wet uit 2023 om handelsoorlogsmaatregelen te coördineren tegen landen waarvan de EU vindt dat ze haar economisch willen dwingen. Dit zou EU-landen in staat stellen betalingen aan Amerikaanse banken en technologiebedrijven voor financiële diensten of intellectuele eigendomsrechten te verlagen.
Momenteel heerst er onzekerheid in Europese regeringskringen over wat voor soort deal ze met Trump kunnen sluiten en hoe snel en diepgaand de handelsoorlog de Europese economie zal ondermijnen.
De Nederlandse bank ING schatte dat een Amerikaans tarief van 25 procent 19 procent van de EU-goederenexport naar de Verenigde Staten zou verlagen. De waarde van deze verloren verkopen, ongeveer € 100 miljard, is 0,87 procent van het bruto binnenlands product (bbp) van de EU. Er zouden echter veel bredere economische knock-oneffecten zijn, aangezien werknemers in de getroffen sectoren worden ontslagen, hun inkomen en koopkracht instorten en de VS en de EU elkaar mogelijk nog meer tarieven opleggen. ING zei dat het voorlopig “onmogelijk” is om de economische ineenstorting te kwantificeren die de “tarieftsunami” zal veroorzaken.
Financiële analisten maken zich zorgen over de Duitse auto-export, met tarieven die naar verwachting grotendeels uit de Amerikaanse markt zullen prijzen. “Tarieven op auto-export vormen een grote uitdaging voor de Duitse economie”, aldus Daniel Parker van Capital Economics. “Stuttgart, Opper-Beieren en de regio Braunschweig, waar Wolfsburg onder valt, zullen waarschijnlijk de meest uitgesproken gevolgen ondervinden.” Autofabrieken en onderdelenleveranciers in Duitsland en heel Europa, met name in Slowakije, Hongarije en Oostenrijk, zouden ook zwaar getroffen worden.
EU-functionarissen en brede lagen van het Europese bedrijfsleven en de politiek roepen Trump op om tot inkeer te komen en een akkoord te sluiten waarin de belangen van de VS en Europa met elkaar worden verzoend.
De voorzitter van de EU-Raad en de voormalige Portugese premier António Costa vertelde Euronews:
[VS-EU] handelsrelaties vertegenwoordigen 30 procent van de wereldhandel [en] 40 procent van het wereldwijde BBP, dus het zal niet alleen Europa en de Verenigde Staten treffen, het zal iedereen treffen. Dus het is een grote fout. … We moeten op een stevige maar ook slimme manier reageren. Dat betekent dat we een onderhandelde oplossing moeten bereiken … in het gemeenschappelijke en wederzijdse belang van de Verenigde Staten en Europa.
Welke deals de EU ook met Trump sluit, ze zullen de Amerikaans-Europese alliantie en het economische evenwicht zoals die bestonden in de decennia na de Tweede Wereldoorlog niet herstellen. Niet alleen botsen de Amerikaanse en Europese imperialistische belangen, maar handelsoorlogsmaatregelen zullen de economische problemen voor werknemers aan beide kanten van de Atlantische Oceaan enorm vergroten.
Het buitenlands beleid van de Trump-regering is ongetwijfeld vijandig tegenover Europa. Naast de tarieven dreigt het Groenland van Denemarken af te pakken en wil het honderden miljarden dollars aan Oekraïense minerale hulpbronnen plunderen die de EU ook hoopte te kunnen veroveren in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Het conflict tussen de VS en de EU vloeit echter niet alleen voort uit de denkwijze van Amerika’s extreemrechtse president, maar uit objectief gewortelde interimperialistische tegenstellingen tussen Amerika en Europa.
Trumps handelsoorlog markeert een uitbarsting van spanningen tussen de VS en Europa die in de 20e eeuw twee keer uitmondden in wereldoorlogen. Zijn handelsoorlog is erop gericht de relatieve economische neergang van Amerika aan te pakken, de toenemende begrotings- en handelstekorten te verminderen en tegelijkertijd de militaire dominantie van de VS te verdedigen door de Amerikaanse militaire toeleveringsketens te consolideren. De EU-machten bespreken daarentegen al bijna tien jaar hoe ze hun industrie kunnen consolideren en Europese militaire troepen kunnen opbouwen om uiteindelijk die van Amerika te evenaren.
