Frans Timmermans wil de wereld redden

Eén ding kan je Frans Timmermans niet ontzeggen: ambitie. Of het nu om de eigen carrière gaat of het redden van de planeet, Timmermans gaat door roeien en ruiten. Woensdag presenteert hij in Brussel zijn green deal voor Europa. En het zal niemand verbazen dat dit project net zo kolossaal is als zijn ego.

In 2050 moet Europa CO-2 neutraal zijn. En over 10 jaar moet de uitstoot 50 a 55 procent minder zijn in plaats van de eerder geplande 40, aldus de dinsdag in de Volkskrant uitgelekte hoofdlijnen. Heel Europa moet op de schop om echt groen te worden. De investeringen daarvoor zijn gigantisch. Gesproken wordt over 1000 miljard euro. Op te hoesten door de belastingbetaler. Maar die krijgt daar dan ook wat voor.

Een kleine greep uit Timmermans kerstpakket. Er komen 1 miljoen electro-laadpalen, er worden 2 miljard bomen geplant, een miljoen woningen wordt geïsoleerd. En dan hebben we het nog niet over de miljarden aan subsidie voor wind-, zon- en andere niet-fossiele energiebronnen. Allemaal om de klimaatdoelen van Parijs te halen.

Voor zo’n (bijna) megalomaan project moet je draagvlak zien te organiseren. Dit kun je de vaak weerspannige kiezers niet zo maar door de strot duwen. Zelfs niet met de tomeloze energie van Timmermans en zijn sidekick Diederik Samsom. En dus is ook daar een pot voor: 100 miljard.

Timmermans heeft wel wat weerstanden te overwinnen. In Oost-Europa zijn landen als Polen, Hongarije en Tsjechië niet happig op een grootschalige verbouwing van hun klimaatonvriendelijke economieën. Je kunt je ook afvragen of hij de meest geschikte figuur is om de green deal daar aan de man te brengen. Bij de rechts-populistische machthebbers in die landen is Timmermans geen graag geziene gast. In de vorige commissie maakte hij zich met veel aplomb sterk voor het handhaven van de rechtsstaat. En dat zijn Orban en co niet vergeten. Om die reden dwarsboomden ze al een eerdere grote Timmermans-ambitie. Mede door hun verzet werd hij niet de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie.

Goed, dat is naar alle waarschijnlijkheid met een forse zak geld wel op te lossen. Maar ook in andere West-Europese landen zullen Timmermans, Samsom en in hun kielzog de betrokken regeringen behoedzaam moeten opereren. Niet elke kiezer heeft een poster van Greta Thunberg aan de muur. Populisten zullen elke ingrijpende maatregel uit alle macht proberen tegen te houden. Van 130 naar 100 km is voor veel vroemers al een stap te ver. Als het te snel gaat wordt het voor Geert Wilders, Thierry Baudet en hun klimaatsceptische vrinden in Europa prijs schieten.

Maar goed, stel dat het allemaal gaat lukken. Dat de Europese regeringsleiders allemaal hun stinkende best gaan doen. En dat ze hun kiezers meekrijgen. Toegegeven, dat is een heel optimistische aanname, maar vooruit … Dan nog blijft de vraag: zal de rest van de wereld bereid en in staat zijn gidscontinent Europa te volgen?

Het redden van de planeet is, het woord zegt het al, een probleem van mondiale omvang. Het Europa van Timmermans kan uit volle borst het hoogste lied zingen maar als het koor niet meedoet of wanklanken ten gehore brengt, schiet je weinig tot niets op. Europa is goed voor 5 hele procenten van de wereldwijde CO-2-uitstoot. De rest wordt uitgebraakt door landen waar het klimaat niet bovenaan de politieke agenda staat en de bevolking vaak niet eens weet waar Parijs ligt, laat staan dat er zo’n historisch akkoord is gesloten.

In die landen, China, India, Indonesië, Brazilië is klimaatbewustzijn hooguit een liefhebberij van de happy few. De rest van de bevolking heeft andere dingen aan het hoofd dan vlees- of vliegschaamte. Als de economie groeit wil de opkomende middenklasse daar graag van profiteren. Ook in het vliegtuig stappen en biefstuk eten. Onze schuldcultuur, een symptoom van ongebreidelde welvaart, kent daar weinig aanhangers. Je moet vooral niet proberen dat aan hen op te leggen. Dat is een vorm van soft kolonialisme dat voornamelijk weerstand op zal roepen.

In die landen heeft de politiek andere prioriteiten. Economische groei staat altijd op nummer één, op nummer twee en op nummer drie. Daarna komt, als het voor de bevolking  meezit, de herverdeling van de vruchten van die groei. Als het klimaat in de top vijf staat is dat bij hoge uitzondering. Zelfs een land als China dat toch gezien werd als een voorloper opent meer kolencentrales dan ooit en heeft de subsidies voor niet-fossiele energie drastisch teruggeschroefd. En in andere topvervuilers zoals India staan de zaken er eerder nog beroerder voor. In Delhi en Mumbai zijn ze al blij dat ze soms de overkant van de straat zien.

Nog meer dan bij ons in het westen zal de oplossing van de technologie moeten komen. Technologie en niet levensstijl zal het verschil moeten maken. Die transformatie gaat zo in de papieren lopen dat de 1000 miljard van Timmermans niet meer zijn dan een fooi. Dat zullen de achterblijvers van zijn leven nooit alleen kunnen opbrengen. Optimisten denken dan soms aan een wereldwijde klimaattaks met het westen als grote betaler. Afgezien van de politieke haalbaarheid, en die moeten we niet overschatten, hebben we ook nog iets als praktische uitvoerbaarheid. Misschien iets voor Frans als hij klaar is met Europa?