Indignatie redactie 
Stiekem in het openbaar filmen is op sociale media een eigen genre geworden. In de jacht op authentieke inhoud negeren makers van inhoud de privacy en rechten van de mensen om hen heen. Er ontstaat een nieuwe vorm van toezicht.
Filmen zonder toestemming – Lennart* zit in het raam van zijn appartement in Amsterdam en rookt. Vanuit een café aan de overkant richt een onbekende muzikant de lens van zijn mobiele telefooncamera op de jongeman en begint te filmen. Lennart neemt een trekje van zijn sigaret, schudt zachtjes zijn hoofd alsof hij een onaangename gedachte wil verdrijven, en kijkt dromerig de straat uit. De muzikant stopt met opnemen. Hij zet zijn nieuwe single onder de video en publiceert de clip op Instagram.
De neef van Lennart is de eerste in een reeks vrienden, familieleden en kennissen die contact met ons opneemt met een link naar de video: “Hier, je vijftien seconden roem.” Lennart antwoordt geschokt: “What the fuck.” Binnen een paar dagen zagen meer dan twee miljoen mensen de video.
Ondertussen stapelen kritische stemmen zich op in de commentaren: “Nieuwe angst ontgrendeld: die dagen terwijl je aan het raam zit te roken terwijl je je rotdag wilt verwerken, kijkt iemand anders ook en neemt hij op alsof je mensen met rust moet laten”. Er zijn bijna twintigduizend likes voor de post “A***** kan niet eens meer uit zijn raam zitten en rustig een sigaretje roken smh (afkorting voor shake my head )”. Een verontwaardigde gebruiker vraagt: “Kunnen we stoppen met het normaliseren van het filmen van vreemden?”
Medemensen als inhoud
Het gedrag is bekend: bij elke gelegenheid halen mensen hun smartphone tevoorschijn en beginnen te filmen of foto’s te maken. Ze verwerken hun omgeving tot ‘ content ’, d.w.z. digitale inhoud die ze online delen. Omdat bijna de hele westerse samenleving gebruik maakt van sociale media , consumeren en produceren de actoren voortdurend inhoud. Dit geldt voor bedrijven van Duolingo tot Ryanair , publieke figuren zoals atletiekatleten of pornosterren , beroemdheden, artiesten en degenen die er een willen worden, maar ook voor een voortdurend groeiend aantal particulieren.
Er is onlangs een aparte industrie ontstaan uit het creëren en delen van digitale inhoud of inhoud door gebruikers van sociale media. De zogenaamde ‘ Creator Economy ’ genereert een omzet van ongeveer 250 miljard dollar per jaar, en de trend stijgt . Er wordt nu gezegd dat er meer dan 200 miljoen makers van inhoud op de planeet zijn. Hiervan verdient slechts ongeveer één procent zijn brood met het maken van inhoud.
De architectuur en functionaliteit van sociale media dicteert een massale postfrequentie die makers aanmoedigt om zoveel mogelijk inhoud te produceren. Om het publiek een projectieoppervlak te bieden, proberen makers hun inhoud ‘herkenbaar’ te maken. Inhoud is herkenbaar als gebruikers van sociale media zich ermee kunnen identificeren .
Bovendien wordt veronderstelde ‘authenticiteit’ op Instagram, TikTok en Co. als een waardevol bezit beschouwd. Geheime opnames beloven authenticiteit omdat de gefilmden zich “natuurlijk” gedragen. Vooral symbolische en zeer emotionele acties en beelden zijn populair. Dit soort inhoud werkt zo goed op sociale media dat er nu eigen virale genres zijn ontstaan rond geheime opnames in het openbaar.
Opnames zonder toestemming van degenen die gefilmd worden
Voor de trend ‘ wat mensen dragen ’ filmen waarnemers van cafés, restaurants, bars of thuis voorbijgangers met ongewone outfits – zonder eerst te vragen. De compilaties van de opnames worden later geüpload naar TikTok en Instagram.
Onder de zoektermen ‘ NPC ontmoeting ’ of ‘NPC gesprekken’ vind je opnames van mensen die zich in het openbaar ‘abnormaal’ tot agressief gedragen. De term ‘NPC’ komt uit de videogamecultuur . De afkorting staat voor “Non-Player Character” en beschrijft computergestuurde karakters die zich gedragen volgens een actiepatroon dat is gespecificeerd door de game-ontwikkelaars. Haar repetitieve monologen en bewegingen zijn vaak onbedoeld grappig.
Die opnames maken de interacties met de menselijke ‘NPC’s’ tot een spektakel waar een miljoenenpubliek naar staart en de spot drijft via hun smartphoneschermen. Als je in de Tiktok-zoekbalk ‘NPC berlin’ invoert, zie je onder meer video’s van slapende daklozen en junkies die drugs gebruiken in Berlijnse metrostations.