Terwijl regeringen aan beide kanten van de Atlantische Oceaan zich formeel voorbereiden op onderhandelingen, stapelen de vijandige verklaringen zich op aan beide kanten. Gisteren veroordeelde de waarnemend Duitse minister van Economie Robert Habeck Trumps tarieven en vergeleek ze met de Russische invasie van Oekraïne, waar de EU zich militair tegen verzette. Hij zei dat de tarieven herinneren aan “het begin van onze ambtsperiode, met name met de agressieoorlog tegen Oekraïne en de dreigende situatie met aardgas.”
Gisteren ontmoette de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio de ministers van Buitenlandse Zaken van de NAVO in Brussel, die het eens werden over een doelstelling om 5 procent van het BBP aan het leger te besteden, wat zou leiden tot brute sociale aanvallen op werknemers in Europa. Amerikaanse functionarissen zouden echter bezwaar hebben gemaakt tegen EU-plannen om de defensie-industrie uit te bouwen met een herbewapeningspakket van € 800 miljard, door EU-aankopen van Amerikaanse wapensystemen te blokkeren. Europese diplomaten eisten om te worden geraadpleegd over Amerikaanse plannen om wapensystemen uit Europa naar de Stille Oceaan te verplaatsen om China als doelwit te nemen.
De Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Noël Barrot was echter vorige week naar China gereisd om nauwere banden met Beijing te zoeken op het gebied van handelsbeleid. Hij vroeg zijn Chinese ambtgenoot Wang Yi om te helpen een einde te maken aan de tarieven die China oplegde aan Franse alcoholische dranken nadat Frankrijk had gestemd voor EU-tarieven op Chinese elektrische voertuigen en om Moskou onder druk te zetten om EU-machten op te nemen in de onderhandelingen over Oekraïne. Wang riep op tot “multilateralisme boven unilateralisme” in wereldzaken, terwijl Barrot zei dat “een aantal belangrijke principes, met name die van multilateralisme, aan het wankelen zijn.”
Terwijl de conflicten tussen de imperialistische machten toenemen, worden werknemers aan beide kanten van de Atlantische Oceaan geconfronteerd met vergelijkbare vooruitzichten van toenemende aanvallen op hun fundamentele sociale en democratische rechten. De eerste fase van de handelsoorlog bedreigt Amerikaanse werknemers met verwoestende prijsstijgingen en ontslagen, terwijl Europese werknemers te maken krijgen met enorm banenverlies. De EU schat dat 5 miljoen banen in Europa afhankelijk zijn van export naar de Verenigde Staten, terwijl 2,4 miljoen Amerikaanse banen afhankelijk zijn van export naar Europa.
De handelsoorlog confronteert de arbeidersklasse met de fundamentele onverenigbaarheid van het moderne economische leven en geglobaliseerde productiekrachten met het kapitalistische natiestaatsysteem. Geconfronteerd met de komende sociale en economische aanval, is het cruciaal om pogingen van de bourgeoisie om de arbeidersklasse langs nationale lijnen te verdelen, te verwerpen door arbeiders onder druk te zetten om het handelsoorlogbeleid van hun eigen kapitalistische regering te steunen.
Explosieve klassenstrijd zal ontstaan als arbeiders zich verzetten tegen de sociale aanvallen die voortvloeien uit de handelsoorlog en militarisering. De cruciale vraag is om deze strijd over nationale grenzen heen te verenigen, met name door Amerikaanse en Europese arbeiders te verenigen in een socialistische strijd van de arbeidersklasse om de controle over de economische productie uit handen te nemen van de rivaliserende kapitalistische oligarchieën en deze in plaats daarvan ondergeschikt te maken aan sociale behoefte, niet aan privéwinst.