Indignatie redactie 
Ik had nooit durven dromen dat ik via de Russische media explosieve informatie uit Duitsland te weten zou komen die me hier ontsnapte. Zondag belde de Moskouse oppositiezender “Doschd” me op en vroeg om een interview: “Wat vindt u van het dreigement van de Duitse regering om de koeriersdienst Telegram een boete van 50 miljoen euro op te leggen?” omdat ik niets wist over het. Het nieuws ging maandag pas via de Duitse media. En zelfs daar liep alleen maar verder onder.
Volgens het Ministerie van Justitie heeft het Federale Bureau van Justitie twee hoorbrieven gestuurd naar Telegram in de Verenigde Arabische Emiraten. Twee fijne procedures tegen het bedrijf zijn in behandeling, omdat het niet de “gemakkelijk toegankelijk en onmiddellijk herkenbaar” rapportage kanalen voor inhoud die verschuldigd is tot vervolging, zoals vereist door de ” Network Enforcement Act” (NetzDG). Bovendien werd geen persoon genoemd voor gerechtelijke contacten in Duitsland. De “Network Enforcement Act” met zijn aanzienlijke vrijheidsbeperkingen wordt nu beschouwd als een exportartikel “Made in Germany” in autoritaire staten. Het leidde tot een golf van censuur op internet, kritiek op critici.
Pre-schadenfreude in Rusland
Kranten als Frankfurter Allgemeine juichten het nieuws toe : “Het moeras is diep op het Telegram-platform. Desalniettemin heeft de federale regering al veel te lang niet gehandeld. ”De Russische journalisten-collega’s zijn daarentegen verbaasd: de Russische autoriteiten hebben al hun tanden gebeten op het in Rusland opgerichte netwerk en zijn oprichter Pawel Durow – en ze zijn meestal assertiever dan die Duitsers. Het Kremlin is niet nieuw op internet; en je bent daar goed bewapend.
“Hoe Rusland zichzelf in verlegenheid brengt wanneer het Telegram probeert te stoppen”, kopte de ster in 2018 : “Rusland heeft de populaire internetdienst Telegram verboden. Maar het Kremlin heeft het gebruik van de messenger-app tot nu toe niet kunnen voorkomen – integendeel.” De boosaardigheid in de Duitse media was groot. Maar wie het laatst lacht, lacht het best. In Rusland bijvoorbeeld verwacht men met nauwelijks verholen anticipatie op kwaadaardige vrolijkheid, aangezien de Duitsers Telegram op de stoep willen zetten.
Ik heb van deze gelegenheid gebruik gemaakt om op de federale persconferentie van maandag te vragen hoe de bedreigingen tegen Telegram daadwerkelijk zullen worden uitgevoerd. Naar mijn mening heeft de regering niet gereageerd – maar oordeel zelf.
Hier is de letterlijke transcriptie:
De collega Denise Reese van Ruptly vroeg de woordvoerster van het ministerie van Binnenlandse Zaken, Rabea Bönnighausen: “Kunt u de berichten in de media bevestigen dat uw ministerie de koeriersdienst Telegram wettelijk aansprakelijk wil stellen? Zo ja: kunt u alstublieft nader ingaan op de beschuldigingen tegen Telegram en aangeven welke juridische maatregelen mogelijk zijn of worden overwogen?”
Bönnighausen antwoordde: “Ja, dat kan ik met plezier doen. Het is waar dat het Federale Bureau van Justitie twee hoorbrieven heeft gestuurd naar Telegram in de Verenigde Arabische Emiraten via internationale wederzijdse rechtshulp. Het Federale Bureau van Justitie voert twee boeteprocedures tegen Telegram wegens het ontbreken van een gemakkelijk herkenbaar en direct toegankelijk rapportagekanaal voor criminele inhoud op Telegram, zoals vereist door de netwerkhandhavingswet, en vanwege het niet aanwijzen van een geautoriseerde ontvanger voor verzoeken van rechtbanken in Duitsland. Het bedrijf heeft nu de mogelijkheid om commentaar te geven. Bovendien kan ik u, zoals gebruikelijk, niets vertellen over de details van individuele procedures.”