Als onderdeel van de ‘ random act of kindness’ -trend filmen mensen zichzelf terwijl ze ogenschijnlijk iets goeds doen voor andere mensen en uploaden de video’s vervolgens naar hun kanalen. Om dit te doen, delen makers boeketten bloemen uit aan oude dames voor de camera of geven ze lunch aan bedelaars.
De lokroep van bereik
Zelfs als TikTokers dansen op trends op treinstations en in voetgangersgebieden , zweten in de sportschool of zich voordoen als metromeisjes in de metro, komen onvermijdelijk andere mensen in beeld. Pixelvorming van gezichten komt alleen in de zeldzaamste gevallen voor. Integendeel, makers als ducuri.gmv of babalagrande benadrukken zelfs onvrijwillige interacties met tekst over de hoofden van degenen die worden gefilmd heen.
Als gebruikers verontwaardigd zijn over de inhoud en, zoals in het geval van Lennart, hun woede uiten in kritische commentaren, dient dit de algoritmische distributie van de video. Omdat negatieve gevoelens meer aandacht trekken – een katalysator voor ‘controversiële’ inhoud. De inbreuk op de privacy is de moeite waard.
Hoewel een virale video geen goudmijn is voor videomakers, is de aantrekkingskracht van bereik een krachtige aantrekkingskracht geworden, die de zorgen over privacy en mogelijke gevolgen voor de gefilmden overschaduwt . Voor de getroffenen bestaat er een latent risico dat memes later op internet verschijnen.
Ondernemende blik
Uiteraard zijn smartphonecamera’s ook wapens tegen machtsmisbruik en empowermentinstrumenten . Het blootleggen van talloze misdaden is te danken aan de morele moed van filmmakers . Door hun bereik geven influencers en filmmakers belangrijke onderwerpen de aandacht die ze nodig hebben . Wanneer een kunstenaar dronken zakenmensen in de straten van Tokio fotografeert, zegt dat in ieder geval iets over de werkcultuur van de Japanse samenleving.
De controversiële pestkopfotograaf Bruce Gilden , die voetgangers in de straten van New York letterlijk in een hinderlaag lokt en zonder hun toestemming portretten maakt, is als fotograaf in ieder geval herkenbaar en aanspreekbaar met zijn draagbare flitser en analoge camera. De opnames van de onzichtbare makers zijn daarentegen vaak niet gebaseerd op een artistieke of activistische impuls.
Het gaat over massa, kliks en bereik, de harde valuta van sociale media. Linoya Friedman, de zelfbenoemde uitvinder van ‘wat mensen dragen’, heeft een merk rond deze trend gebouwd. Fans kunnen snel en eenvoudig de outfits van de gefilmde mensen shoppen via affiliate links . Friedman int hiervoor commissiekosten.
Een Franse blogger filmt Parijzenaars vanuit haar kantoor, uploadt de video’s naar Instagram onder de hashtag #stylespy en gaat regelmatig viraal. Het daarmee gewonnen bereik draagt bij aan de verkoop van zelfgeschreven reisgidsen.
Talloze amateuraccounts volgen het succesvolle recept van geheime opnames in de hoop een virale hit te worden. Ze doen zich voor als verborgen documentairemakers wanneer ze bijvoorbeeld video’s uploaden met de titel ‘liefde op elke leeftijd’ van een moeder die danst op straatmuziek met een kind in haar armen of een knappe jongeman als Lennart filmen die dromerig de Berlijnse straat in kijkt. sky en promoot tegelijkertijd uw eigen producten. De makers negeren het feit dat er in Duitsland recht bestaat op een eigen imago.
Geheim filmen kan een strafbaar feit zijn
Het in het geheim maken van video-opnamen van particulieren is vaak illegaal, zegt Nima Valadkhani, advocaat en deskundige op het gebied van auteursrecht, media- en antitrustrecht bij advocatenkantoor Advant Beiten. In het geval van Lennart geldt dit des te meer omdat hij zich in zijn appartement bevindt. Een appartement valt, net als medische behandelkamers of kleedruimtes, onder een bijzondere wettelijke bescherming tegen inspectie. Bovendien ‘gebruikte’ de muzikant Lennart als onderdeel van een zakelijke transactie om zijn nieuwe single te promoten.
De getroffenen zouden recht hebben op een schadevergoeding, het verwijderen van de video, informatie over waar de video is geüpload en, indien nodig, hoeveel winst de auteur met de video heeft gemaakt. Juridische stappen tegen daders worden in Duitsland echter slechts zelden ondernomen, ook omdat de gefilmde personen geen kennis hebben van de publicatie.
Het filmen van slapende en hulpeloze mensen is een enorme inbreuk op het recht op het eigen imago en kan zelfs strafrechtelijk relevant zijn omdat de getroffenen zich in een staat van machteloosheid bevinden. De rechtbank kan een boete of zelfs gevangenisstraffen opleggen. Volgens Valadkhani is de civiele en strafrechtelijke beoordeling echter altijd afhankelijk van het individuele geval en de toepassing van het recht door de verantwoordelijke rechters.
Symbool van oppervlakkigheid
Nadat hij Lennart had ontmoet en erop had gewezen dat de publicatie illegaal was, verwijderde de muzikant de virale video. Het incident was hem nog steeds de moeite waard: twee miljoen mensen die de video op Instagram zagen, luisterden immers naar zijn muziek – meer dan ooit tevoren. “Er was daar nog steeds een zekere voldoening”, zegt Lennart in een interview met netzpolitik.org. “Sommige mensen hebben waarschijnlijk dingen in mij gezien waar ik mij deels mee kan identificeren. Dat bewijst dat ik een bepaalde esthetiek overbracht.”
De interpretaties van de video in de commentaarkolom gaven een verkeerd beeld van de situatie. Lennart maakt zich fundamenteel zorgen over het misleidingspotentieel van sociale media: “Als virale persona word ik als het ware een symbool voor deze oppervlakkigheid. Want eerlijk gezegd had ik op dat moment geen bijzonder diepe gedachten. Ik zat daar gewoon en was mezelf.” Voor Lennart blijft het ongemakkelijke gevoel dat hij op elk moment door het raam van zijn eigen appartement in de gaten wordt gehouden, bestaan. Sindsdien is zijn zelfperceptie veranderd. “Ik wil me eigenlijk geen zorgen maken over mijn uiterlijk als ik voor het raam of op mijn balkon zit”, zegt Lennart. Dit is voorbij sinds de video werd gepubliceerd.
Een nieuwe vorm van toezicht
“De noodzaak om de realiteit te bevestigen en de horizon van ervaringen uit te breiden door middel van foto’s is een esthetisch consumentengedrag waar iedereen vandaag de dag aan verslaafd is. Industriële samenlevingen veranderen hun burgers in beeldverslaafden; ‘Dit is de meest onweerstaanbare vorm van intellectuele besmetting’, schreef Susan Sontag in haar boek ‘ On Photography ’ uit 1977. Volgens Sontag leren beelden ons een nieuwe visuele code die het idee verandert van wat we het bekijken waard en waarneembaar vinden. Wat toen maar al te dystopisch klonk, vereist nu een mentale herziening vanwege de permanente aanwezigheid van camera’s met hoge resolutie en de mogelijkheid om elk beeld in realtime te delen.
Wanneer virale trends zoals ‘wat mensen dragen’, ‘NPC-ontmoeting’ of ‘willekeurige daden van vriendelijkheid’ regelmatig verschijnen in feeds en ‘voor jou’-pagina’s, radicaliseert de ontvangst ervan de mening van de gebruikers. Het in het geheim filmen van mensen is genormaliseerd en het op agressieve wijze toe-eigenen van hun ervaringen wordt onderdeel van de dagelijkse gang van zaken. De interactie van de grotendeels ongebreidelde aanbevelingsmechanismen van sociale media zoals TikTok en de alomtegenwoordigheid van smartphones kan voor iedereen druk creëren om te observeren, wat op zijn beurt het gedrag in de openbare ruimte beïnvloedt .
Zelfs degenen die sociale media mijden, lopen het risico door makers tot onderwerp te worden gemaakt. Hierdoor ontstaat een nieuwe vorm van particulier toezicht. Daarachter zitten, zoals gewoonlijk, geen data-hongerige bedrijven of veiligheidsautoriteiten, maar eerder mensen met een smartphone in de hand die op elk moment op “record” kunnen drukken om ons aan hun “inhoudelijke blik” te onderwerpen.
Dubbele uitbuiting
Deze esthetische uitbuiting door de makers is dubbel zo ernstig: ze ontnemen ons het recht op ons eigen imago om het vervolgens als een digitaal product op de markt te brengen en hun respectievelijke bedrijfsmodel te dienen, of het nu ten dienste staat van klikken, bereik, aandacht of inkomsten uit reclame. leveren.
Ze transformeren de toevallige schoonheid van een bijzonder moment, zoals de intieme omhelzing van twee geliefden op een bankje in het park, tot visueel kapitaal. Iedereen die vandaag de dag de controle verliest in het openbaar, in slaap valt in de metro, zich uitzonderlijk goed of slecht kleedt, sigaretten rookt in stijl, ‘ hoofdpersonage-energie’ uitstraalt , dramatisch kust, lacht, huilt of zich op een andere denkbare manier gedraagt die de moeite waard is om te vertellen en creëert zo een narratief potentieel voor sociale media, moet verwachten in het geheim gefotografeerd of gefilmd te worden en later ongevraagd online belanden.