Ik vroeg de woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken Steve Alter en Bönnighausen: “Precies over dit onderwerp zijn er al spottende berichten van de oppositiemedia in Rusland. Ze zeggen: de regering van Poetin beet op Telegram, ze kregen het er niet doorheen. Hoe wil de federale overheid iets voor elkaar krijgen?”
Alter antwoordde: “Ik denk dat je allereerst moet afwachten wat er al is begonnen. Zoals u zojuist heeft vernomen, hebben wij nog geen reactie ontvangen. De Bondsregering, waaronder ook het Bondsministerie van Binnenlandse Zaken, heeft er groot belang bij dat de Wet op de netwerkhandhaving tot leven kan worden gewekt. De wet is in de eerste plaats met een specifiek doel tot stand gekomen. Het gaat erom krachtiger op te treden tegen criminele content online, en dat ondersteunen wij.”
Ik vroeg: ‘Maar je hebt de vraag nu niet beantwoord. De vraag was: hoe wil je dit technisch implementeren als Telegram zich er niet aan houdt, hoe ben je van plan er technisch tegen op te treden? Heb je überhaupt de opties?”
Alter reageert: “De collega zei het net: De Wet nethandhaving voorziet in bepaalde voorzorgsmaatregelen die moeten worden getroffen zodat de overheid ook goed kan samenwerken met de netbeheerders en providers. Op dit moment is er duidelijk in ieder geval een kans dat deze voorwaarden worden gecreëerd. Daarom is het op dit moment zeker nog te vroeg om te speculeren over mogelijke vervolgmaatregelen.”
Ik vroeg opnieuw: ‘Meneer Alter, u bent weer ontweken. Als de staat iets wil doorstaan, moet het een manier hebben. Nogmaals de specifieke vraag: Welke technische opties heb je om een koeriersdienst in Dubai, Sint-Petersburg of Moskou te blokkeren als deze niet aan je specificaties voldoet? Bedankt.”
Alter antwoordde: “En ik herhaal mijn antwoord: de eerste maatregel die in goede samenwerking tussen autoriteiten en bedrijfsleven wordt aangepakt, zijn gewoon communicatiekanalen, namelijk contact opnemen met de betreffende dienst in de hoop dat er voor beide partijen een goed compromis kan worden gevonden.”
Ik probeerde het opnieuw: “Maar je kunt geen specifieke technische manier noemen?”
Leeftijd: “Ik wil dat op dit moment niet eens doen, omdat we dit punt nog niet eens hebben bereikt.”
Jong en naïef
Tilo Jung van “Jung und Naiv” zei toen in zijn volgende vraag: “Je moet gewoon de wetten lezen. Mevrouw Bönnighausen, kunt u ons uitleggen hoe lang Telegram heeft om op uw verzoek te reageren?”
Bönnighausen antwoordde dat ze ‘desnoods dit later moest overleggen’ als ze over deze informatie beschikte.
Het idee dat je “alleen wetten hoeft te lezen” om een concrete manier te vinden om sociale netwerken in Qatar of Rusland te sanctioneren, is opmerkelijk. En het komt niet overeen met mijn ervaring. Maar het zij zo. Bij twijfel kan het lang duren voordat Telegram antwoordt.
En hoe onaangenaam het ook is wanneer onderzoekers geen toegang hebben tot Telegram voor echte misdaden of hun benoeming, het feit dat censuur, zoals andere netwerken al lang actief zijn, daar zijn weg vindt, is ook geen leuk vooruitzicht. Als de federale overheid niet honderdduizenden gebruikers naar Telegram had gedreven met zijn “Network Enforcement Act” en de bijbehorende beperking van de vrijheid van meningsuiting, zou ze nu niet met het probleem worden geconfronteerd.
Opmerkelijk is ook dat de situatie in Berlijn lange tijd blijkbaar totaal verkeerd werd begrepen. Omdat Telegram werd beschouwd als een eenvoudige messenger-service en het aspect van het sociale netwerk daar niet herkende of onderschatte, was het lange tijd niet actief.
Dat heeft iets tragisch-komisch. Net als het feit dat Telegram een belangrijke rol speelt bij kritiek op en protesten tegen de regeringen daar, vooral in autoritaire staten als Wit-Rusland. En u wilt de service in alle plaatsen in Duitsland op de stoep zetten.
